Bằng chứng của LHQ về việc liệu vũ khí hoá học có được sử dụng tại Syria sẽ được làm rõ tại phòng thí nghiệm từ hôm nay. Tuy nhiên, câu trả lời có thể chỉ là hình thức.

Tổng thống Mỹ nói rằng, không còn nghi ngờ gì về việc chính phủ Syria đã giết hại hàng trăm dân thường trong một vụ tấn công vũ khí hoá học. Còn Ngoại trưởng John Kerry thì khẳng định, những kiểm nghiệm độc lập cho thấy “có dấu hiệu khí sarin” trong các mẫu thử máu và tóc từ Syria.

{keywords}
Người Anh biểu tình bên ngoài toà nhà Quốc hội phản đối tấn công quân sự vào Syria. Ảnh: AP

Ông Obama muốn Quốc hội Mỹ thông qua việc can thiệp quân sự nhằm vào các mục tiêu Syria, nhưng một số nghị sĩ đặt ra vấn đề quân đội lại vướng vào một cuộc xung đột khác ở nước ngoài. Có rất nhiều thứ phải cân nhắc về những gì Mỹ quyết định làm. Anh đã bỏ phiếu chống lại bất kỳ hành động quân sự nào nhằm vào Syria. Pháp tuyên bố sẽ không hành động nếu thiếu Mỹ  như một đối tác.

Điều đó có nghĩa là, nếu Mỹ muốn tấn công Syria, họ có thể phải làm một mình. Trong khi đó, chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad đã thúc giục LHQ can thiệp. "Chính phủ Syria kêu gọi Tổng thư ký LHQ gánh vác trách nhiệm để ngăn chặn bất kỳ cuộc xâm lược nào nhằm vào Syria”, hãng thông tấn Syria nêu rõ.

Hiện tại, Syria có vẻ thoát khỏi các biện pháp trừng phạt của LHQ. Không chắc Hội đồng Bảo an sẽ chấp thuận tấn công quân sự chống lại Syria vì hai thành viên chủ chốt là Nga và Trung Quốc đang nỗ lực ngăn chặn mọi hành động chống lại đồng minh của họ.

Chờ đợi cuộc chơi

Trong khi các báo cáo tình báo của Anh và Mỹ nói rằng, cuộc tấn công hôm 21/8 liên quan tới vũ khí hoá học, quan chức LHQ lại nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phải chờ đợi một báo cáo chính thức từ các thanh sát viên vũ khí hoá học của LHQ.

Các thanh sát viên đã rời Syria hôm thứ 7, mang theo những bằng chứng sẽ xác định rằng, liệu vũ khí hoá học có được sử dụng trong cuộc tấn công tháng 8. Nhưng LHQ không công bố ngày cụ thể để hoàn tất mọi kiểm nghiệm.

"Mọi việc đang được tiến hành nhanh chóng trong khả năng có thể”, Martin Nesirky, phát ngôn viên của Tổng thư ký Ban Ki-moon nói.

Washington thì khẳng định, kết quả kiểm tra độc lập từ Syria đã xác nhận nghi ngờ rằng, chính quyền của ông al-Assad đã giết hại dân thường ở thành luỹ của phe đối lập. Ngoại trưởng Mỹ Kerry nói: "Chúng ta biết tên lửa xuất phát từ đâu, nhằm vào mục tiêu nào. Chúng ta biết những thiệt hại sau đó, chúng ta đã nhìn thấy cảnh tượng hãi hùng trên các phương tiện truyền thông xã hội và có bằng chứng về điều đó, chúng ta biết chính quyền cố gắng che đậy”.

Ông tuyên bố “vì thế, mỗi ngày trôi qua, vụ việc này càng trở nên tồi tệ hơn, và Mỹ phải hành động. Nếu không làm điều đó, bạn sẽ gửi đi bức thông điệp không bị trừng phạt". Theo ông Kerry, nó có thể tạo hiệu ứng tương tự trong vấn đề Iran, Triều Tiên và Hezbollah.

Nhưng Washington đang phải đối mặt với những phản đối từ các nghị sĩ kể cả trước khi Quốc hội nước này chính thức nhóm họp trở lại ngày 9/9. Rất nhiều nhà lập pháp ở cả  hai đảng đều tỏ ra hoài nghi về ngôn từ trong đề xuất của Tổng thống.

Ông Obama có thể không cần tới sự phê chuẩn của Quốc hội để tiến hành hành động quân sự - theo nghị quyết Quyền hạn chiến tranh 1973 quy định Tổng thống có thể bắt đầu cuộc chiến và thông báo cho Quốc hội trong vòng 48h.

Nhưng đó là luật pháp Mỹ. Ở bình diện quốc tế, một tổng thống Mỹ khởi xướng cuộc chiến chống lại Syria có thể bị coi là bất hợp pháp. Hiến chương LHQ không cho phép quốc gia nào tấn công nước khác trừ khi để phòng vệ hoặc có sự phê chuẩn của Hội đồng Bảo an. Để “dung hoà”, chính quyền Obama đã yêu cầu Quốc hội phê chuẩn đề xuất cho phép sử dụng vũ lực. Việc phê chuẩn không giải quyết vấn đề trong phạm vi luật pháp quốc tế, nhưng nó sẽ tăng cường tính hợp pháp của hành động quân sự.

Không hành động đơn phương

Người phát ngôn ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi nói, họ đã biết được thông tin về việc Mỹ nói có bằng chứng vũ khí hoá học và Mỹ đã thông báo ngắn gọn cho Trung Quốc về tình hình. Nhưng vị này nói rằng, Bắc Kinh lo ngại về bất kỳ khả năng hành động đơn phương nào chống lại Syria.

Chính quyền Syria đã phủ nhận việc sử dụng vũ khí hoá học trong cuộc tấn công 21/8, nói rằng chính phiến quân đã dùng chúng để lôi kéo toàn cầu chống lại chế độ này.

Trong khi đó, một số nhà lãnh đạo thế giới cho hay, khí độc sarin đã được sử dụng trong cuộc nội chiến Syria. Hồi tháng 4, Mỹ nói có bằng chứng khí sarin được dùng ở Syria với quy mô nhỏ. Vào tháng 5, một quan chức LHQ nói có những nghi ngờ mạnh mẽ rằng, phiến quân sử dụng khí độc thần kinh gây chết người này. Tháng tiếp theo, Pháp nhấn mạnh, sarin được dùng vài lần trong chiến tranh, trong đó ít nhất một lần là của chế độ Syria.

Khi các nhà lãnh đạo quốc tế vật lộn để ra được quyết định sẽ làm gì với Syria thì máu tiếp tục đổ. Ít nhất 118 người đã thiệt mạng tại Syria hôm chủ nhật, trong đó có 13 trẻ em (báo cáo của nhóm đối lập Ủy ban Điều phối địa phương Syria).

LHQ ước tính, hơn 100.000 người gồm rất nhiều dân thường đã bị giết hại kể từ khi cuộc nổi dậy biến thành nội chiến kể từ hai năm trước đây.

Thái An (theo CNN)