Chúng tôi hết sức xúc động khi đọc lại di chúc của một người nước ngoài có nhiều năm sống và làm việc tại Việt Nam. Từ di chúc này, chúng tôi tìm đến ngôi mộ của ông...
Tìm về ngôi mộ
Theo quốc lộ 1 từ Nha Trang xuôi về hướng nam khoảng 20km bạn sẽ nhìn thấy một tấm biển chỉ dẫn đường vào ngôi mộ. Ngôi mộ hiện nằm tại xã Suối Cát, huyện Cam Lâm, Khánh Hòa.
Ông là bác sĩ Alexandre Yersin, người Thụy Sĩ gốc Pháp. Ông sinh năm 1863 tại Thụy Sĩ và mất năm 1943 tại Nha Trang. Hưởng thọ đúng 80 tuổi, ông để lại tờ di chúc đã làm những ai đã biết về ông vô cùng cảm kích.
 |
| Chân dung bác sĩ Alexandre Yersin. Ảnh: Wikipedia. |
Yersin từ trần tại nhà riêng ở xóm Cồn, Nha Trang. Trong di chúc để lại, ông đã viết: "Tôi muốn được chôn ở Suối Dầu. Hãy chôn tôi nằm úp xuống. Yêu cầu ông Bùi Quang Phương (cộng sự lâu năm) giữ tôi lại tại Nha Trang, đừng cho ai đem tôi đi nơi khác. Mọi tài sản còn lại xin tặng hết cho Viện Pasteur Nha Trang và những người cộng sự lâu năm".
Không kèn trống, không điếu văn, đám tang của ông diễn ra lặng lẽ, giản dị. Vậy mà rất đông người tìm đến đưa tiễn ông về nơi an nghỉ cuối cùng. Đoàn người đưa tang dài đến hơn ba cây số.
Ông được chôn theo đúng ý nguyện. Thi hài ông nằm sấp, đầu quay về biển như muốn ôm trọn mảnh đất Khánh Hòa vào lòng mình. Ông thương Việt Nam, yêu Nha Trang và đã có những công trình, sự nghiệp to lớn nhằm giúp Việt Nam phát triển hơn.
Ngoài y học, ông còn góp công lớn vào phát triển nông nghiệp, chăn nuôi, thám hiểm, khí tượng. Tên ông được lấy đặt cho con đường ở Hà Nội, Sài Gòn, Nha Trang. Quần thể mộ Yersin ở Suối Dầu cùng thư viện Yersin ở Viện Pasteur Nha Trang được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Chúng tôi đứng tần ngần trước tấm bảng chỉ dẫn vào ngôi mộ bởi phía trước cách đường chừng hơn 100m, một cổng rào chặn lại với ổ khóa khép chặt. Chúng tôi đang phân vân thì có tiếng nói từ xa: "Chú ra quán ngoài bìa đường, mượn chìa khóa mới vào được".
Chúng tôi làm theo. Cánh cửa được mở ra để vào trong rồi tiếp tục đóng lại. Đi trên con đường mòn đất đỏ, bên trái là cánh rừng hoang sơ với nhiều chòm hoa ngũ sắc, bên phải là cánh đồng mía của nông dân. Chúng tôi tiếp tục vào đến ngôi mộ đi dưới bóng râm của tán lá hai bên đường giao nhau...
 |
| Khu mộ bác sĩ Yersin. |
Mộ nằm trên ngọn đồi thoai thoải có tên là đồi Núi Một. Chúng tôi đến phía trước cổng. Ngôi nhà khách rộng rãi lợp ngói đã có dấu hiệu xuống cấp. Nhiều miếng ngói bị vỡ và xuyên qua đó, rui, mè cột kèo bị ảnh hưởng. Cách đó không xa, trong lùm cây rậm rạp 2 phòng vệ sinh mới được xây dựng đã bị đổ nát không còn sử dụng được.
Qua cánh cổng rộng lớn, chúng tôi lên dốc. Dốc được lót đá chẻ kè xi măng chạy dài đến tận mộ ông. Mộ ông hình chữ nhật, đơn giản như bao ngôi mộ bình thường. Không bia, tên ông được ghi ngay trên mộ: Alexandre Yersin (1863 - 1943).
|
|
| Toàn cảnh khu mộ. |
|
|
| Ngôi mộ bác sĩ Yersin. |
Chúng tôi đứng thật lâu trước mộ ông. Một nén nhang được đốt lên là tấm lòng của kẻ hậu sinh kính ngưỡng công ơn của tiền bối - người đã đóng góp biết bao công sức cho Việt Nam và nhân loại...
Từ chối tôn tạo
Mộ của bác sĩ Yersin hiện nay bao gồm các hạng mục như cổng vào, ngôi mộ, ngôi thủ kỳ, bia đá ghi tóm tắt tiểu sử bằng 2 ngôn ngữ Việt - Pháp. Khuôn viên ngôi mộ được phát quang trống trải và trồng nhiều loại cây khác nhau trong đó có cây quinquina (Canhkina), tên khoa học là Cinchona. Đây là loại cây được ông tìm ra dược liệu điều trị bệnh sốt rét.
Khuôn viên khu di tích này mang nét rất mới. Theo các bô lão trong vùng, các hạng mục hiện nay đều không giữ được nguyên trạng như lúc mới an táng. Ngôi mộ lúc đầu mang kiểu dáng áo quan, có chữ thập đặt lên trên. Đến sau 1975, mộ bị xuống cấp nặng nề nên đã được cải tạo lại như hiện nay.
Riêng ngôi thủ kỳ cũng mới được xây dựng vào năm 1962 trong đó đặt bức ảnh chân dung ông và bát nhang nhỏ. Đến năm 1992, sau khi được công nhận là di tích cấp quốc gia, một tấm bia đá tạc ghi công trạng của bác sĩ Yersin bằng song ngữ Việt - Pháp mới được đặt tại đây.
 |
| Bia ghi tiểu sử và sự nghiệp của ông bằng song ngữ. |
Theo báo Công an nhân dân, năm 2011, một công ty cổ phần trình lên UBND tỉnh Khánh Hòa và các ban ngành liên quan xem xét thẩm định phương án cải tạo nâng cấp khu mộ bác sĩ Yersin.
Qua đó, công ty này tự nguyện đầu tư toàn bộ kinh phí dự án tôn tạo khu di tích. Cuối năm 2012, UBND tỉnh Khánh Hòa đã quyết định từ chối bởi phương án của công ty không nhận được sự đồng thuận của dư luận, trực tiếp là Hội ái mộ Yersin và Viện Pasteur Nha Trang.
Hai đơn vị này đã có văn bản chính thức bày tỏ quan điểm không đồng tình với việc “làm mới, làm to” khu di tích mộ bác sĩ Yersin…
 |
| Nhà khách đã bị hư hại nhiều. |
Sau khi từ chối "thiện chí" của công ty trên, UBND tỉnh Khánh Hòa đã giao cho Sở VH-TT&DL Khánh Hòa cùng với Viện Pasteur Nha Trang (đơn vị trực tiếp quản lý khu di tích mộ bác sĩ Yersin) tu tạo tuyến đường từ QL1A vào khu di tích.
Khu di tích vẫn vắng lặng. Con đường từ ngoài vào đến mộ dài 800m không một bóng người. Tại mộ, không một chút khói hương để ấm lòng người nằm xuống. Mong sao những đổ nát, những hư hại sớm được trùng tu như sự tri ân người đã trọn tình với đất nước và dân tộc Việt Nam...
(Còn tiếp)
Gia sản khổng lồ của nữ tỷ phú giàu nhất xứ Phan
Tại Sài Gòn, bà Lục Thị Đậu có hơn 25 căn nhà trên các tuyến đường phố chính. Bà còn là cổ đông lớn của hãng hàng không, sở hữu hàng trăm mẫu đất, kho lúa lớn...
Cô gái Pháp 10 năm tìm mẹ Việt: 'Mẹ bỏ rơi tôi có lẽ vì quá khổ sở'
Hai tháng tuổi, cô gái gốc Việt Marion Potriquet (SN 1996) được bố mẹ người Pháp nhận nuôi. Họ đã cho cô một cuộc sống tuyệt vời. Thế nhưng Marion vẫn luôn đau đáu trong lòng về người mẹ Việt Nam chưa từng gặp mặt.
Trần Chánh Nghĩa
.svg){kind=icon}
