Dù nông nghiệp có vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân Việt Nam, đóng góp 12% GDP và gần 30% việc làm và đã đạt được những thành tựu lớn trong một vài thập kỷ qua, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức cần giải quyết.
Nghiên cứu quốc tế cho thấy, chuyển đổi số của ngành Nông nghiệp sẽ cho phép lao động nông nghiệp giảm được tới 23% chi phí. Quản lý đất đai nông nghiệp bằng công nghệ số, nhất là GPS, giảm được chi phí tới 14%. Dùng công nghệ số để bón phân tuỳ biến theo từng loại cây trồng thì tiết kiệm được tới 12%. Lái xe tự động trong nông nghiệp cũng giúp giảm tới 13% chi phí. Như vậy, công nghệ số, chuyển đổi số, tự động hoá sẽ giúp ngành nông nghiệp giảm được rất nhiều chi phí. Chi phí cho công nghệ số, chuyển đổi số sẽ nhỏ hơn rất nhiều so với phần chi phí tiết kiệm được.
Để phát huy tiềm năng của số hóa cho nông dân Việt Nam trong bối cảnh ngành nông nghiệp đang ở ngưỡng cửa cuộc cách mạng kỹ thuật số, mục tiêu mà Chính phủ đặt ra cho ngành Nông nghiệp trong Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số là đến năm 2025, ngành Nông nghiệp phải đạt tỷ trọng kinh tế số là 10%. Thời gian chỉ còn hơn 1 năm nữa. Bao việc vẫn bộn bề!
Nói về những khó khăn khi chuyển đổi số trong nông nghiệp tại Hội thảo với chủ đề "Chuyển đổi số trong nông nghiệp: Hướng đi tiếp theo tại Việt Nam", Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp chỉ ra, chuyển đổi số ở Việt Nam rất khó, chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp lại càng khó hơn vì liên quan trực tiếp đến người nông dân. Mà nông dân là những người yếu thế hơn trong chuyển đổi số.
Thực tế này cũng từng được Bộ trưởng Bộ TT&TT đề cập trước đó tại Hội nghị chuyên đề "Thúc đẩy số hoá ngành Nông nghiệp". Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, tỷ trọng nông nghiệp trong GDP của Việt Nam hiện nay là 11,9%, cao hơn mức trung bình của thế giới là 4,3%. Tăng trưởng nông nghiệp trung bình hàng năm là 3,5%, cũng cao hơn mức trung bình của châu Á và khu vực Đông Nam Á. Nhưng tỷ trọng số hoá trong nông nghiệp theo ước tính của Bộ TT&TT thì mới đạt 2,1%, tức là mức thấp so với thế giới.
Ngành Nông nghiệp là ngành nhiều dữ liệu nhất nhưng lại là ngành thu thập được ít dữ liệu nhất và vì vậy cũng khó quản lý nhất. Không có dữ liệu thì không có chuyển đổi số. Không có dữ liệu thì cũng không có quản lý. Có dữ liệu thì chuyển đổi số lại thành việc dễ. Cho nên, theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, việc đầu tiên cần làm để chuyển đổi số ngành Nông nghiệp là xây dựng các cơ sở dữ liệu. Và việc này thì Bộ Nông nghiệp phải là người chỉ đạo xây dựng. Dữ liệu của ngành Nông nghiệp thì phải là việc của ngành Nông nghiệp.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng gợi ý, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nên có một kế hoạch hành động 2 năm 2024 - 2025 theo Đề án Chuyển đổi số sẽ được phê duyệt, để tập trung vào các yếu tố nền tảng, xây dựng các nền tảng số, xây dựng các cơ sở dữ liệu ngành, cập nhật đúng, đủ, sạch, sống, làm nền tảng thúc đẩy nhanh chuyển đổi số, kinh tế số nông nghiệp.