Những bài học từ thảm họa ở Ấn Độ

Hôm 28/1, chỉ 3 tháng trước, phát biểu với cử tọa phiên họp trực tuyến của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) ở Davos, Thủ tướng Ấn độ Narendra Modi nói: “Ấn Độ đã có cách tiếp cận chủ động với sự tham gia của cộng đồng và phát triển cơ sở hạ tầng y tế dành riêng cho Covid và đào tạo nguồn lực của mình để chống lại Covid”.

Thủ tướng Ấn độ Narendra Modi

Tự hào với việc sẽ sản xuất phần lớn vắc-xin và cung cấp cho thế giới, ông Modi khi đó tuyên bố, Ấn Độ là một trong các quốc gia đã thành công trong kiểm soát đại dịch. 

Sớm hơn, tháng 9 năm ngoái, trong cuộc vận động bầu cử quốc hội ở Bihar, đảng BJP của Thủ tướng Modi tuyên bố bang này sẽ sớm không có Covid-19. Một tháng sau, người phát ngôn của BJP nói với BBC rằng Ấn Độ đã gần như trở lại bình thường, và quả thực, số ca lây nhiễm hàng ngày đã giảm đáng kể từ đỉnh cao của làn sóng lây nhiễm đầu tiên vào giữa tháng 9 năm ngoái.

Giữa tháng 3/2021, Bộ trưởng Y tế tuyên bố nước này đang “ở trong trận đấu cuối cùng với đại dịch”. 

Một người bệnh phải thở oxy

Ấn Độ đã từng ứng phó rất nghiêm túc với Covid-19. Thủ tướng Modi và các quan chức chính phủ nhất quán với việc đeo khẩu trang trong những ngày đầu tiên của nạn dịch. Chính phủ đã tung ra gói cứu trợ gần 300 tỷ USD để giúp đất nước vượt qua những ngày khó khăn của cách ly và đóng cửa nền kinh tế. 

Ấn Độ có lý do cho sự cẩn trọng và nghiêm túc đó. Đất nước với 1,2 tỷ dân này dường như là nơi hoàn hảo để Covid-19 hoành hành: Cơ sở hạ tầng y tế kém phát triển, mật độ dân số cao ở thành thị, và quốc gia này đã phải đối mặt với tỷ lệ cao các bệnh khác như lao và sốt rét. Từ người dân đến chính phủ lúc đó đã sẵn sàng chuẩn bị cho một thảm họa - nhưng nó không đến. 

Số ca lây nhiễm giảm xuống, từ hơn 67.000 ca/ngày vào trung tuần tháng 9, xuống mức chỉ 8.000 vào trung tuần tháng 2/2021. Chính phủ của ông Modi và đảng BJP coi đó là thành công to lớn, và nó được nhấn mạnh trong những cuộc vận động bầu cử quốc hội, bức tranh có vẻ như rất sáng sủa, sự lạc quan lan rộng. 

Ủy ban bầu cử quốc gia Ấn Độ đã không hành xử giống như đất nước đang phải ứng phó với đại dịch. Các cuộc bầu cử ở từng bang vẫn được tổ chức một cách dàn trải, ông Modi có kế hoạch phát biểu tại 20 cuộc mít tinh trong chiến dịch vận động tranh cử. Bộ trưởng Nội vụ Amit Shah và Chủ tịch đảng BJP phát biểu ở hơn 50 cuộc mít tinh.

Nhưng các cuộc vận động tranh cử với hàng nghìn người tham dự không phải là đặc quyền chỉ của đảng BJP cầm quyền, các đảng trong liên minh do Đại hội quốc gia Ấn Độ dẫn dắt cũng làm điều tương tự, đảng Trinamool cầm quyền ở bang Tây Bengal cũng vậy.

Ở một khía cạnh khác, chính phủ của ông Modi không có đủ tiềm lực để tung ra tiếp một gói cứu trợ mới sau gói cứu trợ 300 tỷ USD, và hàng trăm triệu người cần quay lại làm việc để mưu sinh, không dễ dàng để đóng cửa một quốc gia 1,2 tỷ dân. Mặc dù đang sản xuất khoảng 60% vắc-xin cho thế giới và đã tiêm chủng cho hơn 20 triệu người dân, nhưng đó chỉ là một con số nhỏ về phần trăm ở quốc gia có dân số đông thứ nhì thế giới này. 

Nhiều người cũng đã “quy trách nhiệm” cho chủng biến thể từ Anh với khả năng lây lan rộng lớn và nhanh hơn, nhưng chắc chắn còn có những yếu tố khác nữa, trong đó quan trọng nhất, có lẽ là việc người Ấn Độ đã ngừng coi trọng đại dịch. 

Kumbh Mela, một lễ hội quan trọng có truyền thống từ thế kỷ thứ 8 đã được tổ chức như đất nước này vẫn trong điều kiện bình thường, và người Ấn Độ có thể sẽ được tự bảo vệ khỏi loại virus chết người.

Hình ảnh từ trên cao của các tín đồ đạo Hindu đang trầm mình xuống nước trong lễ hội Kumbh Mela

Ban đầu, Haridwar Kumbh Mela được lên kế hoạch vào năm sau, nhưng nó đã được dời lên năm nay do những lo ngại về chiêm tinh học. Các lễ hội Kumbh Mela trước đây đã chứng kiến tới 30 triệu người tụ tập trong một ngày và mặc dù số trường hợp lây lan gia tăng và lo ngại về việc nó là một sự kiện siêu lan rộng, lễ hội vẫn diễn ra theo kế hoạch, các quan chức cũng nói nó sẽ không bị cắt ngắn.

Ngoài ra, phần lớn đất nước tổ chức lễ Holi vào cuối tháng 3, và giống như lễ Kumbh Mela, những người tham dự có xu hướng bỏ qua việc đeo khẩu trang cũng như giãn cách xã hội. 

Giờ đây, khi Ấn Độ đang lập đỉnh lây nhiễm mỗi ngày, hơn 253.000 ca mới được ghi nhận vào ngày 28/4, thì sự xuất hiện của biến thể mới từ Tây Bengal có thể sẽ đẩy làn sóng này còn đi xa hơn rất nhiều.

Số ca nhiễm Covid-19 hàng ngày trên một triệu người tại Ấn Độ

Cho dù Thủ tướng Modi và chính phủ của ông đang tìm cách trấn an và vẫn tuyên bố việc đóng cửa đất nước chỉ là biện pháp cuối cùng, thì đất nước này vẫn đang vật lộn với cuộc chiến với con quái vật đại dịch và cơn ác mộng này có thể sẽ không kết thúc sớm.

Đã có những lời chỉ trích nặng nề hướng vào chính phủ Modi, nói rằng cho dù có thể các thành viên của chính phủ đã đưa đất nước đến thảm họa sẽ bị nhiễm Covid, nhưng rồi họ sẽ có được sự chăm sóc y tế tốt và có oxy để thở, nhưng hàng triệu người khác thì không như vậy.

Nhiều người khác đã bắt đầu nhớ lại cơn ác mộng cúm Tây Ban Nha năm 1918. Lúc đó, khoảng 17-18 triệu người Ấn Độ đã thiệt mạng, chiếm hơn một nửa số người trên toàn cầu chết vì bệnh dịch này. 

Và những bài học Ấn Độ trở nên đắt giá hơn bao giờ hết.

Phạm Quang Vinh

Ấn Độ: Từ hy vọng đến kỷ lục buồn của thế giới

Những cảnh tượng kinh hoàng đang xảy ra tại các bệnh viện trên khắp Ấn Độ, khi hệ thống y tế sụp đổ vì Covid-19. Dư luận tranh cãi về việc ai phải chịu trách nhiệm cho thảm cảnh này.

'Địa chấn' Covid-19 ở Ấn Độ rung lắc thế giới như thế nào?

Những cảnh tượng đau lòng ở Ấn Độ, nơi đang phải vật lộn với làn sóng Covid-19 thứ 2, đang khiến cả thế giới phải bàng hoàng.