‘Chỉ múc cát lên lấy tiền, có điều kiện tôi cũng múc’

 - Phó trưởng Ban Dân nguyện Đỗ Văn Đương lưu ý: “Giá cát liên tục tăng mạnh, tạo ra lợi ích kinh khủng. “Chỉ múc cát lên lấy tiền, nói thật có điều kiện tôi cũng đi múc”.

Sáng nay, Chính phủ tổ chức hội nghị trực tuyến triển khai nhiệm vụ, giải pháp tăng cường quản lý khai thác, kinh doanh tài nguyên cát, sỏi.

Có nơi cát tặc dùng bạo lực đe dọa

Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho biết, thống kê của các tỉnh thành đến tháng 5/2017 có 824 mỏ cát, sỏi được cấp phép. Sai phạm tại các mỏ cát thường gặp là khai thác vượt khối lượng và số lượng phương tiện cho phép, không xuất hóa đơn, chứng từ không đúng quy định…

Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương

Một số địa phương thiếu quản lý chặt chẽ dẫn đến một số mỏ vi phạm pháp luật dẫn tới bức xúc, khiếu kiện như ở Phú Thọ, Bắc Giang, Đồng Nai…

Đối với các dự án nạo vét luồng đường thủy nội địa tận thu sản phẩm thường vi phạm khai thác ngoài phạm vi dự án, khai thác vượt độ sâu, vượt số tàu cho phép, không xuất hóa đơn chứng từ theo quy định, lợi dụng chủ trương khai thác cát trái phép…

Thời gian gần đây, hoạt động khai thác cát trái phép tuy giảm nhưng vẫn còn tình trạng lén lút hoạt động ở một số tuyến sông Hồng, sông Lam, sông Lô, sông Đồng Nai, Sài Gòn… 

“Có nơi cát tặc dùng bạo lực đe dọa, tranh giành địa bàn, phương tiện để khai thác cát và đối phó với cơ quan chức năng”, Thứ trưởng Bộ Công an nói và cũng cảnh báo hiện nay nổi lên tình trạng sạt lở hai bên bờ sông, nghiêm trọng nhất là các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Công cho biết, hiện bộ quản lý, khai thác 42 tuyến luồng hàng hải và các khu chuyển tải trong vùng nước cảng biển với chiều dài hơn 885km.

Đây là tuyến giao thông hàng hải huyết mạch nên hàng năm nhà nước có trách nhiệm nạo vét, duy tu theo để bảo đảm giao thông hàng hải với kinh phí dự kiến trên 1.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên do ngân sách chỉ bố trí được khoảng 600-700 tỷ đồng để thực hiện nạo vét từ 12-16 tuyến luồng quan trọng, không có kinh phí nạo vét các tuyến luồng khác.

Bộ cũng đang quản lý khai thác 137 tuyến đường thủy nội địa với chiều dài hơn 707km. Tuy nhiên, do nguồn ngân sách nhà nước còn hạn chế nên hàng năm chỉ bố trí từ 50-100 tỷ đồng.

“Do nguồn ngân sách còn hạn chế do đó chủ trương xã hội hóa theo hình thức nạo vét thông luồng, kết hợp tận thu sản phẩm nạo vét, không sử dụng ngân sách là cần thiết”, ông Công nhấn mạnh.

Nói về việc cấp phép, Thứ trưởng GTVT cho hay, tính đến tháng 6/2017, bộ đang tạm dừng thi công 9 dự án; chấm dứt, thu hồi 16 dự án; đang xem xét thủ tục 12 dự án luồng tuyến hàng hải.

Còn các dự án luồng tuyến đường thủy nội địa đã chấm dứt, thu hồi 48 dự án; đang xem xét thủ tục 2 dự án.

Không để tình trạng một ông cấp phép, một ông quản lý

Bộ GTVT cho rằng nên tiếp tục thực hiện việc thí điểm cơ chế nạo vét, duy tu các tuyến luồng hàng hải do Bộ GTVT quản lý. Hiện bộ chủ trì phối hợp địa phương xây dựng nghị định quy định về quản lý duy tu, nạo vét luồng đường thủy nội địa để trình CP trong tháng 10/2017.

Trong đó có quy định lập, phê duyệt kế hoạch nạo vét luồng và giao cho địa phương thực hiện cấp phép khai thác tận thu theo chỉ đạo của Thủ tướng. Bộ GTVT chỉ thực hiện nội dung về kế hoạch nạo vét luồng, bảo đảm chuẩn tắc luồng, đảm bảo an toàn giao thông đường thủy và phối hợp kiểm tra, giám sát trong quá trình thực hiện.

Phó trưởng Ban Dân nguyện Đỗ Văn Đương

Phó trưởng Ban Dân nguyện Đỗ Văn Đương đánh giá, tình trạng khai thác cát diễn ra tràn lan, gây mất nhà, mất đất của dân, quốc gia thì mất khoáng sản.

Trước việc giá cát tăng mạnh, tạo ra lợi ích khủng, ông Đương đề nghị cần kiểm soát, giám sát chặt chẽ hơn. “Múc cát lên lấy tiền, nói thật có điều kiện tôi cũng đi múc”, ông Đương nhấn mạnh.

Theo ông Đương, cần giao cho Bộ TN-MT phối hợp với các địa phương tổng rà soát tất cả các mỏ khai thác hiện nay, xem từng mỏ một có nên để hay không? Mỏ nào gây nguy hiểm phải đình chỉ ngay, đồng thời phải đấu thầu, đấu giá thực chất, chứ không hình thức, việc cấp phép để thu khoản tiền lớn về cho ngân sách nhà nước. 

Ông cũng đề nghị việc cấp phép khai thác cát nên giao cho địa phương, kể cả luồn lạch cũng để địa phương cấp phép chứ không nên để Cục Đường thủy nội địa (Bộ GTVT) cấp phép. “Không thể để tình trạng một ông cấp phép, một ông quản lý được”.

Phó ban Dân nguyện cũng đề nghị Bộ Công an phải tăng cường khởi tố hình sự, nơi nào có dấu hiệu bảo kê, bao che, gây sạt lở cần khởi tố và nơi nào để sạt lở, chủ đầu tư phải bồi thường thiệt hại cho người dân.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng chỉ rõ những năm gần đây nhu cầu xây dựng ngày càng lớn, do đó nhu cầu cát, sỏi ngày càng lớn, trong khi đó nguồn tài nguyên này ngày càng cạn kiệt dẫn đến khai thác cát sỏi có nhiều vi phạm. Vì vậy, Chính phủ đã chỉ đạo chấn chỉnh công tác khai thác cát, sỏi, cùng với đó các địa phương vào cuộc rất mạnh.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng

Ông cũng nhấn mạnh cần có giải pháp đảm bảo đủ nguồn cung cát, sỏi hoặc các vật liệu tương đương cát đáp ứng nhu cầu xây dựng, phát triển kinh tế của các địa phương đồng thời đảm bảo bờ biển, bờ sông, lòng sông, không ảnh hưởng xấu đến môi trường, sức khỏe, tính mạng, đời sống của người dân...

Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương rà soát lại các quy hoạch, giấy phép về thăm dò, khai thác cát, sỏi gắn với đảm bảo chống sạt lở bờ sông, bờ biển; gắn với nhu cầu của thị trường, nhu cầu đầu tư xây dựng ở các địa phương.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng giao Bộ Xây dựng đẩy mạnh nghiên cứu, sản xuất vật liệu xây dựng thay thế như tro xỉ than, cát mặn, cát nhân tạo từ đá... để đảm bảo nhu cầu xây dựng theo từng địa phương, khu vực.

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình nêu dư luận cho rằng có biểu hiện lợi ích nhóm, bao che cho các hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép.

Phó Thủ tướng yêu cầu tăng cường thanh, kiểm tra, giám sát đối với các tổ chức, cá nhân hoạt động khai thác cát, sỏi ở các địa phương, kiên quyết xử lý tổ chức, cá nhân và trách nhiệm người đứng đầu địa phương nếu để xảy ra tình trạng lập bến bãi thu mua cát trái phép, khai thác cát, sỏi trái phép.

“Chủ tịch địa phương chịu trách nhiệm trước Chính phủ không để xảy ra tình trạng khai thác trái phép”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Yêu cầu Bộ Công an khẩn trương điều tra vụ hút cát biển Cửa Đại Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình yêu cầu Bộ Công an khẩn trương điều tra, xác minh làm rõ nội dung phản ánh hút cát trái phép biển Cửa Đại - Hội An. Đình chỉ 3 thanh tra giao thông trong vụ khai thác cát Bắc Ninh Ngày 17/3, lãnh đạo Chi cục Đường thủy nội địa phía Bắc tạm đình chỉ công tác với 3 thanh tra giao thông để làm rõ trách nhiệm trong việc để xảy ra khai thác cát trái phép trên sông Cầu ở Bắc Ninh. Không để dân đơn độc chống cát tặc Chủ tịch MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh: “Mặt trận phải vào cuộc, không để người dân đơn độc chiến đấu với cát tặc”. Bộ trưởng GTVT: Mong làm rõ vụ Chủ tịch Bắc Ninh kêu cứu Bộ trưởng GTVT mong làm rõ có gì tiêu cực trong cơ quan quản lý liên quan đến các dự án nạo vét sông mà địa phương kêu cứu lên Thủ tướng. Chủ tịch tỉnh Bắc Ninh bị đe dọa UBND tỉnh Bắc Ninh vừa kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an vào cuộc điều tra các cá nhân đe dọa cán bộ tỉnh.

Thu Hằng