Biệt phủ 4000 m2 của vị Tổng đốc giàu có một thời ở Lạng Sơn

Dòng họ Vi có gốc ở Nghệ An. Sau khi có công đánh đuổi giặc Minh xâm lược, họ được triều đình ban đất đai và giao cho trọng trách trấn giữ biên cương ở Lạng Sơn. Tại đây, họ kết hôn với người dân tộc Tày và sinh ra thế hệ con cháu họ Vi ở Lạng Sơn. 

Ông Vi Văn Định (1878-1975) là đời thứ 13 kể từ khi cụ tổ lên đây lập ấp. Ông thay cha đảm trách việc quan, trấn ải một vùng rộng lớn khu vực biên giới phía Bắc. Năm 1928, triều đình nhà Nguyễn điều ông về nhậm chức ở Thái Bình, thăng làm Tổng đốc. Sau đó ông tiếp tục làm Tổng đốc Hà Đông và được tấn phong Hiệp tá Đại học sĩ, hàm Thái tử Thiếu Bảo, nghỉ hưu năm 1942. 

Ông Vi Văn Đài (SN 1944) -Trưởng tộc họ Vi (cháu nội Tổng đốc Vi Văn Định), cho biết: "Dòng họ Vi đến Bản Chu, xã Khuất Xá, huyện Lộc Bình (Lạng Sơn) lập thái ấp. Bản Chu là một ngôi làng khá cổ kính, xung quanh có những rặng núi cao bao bọc, nằm men theo con sông Kỳ Cùng. Đầu thế kỷ 20, ông nội tôi cho khởi công xây dựng khu biệt phủ rộng 4.000 m2". 

Trải qua thăng trầm, hiện nay khu biệt phủ chỉ còn lại 3 cánh cổng. Đây là cổng chính dẫn vào phủ được xây bằng gạch nung, vôi, cát. Sau khi Tổng đốc Vi Văn Định rời khỏi Lạng Sơn theo cách mạng, nơi đây không ai chăm sóc, bảo quản. Năm 1979, căn biệt phủ rộng hàng nghìn m2 đã bị san lấp bởi đạn pháo trong cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc.

Xưa kia, khu dinh thự này được bắt đầu từ con đường dài dẫn vào biệt phủ với 2 hàng phượng vĩ và 3 cái ao lớn xếp hình vòng cung, tạo nên thế phòng thủ vững chắc cho cả khu vực với chỉ một đường ra, một đường vào.

Một phần mái cổng còn lại.

Giếng nước cổ Bó Lài nằm cạnh nhánh sông Kỳ Cùng được Tổng đốc Vi Văn Định xây năm 1910. Ông Báo chia sẻ: "Thành giếng cao 2 m, xây bằng gạch nung. Giếng mang hình dáng chiếc trống đồng với “đai trống” là 2 vòng tròn đắp nổi. 100 năm nay giếng luôn đầy, không bao giờ cạn. Nước trong vắt nên người dân vẫn ra đây lấy mang về dùng trong sinh hoạt".