Toàn cầu 'khát' vắc-xin Covid-19, chín tỷ phú thu lợi kếch xù

Liên minh vắc-xin cho Tất cả mọi người - thành viên bao gồm Global Justice Now, Oxfam và UNAIDS, đã phân tích dữ liệu Danh sách tỷ phú của Forbes và chỉ ra một nhóm nhỏ đếm trên đầu ngón tay những người thu lợi khổng lồ từ vắc-xin do nguồn ngân sách công đầu tư.

Tổng tài sản ròng của 9 tỷ phú mới nổi lên đến 19,3 tỷ USD, nhiều gấp 1,3 lần số tiền cần thiết để tiêm ngừa cho toàn bộ dân số các quốc gia thu nhập thấp nhất. Chiếm 10% dân số thế giới, nhưng những quốc gia này chỉ mới nhận được 0,2% nguồn cung vắc-xin toàn cầu, do sự thiếu hụt trầm trọng.

Ngoài ra, khối tài sản của 8 tỷ phú hiện tại, với danh mục đầu tư rộng khắp các tập đoàn dược đang sản xuất vắc-xin, cũng đã tăng thêm 32,2 tỷ USD, đủ để tiêm chủng đầy đủ cho toàn bộ dân số Ấn Độ.

Ba tỷ phú giàu lên nhờ đại dịch

Các tỷ phú vắc-xin nổi lên khi cổ phiếu của các công ty dược tăng mạnh, với kỳ vọng về những khoản lợi nhuận lớn thu được từ độc quyền.  Đứng đầu danh sách các tỷ phú mới nổi từ vắc- xin Covid-19 là các giám đốc điều hành của Moderna và BioNTech, với khối tài sản trên 4 tỷ USD.

Danh sách cũng có tên của hai nhà đầu tư sáng lập ra Moderna và chủ tịch của công ty, cũng như giám đốc điều hành của một công ty sở hữu thoả thuận sản xuất và đóng gói vắc-xin Moderna, bất chấp thực tế phần lớn nguồn tài trợ cho vắc-xin Moderna là do người nộp thuế chi trả.

Ba tỷ phú mới nổi còn lại là đồng sáng lập của công ty vắc-xin CanSino Biologics của Trung Quốc.

Chấm dứt bảo hộ độc quyền

Liên minh Vắc-xin cho Tất cả mọi người cảnh báo, sự độc quyền này cho phép các tập đoàn dược kiểm soát hoàn toàn nguồn cung và giá vắc-xin, đẩy lợi nhuận của họ lên cao trong khi tạo thêm khó khăn cho các nước nghèo tìm kiếm đủ số vắc-xin cho người dân.

Bà Anna Marriott, Quản lý Chính sách Y tế của Oxfam, cho biết, những tỷ phú này là chủ nhân của khối lợi nhuận khổng lồ mà các hãng dược lớn đang thu được từ việc nắm giữ độc quyền vắc-xin.

“Vắc-xin được đầu tư từ tiền ngân sách công nên trước hết phải là tài sản công, không phải một cơ hội kiếm lời của một số ít người. Cần phải khẩn cấp chấm dứt sở hữu độc quyền để nhân rộng sản xuất vắc xin, giảm giá thành và triển khai tiêm chủng cho toàn thế giới”, bà nói.

Kêu gọi dỡ bỏ tạm thời bảo hộ sở hữu trí tuệ đối với vắc-xin (Ảnh:Morning Star)

Mỹ đã lên tiếng ủng hộ đề xuất của Nam Phi và Ấn Độ tại cuộc họp của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về việc dỡ bỏ tạm thời bảo hộ sở hữu trí tuệ đối với vắc-xin Covid-19.

Động thái này nhận được sự ủng hộ của hơn 100 quốc gia đang phát triển. Mới đây, các nước như Tây Ban Nha đã thể hiện sự đồng thuận, cùng Giáo hoàng và hơn 100 nhà lãnh đạo thế giới và những người đoạt giải Nobel.

Mặc dù vậy, nhiều quốc gia giàu có khác, gồm cả Anh và Đức, vẫn đang phản đối đề xuất này, và đặt lợi ích của các công ty dược lên trước phúc lợi của nhân loại. Ý, nước sẽ đăng cai Hội nghị Thượng đỉnh G20 về Y tế toàn cầu, vẫn giữ vị trí trung lập, giống như Canada và Pháp.

Theo bà Heidi Chow, Quản lý cấp cao về chính sách và chiến dịch của Global Justice Now, thật khó để chấp nhận rằng Anh, Đức và nhiều quốc gia khác muốn đặt lợi ích của các tỷ phú sở hữu các tập đoàn dược lớn lên trước nhu cầu khẩn thiết của hàng triệu người.

Bà Winnie Byanyima, Giám đốc Điều hành UNAIDS, nhận định, trong khi các công ty thu được lợi nhuận khổng lồ từ vắc-xin và từ chối chia sẻ khoa học và công nghệ để tăng nguồn cung vắc-xin toàn cầu, thế giới đang tiếp tục phải đối mặt với nguy cơ các biến thể mới có thể vô hiệu hoá vắc-xin và đẩy nhân loại vào vòng hiểm nguy một lần nữa.

Duy Anh