Tại các tỉnh Tây Nguyên, việc trồng hoa cúc đang chủ yếu dùng phương pháp chiếu sáng bổ sung với thời gian từ 6-8 giờ/ngày. Trước đây, nông dân chuyên canh hoa cúc chủ yếu dùng đèn huỳnh quang compact (CFL) chiếu sáng liên tục từ 6-8h (có nơi lên tới 8-10h) vào ban đêm.

{keywords}
Áp dụng chiếu sáng “phá đêm” tại vườn Thanh Long

Đèn CFL có nhiều nhược điểm: tuổi thọ thấp, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường vì chứa thủy ngân, dễ hấp dẫn côn trùng và sâu bệnh ưa ánh sáng vào ban đêm. Đặc biệt, với cường độ chiếu sáng nhiều giờ, đèn CFL tiêu thụ lượng điện năng rất lớn.
Kỹ thuật “phá đêm” là sử dụng ánh sáng có phổ phát xạ thích hợp nhằm điều khiển quá trình chuyển hóa từ giai đoạn sinh trưởng sang sinh sản của thực vật. Theo tính toán của các nhà khoa học, kỹ thuật “phá đêm” có thể tiết kiệm khoảng 10 đến 100 lần năng lượng và đã được áp dụng trong sản xuất hoa cúc cắt cành ở một số nước trên thế giới. Tuy nhiên, tại Việt Nam, công nghệ “phá đêm” vẫn còn khá mới mẻ và vẫn chưa được kiểm nghiệm trên diện rộng với các loại cúc, nên chưa áp dụng đại trà

Các nhà khoa học của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã thiết kế chế tạo được 3 loại đèn LED là 630nm-3W, 630nm-5W và 660nm-3W dùng để chiếu sáng “phá đêm” cho cây hoa cúc pha lê. Lần thử nghiệm đầu tiên được thực hiện tại vườn hoa Tây Tựu (Hà Nội), vào năm 2015. Các kết quả nghiên cứu cho thấy: Có thể thay thế đèn huỳnh quang CFL và đèn sợi đốt bằng đèn LED có bước sóng phù hợp (630, 660 và 700nm) để điều khiển quá trình ra hoa cây hoa cúc pha lê với thời gian chiếu sáng trong đêm có thể rút xuống còn 30 phút-2h/đêm. Phương án chiếu sáng “phá đêm” sử dụng đèn LED này cho cây hoa cúc pha lê có hiệu quả ức chế ra hoa tương đương với đèn CFL, trong khi đó tiết kiệm điện năng đến 26 lần.

Tiếp tục nghiên cứu sâu và hoàn thiện công nghệ trong 3 năm (từ tháng 7/2018 đến tháng 3/2021), nhóm nghiên cứu đã thiết kế và chế tạo được 1000 bộ đèn LED chuyên dụng để ứng dụng trong chiếu sáng điều khiển quang chu kỳ cây hoa cúc thương mại. Loại đèn LED NN chuyên dụng này đã được kiểm chứng tại mô hình trong nhà lưới với quy mô 2000m2/1 giống cúc tại Phường Thái Phiên (Đà Lạt) và mô hình ngoài trời với quy mô 500m2/1 giống cúc tại Khu Nông nghiệp công nghệ cao tại Tây Nguyên của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Tuấn Kiệt