Trong 10 năm gần đây, TP.HCM đã và đang chịu áp lực về lượng chất thải lớn. Sở TN&MT TP.HCM đánh giá sự cố chất thải là có thể xảy ra, đặc biệt là mùa mưa bão, triều cường hoặc do tác động vô ý của con người. Do đó, Sở TN&MT TP.HCM đã đưa ra dự thảo kế hoạch ứng phó với sự cố chất thải.
19 khu vực được lên danh sách khoanh vùng
Theo Sở TN&MT TP.HCM, trên địa bàn thành phố đang có đủ 13 loại hình dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường có thể xảy ra các sự cố/ thảm họa. Áp theo Nghị định 08/2022 quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, các cơ sở sản xuất kinh doanh, bãi rác, khu công nghiệp… trên địa bàn TP.HCM có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường được thống kê như sau:
Đối với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh dịch vụ ngoài khu công nghiệp, khu chế xuất theo các loại hình, ngành nghề chủ yếu gồm 13 loại hình dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Cụ thể là sản xuất thủy tinh với quy mô công suất nhỏ (hộ gia đình); sản xuất thép; sản xuất giấy từ nguyên liệu tái chế; sản xuất vải, sợi dệt may; nhiệt điện than; tái chế, xử lý chất thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp thông thường; tái chế, xử lý chất thải nguy hại...
Còn theo quy hoạch chung, TP.HCM có 17 khu chế xuất, khu công nghiệp và một khu công nghệ cao. Các khu chế xuất, khu công nghiệp có thực hiện việc bố trí diện tích đất cây xanh. Hiện nay 17 khu này đang hoạt động, diện tích đất cho thuê đạt 1.964 /2.539.06 ha đất công nghiệp, đạt tỉ lệ lấp đầy 77%. Hiện 17 khu này có 1.485 dự án đang hoạt động, trong đó có các ngành nghề chủ yếu như điện - điện tử, cơ khí, chế biến thực phẩm, thủy hải sản, thuộc da, dệt, nhuộm vải, may mặc, dược phẩm, mỹ phẩm, y tế...
Bên cạnh đó là hệ thống bệnh viện, bãi rác, nhà máy xử lý rác thải… Tất cả các cơ sở này được TP.HCM xếp vào 19 khu vực có nguy cơ cao về sự cố chất thải và đang lên kế hoạch ứng phó khi xảy ra sự cố. Dự kiến danh sách 19 khu vực này sẽ được công bố trong tháng 12/2023 này.
“Bốn tại chỗ” và “ba sẵn sàng”
Theo đánh giá của Sở TN&MT TP.HCM, mỗi loại hình ô nhiễm lại có những nhóm nguy cơ sự cố khác nhau. Ví dụ, khả năng xảy ra sự cố chất thải rắn là sự cố công trình xử lý, lưu giữ chất thải rắn thông thường và chất thải nguy hại bị hư hỏng kết hợp với mưa, bão, lũ bất thường, sạt lở bãi chôn lấp gây tràn chất thải ra môi trường.
Đối với nước thải, khả năng sự cố rất dễ xảy ra do mưa, bão bất thường làm đập hồ chứa nước thải chưa qua xử lý của nhà máy xử lý nước thải bị sạt lở thân đập, nước thải chảy ra môi trường và khu vực dân cư. Hoặc trong quá trình lưu giữ, vận chuyển chất thải chưa qua xử lý các phương tiện vận chuyển bị tai nạn đâm, va làm lật, đổ, vỡ bồn chứa, nước thải chảy ra môi trường, khu vực dân cư, gây ô nhiễm môi trường và sức khỏe của người dân.
Đặc biệt với khí thải (sản xuất công nghiệp, khí thải phương tiện giao thông), hoặc nguy cơ xảy ra do cháy các khí chứa chất thải nguy hại, các khí thải chất thải có chứa các chất POP phát tán hóa chất độc, khói độc ra môi trường, cháy bãi chôn lấp chất thải. Nhóm nguy cơ sự cố khí thải thường tập trung trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, các bãi chôn lấp chất thải, khu xử lý nước thải tập trung…
Như vậy với chất thải rắn, chất thải lỏng và chất thải khí đều có những nguy cơ tiềm tàng và với tinh thần không để sự cố lan rộng khi có sự cố xảy ra thì việc lên các kịch bản đối phó là rất quan trọng. Dù phòng ngừa là chính nhưng khi xảy ra sự cố cần ứng phó phải thực hiện phương châm “bốn tại chỗ” và “ba sẵn sàng”; phối hợp, huy động mọi nguồn lực tham gia hiệu quả.
Theo đó, TP.HCM đã xây dựng 6 tình huống sự cố chất thải có thể xảy ra và 5 biện pháp ứng phó cho tất cả 3 loại hình khu vực có nguy cơ cao ở 19 khu vực có nguy cơ cao xảy ra sự cố chất thải đồng thời tính toán cả các phương án thảm họa môi trường với nhiều tình huống giả định khác như: Cháy kho xăng dầu; Cháy hệ thống lưới điện; Vỡ cống ngăn triều cường; Vỡ đập ngắn rác thải tại các nhà máy…
Được biết, các biện pháp để ứng phó và khắc phục hậu quả khi có sự cố chất thải được Sở TN&MT TP.HCM đưa ra là xác định và đánh giá nguy cơ xảy ra sự cố môi trường trên địa bàn. Các kịch bản ứng phó với từng loại sự cố theo tình huống dự kiến này đã được trình UBND TP.HCM và dự kiến sẽ được ban hành thống nhất áp dụng trong năm 2024 tới.
.svg){kind=icon}
