Lần đầu thực hiện cuộc gọi đến số của một bệnh nhân, BS Trần Thị Tuấn Anh, Mạng lưới Thầy thuốc đồng hành, không thấy F0 nhấc máy. Lần sau, người ở bên kia đường dây mới nhận cuộc gọi của chị một cách rụt rè. Bệnh nhân chia sẻ, nhìn thấy số tổng đài (18001119) nên tưởng là số lạ, gọi để lừa đảo nên vội vã vào google để kiểm tra. Khi biết không phải, bệnh nhân mới dám nghe.

Chị Tuấn Anh cũng gặp một tình huống dở khóc dở cười khác, khi vừa nhận cuộc gọi của chị, F0 đã dồn dập truy vấn: “Chị là ai? Chị từ đơn vị nào gọi đến? Chị làm việc này mục đích gì?”. Khi F0 đã an tâm, tin tưởng, chị mới có thể theo dõi, chăm sóc diễn tiến bệnh của họ.

Anh Nguyễn Văn Kiên, tình nguyện viên khác của mạng lưới, cũng chia sẻ: “Có bệnh nhân nói với tôi: “Gọi như này có tác dụng gì đâu, gọi từ xa chả giải quyết được vấn đề gì. Khám trực tiếp còn chả ăn ai nữa là gọi…”.

Không thể nói hết những áp lực những ngày đầu trong hành trình đồng hành cùng F0 của mạng lưới. Nhưng đến nay, hàng trăm nghìn bệnh nhân Covid-19 đã được hỗ trợ. Để viết nên con số đó, họ đã đi qua những ngày tháng không thể nào quên…

TS.BS Lê Tuấn Thành, Phó Chủ tịch Hội Thầy thuốc trẻ Hà Nội, Ủy viên BCH Hội Thầy thuốc Trẻ Việt Nam là một trong những người sáng lập của Mạng lưới Thầy thuốc đồng hành.

Người được mệnh danh là “Kiến trúc sư trưởng” của mạng lưới này chia sẻ, cuộc họp đầu tiên để thành lập mạng lưới vào ngày 22/7. Tại cuộc họp, PGS.TS Bùi Thế Duy, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, lúc đó là Tổ trưởng Tổ Thông tin đáp ứng nhanh phòng chống dịch CoVid-19, đề nghị phải có một hệ thống tổng đài để giải tỏa, chia sẻ áp lực của Tổng đài 1022 tại “điểm nóng” TP.HCM.

Trong khi đó, TS Hà Anh Đức, Chánh Văn phòng Bộ Y Tế, Chủ tịch Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam, lại có trăn trở làm sao chăm sóc, hỗ trợ cho F0 tại nhà. Đồng thời có thể động viên tinh thần, tìm phương án hỗ trợ nếu F0 chuyển nặng. Ngày 25/7, cuộc gọi với Sở Thông tin truyền thông TP.HCM thống nhất cách thức chuyển thông tin bệnh nhân cần hỗ trợ y tế khẩn cấp gọi đến tổng đài 1022 tới Mạng lưới Thầy thuốc đồng hành chăm sóc.

“Sau cuộc họp, chúng tôi bắt tay xây dựng mô hình hoạt động dựa trên 2 nhiệm vụ trên. Đó là các bác sĩ chủ động gọi điện để sàng lọc, tư vấn, theo dõi bệnh nhân cũng như là xác định nguy cơ và kết hợp y tế địa phương để đưa F0 trở nặng đến bệnh viện. Thứ 2, chúng tôi nhận các cuộc gọi của bệnh nhân, ưu tiên cuộc gọi khẩn cấp, để xác thực tình trạng, hỗ trợ F0”, TS.BS Lê Tuấn Thành nói.

Theo anh, đây là mô hình sàng lọc nguy cơ người bệnh tại cộng đồng dựa trên nguyên tắc Steps Care - phân tầng để tương ứng với tư vấn, vận chuyển, hỗ trợ cấp cứu. Chỉ hơn 1 tuần ngắn ngủi, họ chạy đua với thời gian, miệt mài thiết kế hệ thống, xây dựng các văn bản thành lập mạng lưới.

Đào tạo, tập huấn các thầy thuốc cũng là một bài toán khó của mạng lưới. Bởi việc huy động, sàng lọc và đào tạo nguồn lực lớn cả trong và ngoài nước trong trong thời gian gấp rút không hề dễ dàng.

Ngày 28/7, mạng lưới huy động và tập huấn 1.500 tình nguyện viên đầu tiên với các chuyên gia đầu ngành như BS Nguyễn Trung Cấp, Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương; TS Phạm Quang Thái, trưởng Văn phòng tiêm chủng miền Bắc; TS Hà Anh Đức Chủ tịch Hội Thầy Thuốc Trẻ Việt Nam, BS Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP.HCM.

0h25 phút rạng sáng 29/7, các y bác sĩ hoàn thành bài kiểm tra năng lực đầu vào, chính thức trở thành những tình nguyện viên đầu tiên của mạng lưới.

Vào 11h trưa ngày 1/8, khi phía đội ngũ kỹ thuật thông báo: “Hệ thống thông rồi!”, TS.BS Lê Tuấn Thành bật khóc. “Lúc đó – mạng lưới chính thức khởi động, tôi biết, chúng tôi có thể làm được gì đó cho người dân TP.HCM”, anh nói.

Sau một tuần đi vào hoạt động, công việc quá tải do khối lượng thông tin bùng nổ, dịch bùng phát ngày càng mạnh khiến nhiều thành viên có dấu hiệu uể oải, mệt mỏi.

“Một số trường hợp các bác sĩ trẻ, ít kinh nghiệm vì vậy khi gọi điện gặp trường hợp người bệnh đã mất trước đó khiến họ bị sốc về tâm lý, không thể tiếp tục công việc của mình”, BS.Thành nói.

Trong quá trình đó, mạng lưới cũng nhận các cuộc gọi khẩn cấp từ Tổng đài 1022 nhánh 4 chuyển sang. Đó là những cuộc gọi kêu cứu của người dân được mã hóa y tế khẩn cấp, được triển khai bởi Sở Thông tin truyền thông TP.HCM theo đề xuất của Thứ Trưởng Bùi Thế Duy.

Tối muộn ngày 4/8, số trường hợp được mã hóa y tế khẩn cấp tăng đột ngột. Đầu mối Sở Thông tin truyền thông gọi điện cho BS Thành trao đổi tình hình. Ngày 5/8, mạng lưới đã tiến hành tuyển gấp rút các y bác sĩ mới để thành lập nhóm G23. Người được chọn là các y bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm, từng nhiều lần đối mặt với sinh tử và phải vững vàng trong chuyên môn.

Ngày 6/8, nhóm G23 chính thức đi vào hoạt động, các bác sĩ thay phiên nhau tình nguyện trực online 24/24 để xử lý mã hỗ trợ y tế khẩn cấp.

“Không ít bác sĩ dù có nhiều năm kinh nghiệm nhưng do phải tiếp xúc với trường hợp nặng liên tục cũng không chịu được áp lực tâm lý nên đành xin rút. Với số lượng 100 bác sĩ, sau 1 tuần, chúng tôi “rụng” mất 60% nhân lực ở nhóm này. Mạng lưới lại liên tục tuyển mới để bổ sung”, anh Thành nói thêm.

Theo thống kê của Sở Thông tin truyền thông, nhóm G23 đã hỗ trợ dc 9.300 trường hợp F0, trong đó hơn 1.200 trường hợp nguy kịch được nhóm hỗ trợ đưa vào bệnh viện cấp cứu.

Trong cuộc chiến với đại dịch Covid 19, cả 2 vợ chồng chị Trần Thị Tuấn Anh, BS Bệnh viện Phổi Trung ương, đều trở thành chiến sĩ. Nếu như “phu quân” của chị trực tiếp có mặt tại chiến tuyến Đồng Nai, thì ở hậu phương, là thành viên Mạng lưới Thầy thuốc đồng hành, BS Tuấn Anh cũng nỗ lực tư vấn, chăm sóc cho hàng trăm F0 mỗi ngày.

“Đại dịch Covid-19 quá khốc liệt và nhiều mất mát. Khoác trên mình áo blouse trắng, không thể có mặt trực tiếp tại tâm dịch, chúng tôi cũng không thể ngồi yên ngoài cuộc chiến ấy”, chị nói.

Hàng ngày, vừa làm chuyên môn, vừa chăm sóc con nhỏ mới tròn 1 tuổi, chị sắp xếp thời gian dành cho bệnh nhân Covid-19. Giai đoạn đỉnh dịch của TP.HCM và các tỉnh miền Nam, cao điểm có ngày chị gọi thành công 110 cuộc gọi. Có những cuộc gọi cân não đến nghẹt thở, có những cuộc gọi được thực hiện vào lúc nửa đêm.

Nữ bác sĩ lo lắng nhất là cuộc gọi cho F0 cao tuổi. Bởi đôi lần, khi chị gọi, người đầu dây bên kia đã không còn. “Cảm giác lúc đó hụt hẫng, xót xa. Có gia đình chia sẻ, người thân của họ lúc chuẩn bị vào viện mới chỉ hơi khó thở nhưng khi về nhà lại là một hũ tro lạnh. Không biết làm gì hơn ngoài lời chia sẻ và nếu gia đình còn F0, chúng tôi tiếp tục chăm sóc, hỗ trợ”, chị Tuấn Anh nói.

Chị cũng nhớ về gia đình ở quận Gò Vấp có 6 người cùng là F0, nhưng đều cách li tại nhà, trong đó có 2 cụ lớn tuổi, cụ bà 73 tuổi, cụ ông 81 tuổi có bệnh nền hen phế quản, sức khỏe rất yếu, phải thở oxy tại nhà. Nhiều lần được động viên nhập viện nhưng cụ không chịu, nên BS Tuấn Anh cùng tình nguyện viên đã hỗ trợ hết sức, hằng ngày hướng dẫn dùng thuốc, thở oxy ngắt quãng, tập thở. Qua 10 ngày, tình trạng cụ ông đã ổn, cai được oxy và ăn uống tốt… như một kì tích.

“Ông xã cũng đi chống dịch nên tất cả đều phải nỗ lực nhiều hơn để cân bằng cuộc sống. Động lực của mình chính là khi có thể giúp được ai đó bình an”, chị nói.

BS Nguyễn Văn Chánh - Mạng lưới Thầy thuốc đồng hành, cũng thừa nhận: “Sau không ít ca tư vấn, đặt lưng xuống giường, tôi không ngủ nổi. Cả đêm đó, vì lo lắng cho người bệnh, tôi cứ giữ máy liên lạc với họ”.

Ngày 10/8, anh tư vấn cho gia đình có 3 người (2 vợ chồng và con trai 20 tuổi). Người chồng đã mất vì Covid-19, vợ và con trai đều là F0. Khi gọi đến mạng lưới, người con hoảng loạn vì mẹ đang diễn tiến nặng.

Đánh giá bệnh nhân thuộc nguy cơ 3, BS Chánh hướng dẫn bệnh nhân tập thở và hướng dẫn liên lạc với chương trình ATM Oxy cùng y tế địa phương để hỗ trợ bệnh nhân. 2 hôm sau, tình trạng F0 khả quan hơn, bệnh nhân đã cai được oxy và hồi phục. “Tôi thức trắng đêm. Tôi nghĩ lỡ có chuyện không may, bạn trẻ đó sẽ thành mồ côi. Suốt đêm, tôi động viên người nhà và yêu cầu theo dõi sát các các dấu hiệu bệnh nhân”, anh nói.

Anh cùng từng giữ sự sống cho cụ bà 103 tuổi, ở TP.HCM. “Những câu trả lời yếu ớt vọng lại từ đầu dây bên kia khiến tôi rất lo lắng. Đêm đó, cũng lại một đêm tôi không ngủ. 12h đêm lại gọi hỏi thăm sức khỏe của bà, lấy các chỉ số như SPO2, huyết áp”, anh kể. Qua 2 ngày theo dõi, tình trạng của F0 đã cải thiện, cai được oxy, có thể ăn uống. Lúc đó, bác sĩ tư vấn của mạng lưới này mới thở phào.

Chị Đinh Phương Anh, một tình nguyện viên Mạng lưới Thầy thuốc đồng hành, cho biết: “Chúng tôi lắng nghe bệnh nhân Covid-19 chia sẻ, hỗ trợ khi họ gặp khó khăn trong thời gian dài vì vậy nhiều người chia sẻ không muốn dừng sự kết nối với bác sĩ”.

Tại một cuộc gọi cuối khi phải nói lời tạm biệt với bệnh nhân, chị nói: “Sức khỏe cô ổn rồi, từ ngày mai, cháu sẽ dừng gọi cho cô. Thế là hôm nay, cô cháu mình chia tay cô nhé. Cứ mỗi người bệnh cháu ngừng theo dõi, cháu rất vui vì bệnh nhân đã an toàn”.

Phía đầu dây bên kia, bệnh nhân nghẹn ngào: “Để các cháu còn tư vấn người khác nữa phải không? Hy vọng có duyên mình gặp lại. Cô nghe buồn quá, nước mắt rơi lưng tròng rồi”. Theo chị Đinh Phương Anh, dù chưa gặp mặt, dù chỉ nói chuyện qua điện thoại vẫn đủ tình cảm, đủ sự lưu luyến, vì vậy mỗi cuộc chia tay đều để lại nhiều cảm xúc.

Cũng theo các bác sĩ Mạng lưới Thầy thuốc đồng hành, mạng lưới có quy định, sau 10 ngày theo dõi, nhận định trường hợp F0 không nguy cơ, các bác sĩ sẽ dừng lại để chuyển sang chăm sóc người bệnh khác. Nhưng có những trường hợp F0 là người già 70, 80 tuổi không có người thân bên cạnh do dịch bệnh khiến các bác sĩ phải đắn đo khi ngừng kết nối.

Vì trái tim mách bảo, y bác sĩ vẫn tiếp tục nói chuyện với bệnh nhân. Đến khi các F0 có tiếp cận được với y tế địa phương, người thân, hàng xóm, các bác sỹ của chúng tôi mới yên tâm dừng lại.

Hoạt động vất vả, dựa trên tinh thần tình nguyện, điều níu giữ bác sĩ với các cuộc gọi theo các bác sĩ chỉ có thể là tình yêu nghề

Bài: Ngọc Trang Thiết kế: Phạm Luyện

Áp lực không tưởng tại ‘kênh nóng’ xử lý cuộc gọi cầu cứu của F0 nguy kịch

Sau 10 ngày đêm chuẩn bị, 11h trưa 1/8, nhận được thông báo: “Hệ thống thông rồi!”, TS.BS Lê Tuấn Thành đã bật khóc. “Lúc đó mạng lưới chính thức khởi động, tôi biết, chúng tôi có thể làm được gì đó cho người dân TP.HCM”, anh nói.