Gặp Bộ trưởng Giáo dục 34 tuổi của Phần Lan

 Phần Lan đầu tư cho giáo dục từ rất sớm

- Trường đào tạo giáo viên đầu tiên được thành lập năm 1863. Một năm sau khi Luật Giáo dục bắt buộc có hiệu lực (1921), Kế hoạch phát triển việc đào tạo giáo viên ra đời (1922). Năm 1971, ban hành Luật Đào tạo giáo viên. Từ năm 1974, việc đào tạo giáo viên tiểu học, THCS, THPT được thực hiện ở các trường đại học với trình độ thạc sĩ. Cũng từ năm này, tất cả trường đại học đều mở bô môn giáo dục và đào tạo giáo viên. Năm 1979, Phần Lan đã có đợt đổi mới giáo dục.

- Lương trung bình của giáo viên Phần Lan là 39.500 USD (15 năm kinh nghiệm) so với mức trung bình của OECD là 42.700 USD.

Sự trung thực là nền tảng cho thành công của giáo dục Phần Lan

Nhờ sự trung thực, trường học không có thanh tra, giám sát, không cần chấm điểm từ lớp 1 đến lớp 6 (chỉ nhận xét bằng lời hoặc qua văn bản cuối năm). Suốt 12 năm học chỉ có một kỳ thi hết phổ thông. Nhưng học sinh vẫn đạt các kết quả cao theo đánh giá của thế giới, và hoà nhập dễ dàng với cuộc sống. Theo một nghiên cứu của tổ chức OECD, 94% người Phần Lan hài lòng với cuộc sống ở đất nước mình, 94% tin rằng họ tìm được người tin tưởng khi cần thiết.

(Trích chương 9 “Giáo dục – sức mạnh mềm của Phần Lan”, sách “Phần Lan – Ngôi sao phương Bắc, Võ Xuân Quế, ấn bản năm 2017, Nhà xuất bản Thế giới).

Việt Nam đang thúc đẩy đổi mới, cố gắng làm cho nền giáo dục nước nhà tốt lên và chúng tôi cũng như vậy, đang cố gắng cải tiến giáo dục của mình. Dù được đánh giá là tốt nhưng chúng tôi biết mình chưa thể dừng lại.

Việc đổi mới giáo dục ở Phần Lan đang chuyển từ giúp cho trẻ em “học cái gì” sang “học thế nào”. Vai trò của giáo viên từ trung tâm chuyển sang hướng dẫn, hỗ trợ học sinh.

Chúng tôi đang tiến đến một xã hội mà ở đó, với công nghệ, trí tuệ nhân tạo, thì máy móc làm được nhiều việc thay con người. Đó cũng là lúc trái tim con người quan trọng hơn và giáo dục ngay từ bây giờ phải chuẩn bị cho học sinh “đón đầu” được điều này. Tôi muốn nhấn mạnh rằng, những phẩm chất của con người mà máy móc không có được là sự ham học hỏi, ham hiểu biết, đồng cảm với người khác. Tương lai là giáo dục tập trung vào phát triển nhân cách, hay nói khác đi là phát triển năng lực, phẩm chất của con người.

Bà Lâm Hồng Lãm Thuý, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm (TP.HCM): "Để vận dụng được những phương pháp giáo dục hiện đại, thì nhận thức của bản thân giáo viên, đội ngũ quản lý giáo dục và cả các yếu tố liên quan phải thay đổi".

Trong chuyến công tác này, tôi đã được tham quan các trường tiểu học thiết kế theo không gian mở, với cách dạy học mở. Với chế độ phúc lợi xã hội tốt, học sinh không phải đóng phí đi học, được miễn phí bữa ăn, tôi thấy thực sự ở đây “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”.

Điều khác biệt tôi nhận thấy rõ là yếu tố giáo viên. Để vận dụng được những phương pháp giáo dục hiện đại, thì nhận thức của bản thân giáo viên, đội ngũ quản lý giáo dục và cả các yếu tố liên quan phải thay đổi. Ở trường tiểu học nơi tôi đến tham quan, có điều khác biệt với ở mình là nếu thầy cô không đáp ứng được yêu cầu đổi mới thì hiệu trưởng có quyền không hợp tác.

Việt Nam hiện nay cũng đang có những bước đi nhằm trao quyền tự chủ cho giáo viên. Chẳng hạn, đã có những hướng dẫn giáo viên có thể linh hoạt tổ chức buổi học, tăng giảm thời lượng cho phù hợp. Nhưng giáo viên cũng chưa mạnh dạn thực hiện điều này.

Để đổi mới giáo dục thành công, cũng cần thay đổi đến từ phía xã hội. Thời trước, nghề giáo được coi là cao quý nhưng ngày nay, thầy cô giáo cũng tâm tư về điều này, chẳng hạn những câu chuyện về nghề giáo trên truyền thông cũng khiến dư luận nhìn nhận về nghề giáo phần nào méo mó. Chúng tôi muốn xã hội có cái nhìn nhận đúng với vị trí của nghề.

So với mức sống trong xã hội, lương bình thường như bao nghề khác, nhưng giáo viên Phần Lan đều tận tâm, tự trọng với nghề mà mình đã chọn.

Ông Nguyễn Đức Hữu, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD-ĐT): "Tôi rất tâm đắc nền giáo dục mở, dân chủ, tạo sự sáng tạo cho người học của giáo dục Phần Lan".

Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể của Việt Nam vừa thông qua cũng xác định giáo dục sẽ chuyển mục tiêu từ dạy kiến thức chủ yếu sang phát triển năng lực.

Việt Nam đang đổi mới cách tiếp cận giáo dục theo hướng phân cấp, xây dựng kế hoạch dạy học, phát triển chương trình nhà trường – tạo điều kiện cho giáo viên làm chủ bài giảng. Chúng ta cũng đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng kết hợp đánh giá quá trình và đánh giá cuối kỳ, chẳng hạn như Thông tư 22 ở bậc tiểu học. Những điều này hoàn toàn phù hợp với định hướng của Bộ GD-ĐT về đổi mới. Phần Lan có các điều kiện đảm bảo dạy học tốt hơn chúng ta.

Một điều tâm đắc nữa là để có chất lượng giáo dục như ngày nay, cả nước bạn đã chung tay cùng nhau phát triển giáo dục từ rất sớm.

Sự nghiệp chính trị

Bộ trưởng Giáo dục, 5/5/2017 tới nay

Bộ trưởng Giáo dục và Văn hóa (Sipilä), 29/5/ 2015–5/5/2017

Bộ trưởng Môi trường (Stubb), 26.9.2014–29.5.2015

Phó Chủ tịch Đảng Liên minh quốc gia, 2014 tới nay

Thành viên Quốc hội, 2011 tới nay

Các kinh nghiệm làm việc và trách nhiệm xã hội khác

Phát ngôn viên báo chí của Bộ Ngoại giao, 2009–2011

Tổng biên tập của tờ Iltalehti, 2009

Phóng viên thường trú tại Stockholm của tờ Iltalehti, 2007–2008

Phóng viên của Iltalehti, 2004–2007

Cơ quan Bảo hiểm xã hội của Phần Lan, 2011–2014

Hội đồng tư vấn quốc gia về phúc lợi xã hội và chăm sóc sức khỏe, 2011–2014

Phó chủ tịch Uỷ ban Chính sách phát triển, 2012–2014

Ủy ban cố vấn về chính sách sức khỏe tâm thần, 2012–2014

Hội đồng giám sát Kemijoki Oy, 2012–2014

Hội đồng giám đốc Tổ chức Phụ nữ Naiset Yhdessä ry, 2011–2014

Hội đồng nhà thờ Forssa, 2010 tới nay

Hội đồng giám đốc của Tổ chức Chú hề bệnh viện Phần Lan, 2014

Hội đồng giám sát của Tổ chức Tưởng niệm P. E. Svinhufvud, 2012–2014

Hội đồng giám đốc của Kansalliskustannus Oy, 2011–2014

Có 1 con

Kỹ năng ngôn ngữ: tiếng Thụy Điển và tiếng Anh