Trong khoảng 5 năm trở lại đây, cùng với sự phát triển của đèn LED, các giải pháp chiếu sáng thông minh đã ra đời nhằm tận dụng tối đa lợi thế của loại đèn này là hiệu suất năng lượng cao, cho phép thay đổi quang thông, đổi màu, khởi động tức thời, tuổi thọ cao... 

Mặc dù chiếu sáng thông minh (Smart Lighting) chỉ là giải pháp nhằm cụ thể hóa khả năng sử dụng hiệu quả nguồn sáng, chẳng hạn như điều khiển bật/tắt. Công việc tưởng chừng như vô cùng đơn giản này nhưng nếu được điều khiển ‘thông minh’ sẽ cho ra kết quả đầy bất ngờ. 

Theo BKAV, văn phòng, nơi công cộng lắp đặt hệ thống thông minh tắt/mở tự động sẽ giúp tiết kiệm tới 40% tiền điện hàng tháng. Theo kết quả nghiên cứu và nghiệm thu ở thành phố Trà Vinh năm 2017 của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, nếu áp dụng hệ thống này trên quy mô toàn thành phố, con số tiết kiệm được ít nhất là tương đương như trên.

Nhờ có ứng dụng của Internet vạn vật (IoT), các giải pháp chiếu sáng thông minh đã được nhiều công ty nghiên cứu và phát triển thành công, ứng dụng ở nhiều mặt của đời sống nước ta.

{keywords}
Chiếu sáng thông minh đang được ứng dụng rộng rãi trong nhà xưởng, văn phòng, nhà hàng, khách sạn

Dễ thấy nhất là ứng dụng trong nhà thông minh, giúp chủ nhà quản lý được đèn chiếu sáng mà không cần phải ghi nhớ việc tắt bật. Theo đó, công ty Điện Quang hiện đã nghiên cứu thành công giải pháp chiếu sáng thông minh cho căn nhà với khả năng điều khiển 16 triệu màu, tư vấn ánh sáng tốt cho tâm lý, sức khỏe, phù hợp với phong thủy gia chủ. Giải pháp tương tự cũng được công ty này cung cấp đến cho các nhà xưởng, văn phòng, hầm gửi xe, nhà kho, nhà hàng, khách sạn, cửa hàng trưng bày...

Một ứng dụng thành công khác của chiếu sáng thông minh bằng đèn LED tính tới thời điểm này là sử dụng trong chiếu sáng trái vụ cho cây thanh long, giúp phát triển kinh tế ở các địa phương như Bình Thuận, Tiền Giang…

Nhờ khả năng đổi màu, đèn LED tạo ra dải sáng phù hợp kích thích cây thanh long ra hoa trái vụ, nhờ đó nâng cao năng suất thu hoạch, tiết kiệm tới 50% điện năng so với đèn Compact thường mà tuổi thọ lại cao hơn (lên đến 50.000 giờ so với 10.000 giờ). Theo tính toán của công ty Rạng Đông, đèn LED đã giúp người dân trồng thanh long trên cả nước tiết kiệm được khoảng 42 tỷ đồng trong năm 2019.

{keywords}
Ứng dụng chiếu sáng thông minh bằng đèn LED trong thu hoạch vụ thanh long

Trong chiến lược phát triển đô thị thông minh định hướng đến năm 2030, TP.HCM hết sức quan tâm tới hệ thống chiếu sáng thông minh trong việc đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững, tiết kiệm năng lượng. 

Với hơn 170.000 bộ đèn chiếu sáng công cộng, chưa kể gần 200.000 bộ đèn chiếu sáng dân lập, việc chuyển sang sử dụng hoàn toàn đèn LED là ưu tiên hàng đầu hiện nay của thành phố. Bên cạnh đó, một trung tâm dữ liệu chuyên về chiếu sáng nhằm tập trung quản lý hệ thống đèn LED của thành phố theo từng điểm sáng, phân khu, cụm, khu vực bằng các lệnh bật/tắt, điều chỉnh độ sáng, màu sắc, phát hiện hỏng hóc, tình trạng bóng...cũng sẽ được hình thành.

Đến nay, hệ thống chiếu sáng công cộng thông minh do nhóm nghiên cứu Trường ĐH Bách khoa TP.HCM thực hiện đã được lắp đặt thử nghiệm tại khuôn viên trường này, Khu đô thị ĐH Quốc gia ở Thủ Đức, đường nội đô Khu công nghệ cao TP.HCM. Kết quả bước đầu là hết sức tích cực khi tiết kiệm từ 50-70% điện năng so với đèn thủy ngân cao áp, tùy theo phương án điều khiển.

{keywords}
Đô thị thông minh không thể thiếu các giải pháp chiếu sáng thông minh

Hiện tại, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đang xây dựng Dự án chiếu sáng thông minh và hiệu quả năng lượng (SELP) và đã tiến hành khảo sát ở các tỉnh thành như TP. Cần Thơ, Đà Nẵng, TP.HCM, Quảng Nam, Hà Nội. Trên cơ sở đánh giá hoàn thiện, ADB đề xuất các địa phương sẽ vay vốn ODA từ ngân hàng này cho giai đoạn 2021-2025 và thực hiện hợp tác công tư (PPP) giai đoạn từ 2026-2030. 

ADB tin rằng kết quả của dự án này sẽ giúp tiết kiệm năng lượng chiếu sáng lên đến 50%, góp phần đáng kể việc giảm phát thải khí nhà kính ra môi trường. Tuy nhiên, dự án hiện vẫn đang chờ quy hoạch của từng địa phương, hành lang pháp lý liên quan đến lĩnh vực chiếu sáng thông minh và nguồn vốn địa phương huy động được.

Phương Nguyễn

Đèn LED trong công cuộc chuyển mình ở Việt Nam

Đèn LED trong công cuộc chuyển mình ở Việt Nam

Hàng loạt ngành nghề, lĩnh vực công đã có sự thay thế, chuyển dần từ các loại đèn truyền thống sang đèn LED nhằm đem đến lợi ích về tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường