Vào thứ Sáu ngày 12/5, các tổ chức trên khắp thế giới bị tấn công đòi tiền chuộc đồng loạt bởi mã độc có tên là WannaCry, bằng cách khai thác một lỗ hổng (đã được vá) của Microsoft Windows được tiết lộ là Shadowbrokers vào ngày 14/3. Các nhà nghiên cứu của Kaspersky Lab đã tiếp tục theo dõi sự tiến triển của mối đe dọa này vào cuối tuần vừa qua.

Sự tiến hóa của ransomware

Tổng số các biến thể lưu hành vào ngày 11/5 vẫn còn chưa rõ ràng - nhưng cuối tuần qua đã có hai biến thể đáng chú ý xuất hiện. Kaspersky Lab cho rằng các biến thể về sau không cùng một tác giả ban đầu - rất có thể chúng đã được vá bởi những người khác muốn khai thác các cuộc tấn công cho riêng họ.

Biến thể đầu tiên bắt đầu lan rộng vào sáng Chủ nhật và được vá để kết nối với một tên miền khác. Cho đến thời điểm này, hãng ghi nhận được ba nạn nhân của biến thể này tại Nga và Brazil.

Biến thể thứ hai xuất hiện trong suốt tuần qua dường như đã được bổ sung chức năng để loại bỏ các phần mềm vô hiệu hóa. Biến thể này không lan rộng, có thể do thực tế nó có lỗi.

Số lượng lây nhiễm đến nay

Các phân tích sâu hơn về các bản ghi cho thấy ransomware WannaCry có thể đã bắt đầu lan rộng vào thứ Năm, 11/5.

Rất khó để ước tính tổng số ca bị lây nhiễm nhưng hãng bảo mật Nga ghi nhận có hơn 45.000 người dùng bị tấn công, tuy nhiên đây chỉ là một phần của tổng số các cuộc tấn công (phản ánh bởi các khách hàng của Kaspersky Lab).

Sử dụng kỹ thuật sinkhole ngắt kết nối, một chuyên gia phân tích malware tự nhận là MalwareTech đã ghi nhận khoảng 200.000 trường hợp lây nhiễm WannaCry.

Cần lưu ý rằng con số này chưa bao gồm các trường hợp lây nhiễm trong các mạng doanh nghiệp mà đòi hỏi phải có máy chủ Proxy kết nối với Internet, có nghĩa là số nạn nhân thực tế hoàn toàn có thể cao hơn.

Số lượng các nỗ lực tấn công của WannaCry được phát hiện bởi Kaspersky Lab vào thứ Hai, 15/5 đã giảm xuống 6 lần so với cùng thời điểm thứ 6 ngày 12/5. Điều này cho thấy sự lây nhiễm có thể đã được kiểm soát.

Mối liên hệ giữa WannaCry và Lazarus Group

Vào thứ Hai ngày 15/5, một nhà nghiên cứu bảo mật từ Google đã đăng tải lên Twitter thông tin chỉ ra khả năng có một sự liên kết giữa các cuộc tấn công đòi tiền chuộc WannaCry (vào hàng ngàn các tổ chức và người dùng cá nhân trên toàn thế giới) và mã độc có liên quan đến nhóm Lazarus khét tiếng, chịu trách nhiệm cho hàng loạt các cuộc tấn công phá hoại vào các tổ chức chính phủ và các tổ chức tài chính.

Các hoạt động lớn nhất liên quan đến nhóm Lazarus bao gồm: các vụ tấn công vào hãng Sony Pictures năm 2014, Ngân hàng Trung ương Bangladesh năm 2016 và hàng loạt các vụ tấn công tương tự vẫn tiếp tục vào năm 2017.

Nhà nghiên cứu của Google đã chỉ ra một mẫu mã độc WannaCry xuất hiện vào tháng 2/2017, 2 tháng trước khi xảy ra hàng loạt vụ tấn công gần đây. Các nhà nghiên cứu của Kaspersky Lab đã phân tích thông tin này, xác định và đã xác nhận sự giống nhau rõ ràng giữa mẫu mã độc được đưa ra bởi nhà nghiên cứu của Google và các mã độc sử dụng trong các cuộc tấn công năm 2015 của nhóm Lazarus.

Phân tích của các mẫu mã độc tháng Hai năm nay so với các mẫu mã độc WannaCry sử dụng trong các cuộc tấn công gần đây cho thấy rằng mã code có thể chỉ ra nhóm Larazus đã bị loại bỏ khỏi mã độc WannaCry sử dụng trong các cuộc tấn công thứ Sáu vừa qua. Điều này có thể là một nỗ lực nhằm che giấu các dấu vết được thực hiện bởi những người phụ trách chiến dịch WannaCry.

Mặc dù sự tương đồng này không hẳn là chứng cứ cho sự kết nối mạnh mẽ giữa mã độc đòi tiền chuộc WannaCry và nhóm Lazarus, nhưng nó cũng có thể dẫn đến những bằng chứng mới mà có thể làm sáng tỏ nguồn gốc của WannaCry mà hiện nay vẫn đang là một bí ẩn.