Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) được mở ký chính thức ngày 10/12/1982. Công ước đã được 167 quốc gia và Liên minh châu Âu (EU) phê chuẩn và có hiệu lực từ năm 1994.
Từ khi được thông qua cho tới nay, UNCLOS luôn được coi là một trong những điều ước quốc tế phổ quát, mang tính nền tảng nhất trong quan hệ giữa các quốc gia.
Là một quốc gia ven biển và nhận thức rõ tầm quan trọng của các vấn đề biển nói chung, UNCLOS nói riêng, Việt Nam luôn nỗ lực đóng góp tích cực về UNCLOS. Việt Nam là một trong các nước đầu tiên ký thông qua văn kiện này năm 1982, cũng như phê chuẩn để UNCLOS có hiệu lực vào tháng 11/1994.
Việt Nam đã từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc gia, tiến hành xác định các vùng biển và phân định ranh giới biển với các nước láng giềng, quản lý và sử dụng biển. Ta luôn tích cực cùng với các nước khẳng định vai trò của UNCLOS với tư cách “Hiến pháp của các đại dương” tại các diễn đàn quốc tế liên quan, từ Hội nghị của các quốc gia thành viên UNCLOS, thương lượng Nghị quyết của Đại hội đồng Liên hợp quốc về đại dương và luật biển, thảo luận mở của Hội đồng bảo an Liên hợp quốc năm 2021 về an ninh biển, các hội nghị của Liên hợp quốc về phát triển bền vững biển và đại dương.
Ngoài ra, Việt Nam cũng đã tham gia vào các quy trình, cơ chế được thành lập theo UNCLOS, như đệ trình Báo cáo về ranh giới thềm lục địa ngoài 200 hải lý lên Ủy ban Ranh giới thềm lục địa năm 2009, hay đề cử trọng tài viên, hòa giải viên cho các cơ chế giải quyết tranh chấp của UNCLOS năm 2020. Tháng 8 vừa qua, ứng cử viên của Việt Nam trúng cử vào Ủy ban Pháp lý-Kỹ thuật thuộc Cơ quan Quyền lực đáy đại dương, đánh dấu lần đầu tiên có một nhà khoa học biển của Việt Nam tham gia vào một cơ quan của UNCLOS.
Trong những năm gần đây, Việt Nam ngày càng chủ động hơn trong tiên phong đề cao luật pháp quốc tế nói chung và UNCLOS nói riêng. Tháng 6/2021, Việt Nam khởi xướng thành lập Nhóm bạn bè UNCLOS, tạo diễn đàn để các nước trao đổi, thảo luận kinh nghiệm về áp dụng và giải thích UNCLOS trong quản lý và sử dụng biển, tìm kiếm và khuyến khích các cơ hội hợp tác, thúc đẩy hơn nữa các cam kết thực hiện UNCLOS trong Liên hợp quốc. Đến nay Nhóm đã có gần 120 nước từ tất cả các khu vực địa lý, bao gồm cả các quốc gia phát triển, đang phát triển và các nước đảo nhỏ.
Gần đây nhất, tháng 10/2022, Việt Nam cùng với 15 nước khác giới thiệu sáng kiến về việc xin ý kiến tư vấn của Tòa án Công lý quốc tế để làm rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của các nước về biến đổi khí hậu trên cơ sở các điều ước quốc tế liên quan, bao gồm cả UNCLOS.
Trong bối cảnh tác động của biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt và nghiêm trọng đối với nhiều nước, trong đó có Việt Nam, việc thúc đẩy sáng kiến sẽ có ý nghĩa quan trọng, góp phần cùng cộng đồng quốc tế tăng cường ứng phó với biến đổi khí hậu, bao gồm thông qua việc sử dụng và quản lý biển và đại dương một cách bền vững.
Diệu Thúy, Thu Thủy, Quang Ninh
.svg){kind=icon}
