Vị vua nào của nước Việt từng chê vua nhà Thanh làm thơ quê mùa, thô kệch?

Theo Đại Nam thực lục, vua Minh Mạng của nhà Nguyễn là người thích làm thơ. Khi có thời gian luận thơ với các quan, vua Minh Mạng chê thơ của Càn Long rằng:

“Vua Càn Long, nhà Thanh làm thơ rất nhiều, đều là những bài đi thẳng vào tình cảnh, không dùng những lời phù phiếm, nhưng cũng vì vậy mà có câu còn thô kệch. Bản thân ta làm thơ chỉ tả tình, tả cảnh mà dùng chữ chẳng đến nỗi quê mùa như thế”.

Đồng thời, vua Minh Mạng cũng dặn các quan nếu thấy vua làm thơ có từ nào chưa nhã nhặn phải nhắc ngay để đời sau khỏi dị nghị.

Vua Minh Mạng rất thích thơ của vua Đường Thái Tông Lý Thế Dân. Mặc dù vậy, khi khen thơ do Đường Thái Tông làm, vua Minh Mạng vẫn không quên so sánh và chê thơ của Càn Long. Theo sách Đại Nam thực lục, vua Minh Mạng từng nói:

“Ta xem thơ của đế vương Trung Hoa xưa, duy có Đường Thái Tông là hơn cả. Lời lẽ ý tứ khéo léo, đẹp đẽ, cách điệu mới mẻ, lạ lùng, không phải người ta có thể theo kịp. Còn thơ của Càn Long đời nhà Thanh phần nhiều gượng ép, quê mùa thô kệch, không đáng nói đến”.

Bài thơ “Phi tuyết” hay “Tuyết bay” của vua Càn Long nổi tiếng vì đơn giản đến mức đa phần người Trung Quốc đều có thể học thuộc sau một vài lần đọc.

Trong một lần đang thưởng ngoạn tại Tây Hồ, Hàng Châu, thời tiết đột ngột chuyển lạnh và có tuyết rơi. Đây chính là cảm hứng giúp vua Càn Long làm bài thơ “Phi tuyết”.

Bài “Phi tuyết” được dịch theo Hán Việt như sau:

“Nhất phiến nhất phiến hựu nhất phiến

Lưỡng phiến tam phiến tứ ngũ phiến

Lục phiến thất phiến bát cửu phiến

Phi nhập lô hoa đô bất kiến”.

Dịch nghĩa:

"Một bông một bông lại một bông

Hai bông ba bông bốn năm bông

Sáu bông bảy bông tám chín bông

Bay vào hoa lau đều không thấy”.

Bên cạnh Đường Thái Tông, vua Minh Mạng còn rất thích thơ của vua Lê Thánh Tông. Ông từng xuống chỉ cho dân gian sưu tầm thơ của Lê Thánh Tông để lưu truyền muôn đời. Vua Minh Mạng dụ rằng:

“Trẫm nghĩ đến người xưa rất ngưỡng mộ. Tuy nhiên, nhiều tác phẩm ra đời đã lâu nên bị tản mát hết. Nay ra lệnh cho Bộ Lễ đi Bắc thành, Thanh, Nghệ, Ninh Bình, phàm các nhà quan lại, sĩ thứ trong hạt, nếu ai cất giữ được di cảo, thơ văn thời Hồng Đức cho chuyển tới kinh, giao người phụ trách tích trữ. Sau đó cho lên bàn in, để truyền bá khắp thiên hạ, ai ai cũng tỏ cái hay của người xưa”.

Vua Tự Đức (1829-1883) tên thật là Nguyễn Phúc Hồng Nhậm. Ông là vị vua thích làm thơ của nhà Nguyễn. Ông để lại khoảng 600 bài văn, 4.000 bài thơ, văn chữ Hán và 100 bài thơ chữ Nôm.

Vua Tự Đức cũng nổi tiếng với những lần so tài cùng “ông thánh thơ ngông” Cao Bá Quát. Không ít lần cái tài của Thánh Quát đã làm vua bị bẽ mặt.