Screenshot 2024 06 03 at 09.14.09.png
Phó Quốc vụ Khanh (Thứ trưởng Ngoại giao) Ba Lan, Anna Krystyna Radwan-Röhrenschef. Ảnh: Phan Chí Hiếu

Câu hỏi đầu tiên tôi muốn dành cho bà là - mục tiêu chính chuyến thăm Việt Nam của phái đoàn Ba Lan lần này là gì?

Đây là lần đầu tiên tôi đến Việt Nam và chỉ trong chưa đầy một ngày ở Hà Nội tôi đã  thấy mình đã yêu đất nước và thành phố này. Tôi đã gọi điện cho các con của tôi và nói rằng tôi sẽ phải quay trở lại đây cùng với gia đình để tiếp tục khám phá đất nước kỳ diệu của các bạn.

Việt Nam và Ba Lan có lịch sử hợp tác tích cực, truyền thống, và lâu dài; có nhiều vấn đề chung mà hai nước có thể cùng nhau giải quyết. Có rất nhiều người Việt sinh sống tại Ba Lan, và họ đều là những thành viên được kính trọng trong cộng đồng của họ, cho dù tại Warsaw, Krakow, hay Gdansk.

Chúng tôi đặc biệt đánh giá cao cộng đồng người Việt vì sự chăm chỉ, cách họ sẵn sàng chia sẻ nền văn hoá đặc sắc của các bạn, và sự cởi mở của họ đối với Ba Lan. Điều này rất quan trọng đối với chúng tôi. Tôi hy vọng rằng chuyến thăm của tôi và phái đoàn Ba Lan đến Hà Nội sẽ mở ra những khía cạnh hợp tác mới.

6 tháng trước, chúng tôi đã tổ chức bầu cử quốc hội tại Ba Lan, và điều này đã mở ra cơ hội mới để chúng tôi thúc đẩy các mối quan hệ quốc tế - trong đó có việc củng cố quan hệ truyền thống với Việt Nam. Vì vậy, chúng tôi muốn chuyến thăm này như một nền tảng, một điểm khởi đầu để thảo luận về các chương trình hợp tác mới giữa hai quốc gia. Ba Lan hiện là thành viên của Liên minh châu Âu, và vì vậy, chúng tôi mong rằng sẽ có thể giúp hợp tác mạnh mẽ hơn nữa giữa Việt Nam và EU.

Theo bà, các yếu tố chính đang thúc đẩy hợp tác giữa hai quốc gia là gì?

Trước hết, tôi có thể thấy rằng lĩnh vực hợp tác quan trọng nhất là kinh tế, và việc thúc đẩy các nhà đầu tư đến từ cả hai bên để tìm hiểu và tham gia vào nền kinh tế của nhau. Tôi nghĩ đây là thời điểm tốt để trao đổi với nhau về nhu cầu mà cả hai bên đều có. Chuyến thăm này cũng giúp tôi hiểu thêm về nhu cầu của người Việt Nam trong lĩnh vực kinh tế và thu hút đầu tư.

Vì vậy, tôi hy vọng đây sẽ là cơ hội để Ba Lan đưa ra các đề xuất tốt nhằm thu hút đầu tư và sự quan tâm của Việt Nam vào Ba Lan, cũng như là từ Ba Lan vào nền kinh tế đầy tiềm năng của Việt Nam.

Chúng tôi nhìn nhận Việt Nam như một quốc gia dẫn đầu. Tôi nghĩ rằng thậm chí các bạn có thể trở thành quốc gia dẫn đầu trong khu vực. Việt Nam rất cởi mở trong việc mở rộng đối thoại, xây dựng quan hệ giữa các quốc gia, và trong việc nêu lên những vấn đề chính trị, kinh tế có ảnh hưởng trong khu vực.

Tôi tin rằng có nhiều điều chúng ta có thể học hỏi lẫn nhau. Ngoài ra, chúng tôi cũng coi hợp tác giáo dục là rất quan trọng, vì Ba Lan đang tích cực thiết lập và tài trợ cho các chương trình giáo dục, và chúng tôi muốn tăng cường các khoản hỗ trợ cho sinh viên Việt Nam để đến Ba Lan học tập, cho phép chúng tôi chia sẻ kinh nghiệm với các bạn. Đây là một lĩnh vực hợp tác khác chúng tôi muốn đẩy mạnh trong những năm tới.

Trong năm 2025, Ba Lan sẽ đảm nhận chức chủ tịch Hội đồng Liên minh châu Âu, vị trí luân phiên nửa năm một lần giữa các quốc gia thành viên EU. Đây sẽ là cơ hội tuyệt vời để Ba Lan giới thiệu các chủ đề khác nhau vào chương trình nghị sự của EU, trong đó có việc làm rõ các vấn đề, quan điểm của Việt Nam trong việc mở rộng hợp tác với EU.  

balan1.jpg
Bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-EU lần thứ 24 (AEMM-24) và Diễn đàn Bộ trưởng Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương lần thứ ba (IPMF-3) ngày 2/2, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã gặp Bộ trưởng Ngoại giao Ba Lan Radoslaw Sikorski. Ảnh: Trang thông tin Đối ngoại

Cùng chung câu chuyện Đổi Mới

Theo hiểu biết của tôi, nền kinh tế của Ba Lan là một câu chuyện kỳ diệu, và trong hơn 30 năm qua Ba Lan là một trong những quốc gia phát triển thành công nhất thế giới. Ba Lan là quốc gia duy nhất trong Liên minh châu Âu không có một năm suy thoái kinh tế nào kể từ 1992, và nay là nền kinh tế lớn thứ sáu châu lục. Bà có thể chia sẻ thêm về sự trỗi dậy của nền kinh tế Ba Lan?

Chúng tôi đã đi qua một chặng đường dài và đầy thách thức để trở thành một nền kinh tế năng động như hiện nay, nhưng nếu bạn nhìn lại lịch sử của Ba Lan, thì bạn sẽ thấy đây là một khoảng thời gian khá ngắn, do chúng tôi chỉ bắt đầu quá trình chuyển đổi được 30 năm nay.

Việc chuyển đổi từ một nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang một nền kinh tế thị trường đã vô cùng khó khăn, do chúng tôi phải tái cơ cấu hoàn toàn nền kinh tế, và nó đã trở thành một thành công lớn lao của Ba Lan.

Nhưng tôi cũng phải khẳng định, là chính việc tham gia vào Liên minh châu Âu đã thực sự cho phép chúng tôi tiến xa hơn trong quá trình đổi mới nền kinh tế. Năm nay Ba Lan sẽ kỷ niệm 20 năm tham gia vào EU. Khi đó, tôi vẫn còn là một sinh viên trẻ, và tôi nhớ rằng mình đã tích cực tham gia chiến dịch vận động Ba Lan để gia nhập EU.

Bây giờ nhìn lại, lúc đó chúng tôi đã có những nỗi sợ hãi và lo lắng rằng, nền kinh tế của Ba Lan, các nông dân, ngành công nghiệp của chúng tôi sẽ không thể cạnh tranh trong thị trường EU. Tuy nhiên, sau 20 năm, chúng tôi có thể tự tin khẳng định, các nỗi sợ này không còn nữa, và trái ngược với đó, thì việc tham gia vào EU đã giúp chúng tôi tiến xa cho đến nay. Các quy định nghiêm ngặt của EU về phòng chống tham nhũng, xây dựng một nền pháp quyền, văn hoá kinh doanh minh bạch, cùng với các khoản hỗ trợ của EU đã giúp chúng tôi rất nhiều trong việc tạo dựng một nền kinh tế bền vững.

Screenshot 2024 06 03 at 09.48.28.png
Biểu đồ tăng trưởng trong thu nhập bình quân của Ba Lan từ 1990 đến 2012 so với các quốc gia EU khác, với 1990 là 100; Nguồn: Uỷ ban châu Âu

Cả Ba Lan và Việt Nam đều đã trải qua quá trình chuyển đổi nền kinh tế trong 30 năm qua. Năm 1986, Việt Nam đã bắt tay vào công cuộc Đổi Mới, giúp chúng tôi hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, và cho phép Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế năng động nhất trong khu vực. Với trải nghiệm tương đồng này, liệu bà có thể chia sẻ cách Ba Lan nhìn nhận vai trò của Việt Nam trong khu vực, và trong cộng đồng quốc tế không?

Cảm ơn bạn vì đã đặt ra câu hỏi này. Tôi sẽ không thể trả lời hết được, nhưng nếu nói ngắn gọn thì chúng tôi nhìn nhận Việt Nam như một quốc gia dẫn đầu. Tôi nghĩ rằng thậm chí các bạn có thể trở thành quốc gia dẫn đầu trong khu vực. Việt Nam rất cởi mở trong việc mở rộng đối thoại, xây dựng quan hệ giữa các quốc gia, và trong việc nêu lên những vấn đề chính trị, kinh tế có ảnh hưởng trong khu vực.

Ba Lan hiểu rằng Việt Nam rất quan trọng trong bối cảnh hiện nay, và đây chính là lí do tại sao chúng tôi muốn hiểu các bạn hơn nữa. Đây là lí do tại sao chúng tôi muốn đến thăm, có cơ hội nói chuyện và học hỏi từ các bạn nhiều hơn.

Tôi nghĩ rằng điều chúng tôi có thể học được từ Việt Nam là sự cần cù, chăm chỉ trong văn hoá, trong con người của các bạn để xây dựng Việt Nam. Đây là một nguồn cảm hứng rất mạnh trong mong muốn của chúng tôi để xây dựng quan hệ với Việt Nam. Cách nền kinh tế của các bạn vận hành và có thể thành công trong thế giới ngày nay là điều đáng học hỏi. Và đương nhiên, văn hoá, thiên nhiên tươi đẹp của Việt Nam là một trong những điều chúng tôi muốn khám phá ở cấp độ quan hệ nhân dân.

Screenshot 2024 06 03 at 09.14.30.png
Bà Radwan-Röhrenschef tin rằng Việt Nam đã có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực kỹ thuật số. Ảnh: Phan Chí Hiếu

Kinh nghiệm trong công cuộc số hoá, để người trẻ không dành quá nhiều thời gian trên Internet

Ngoài kinh tế, theo tôi nghĩ sẽ còn có nhiều lĩnh vực mà hai quốc gia có thể đẩy mạnh hợp tác như văn hoá, âm nhạc, hội hoạ?

Ba Lan và Việt Nam có nhiều lĩnh vực chúng ta có thể hợp tác với nhau. Nhưng tôi cũng muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của văn hóa. Tôi biết người Việt Nam rất yêu thích âm nhạc Ba Lan, trong đó có Chopin và các bạn tổ chức nhiều buổi hòa nhạc, có các nghệ sĩ piano và nhiều nhạc cụ khác nhau. Tôi hy vọng sẽ các bạn sẽ đến Ba Lan ngày càng nhiều, không chỉ để ký những thỏa thuận tốt đẹp giữa hai quốc gia, mà để có cơ hội thưởng thức nền văn hóa đặc sắc của chúng tôi.

Tôi thấy rằng Việt Nam và Ba Lan có thể hợp tác trong nhiều lĩnh vực như khoa học, khảo cổ học, bảo tồn nghệ thuật, hay địa chất học nữa.

Ngoài ra châu Âu cũng đang phải giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, và theo tôi hiểu thì các bạn cũng đang tích cực giải quyết vấn đề này. Trái ngược với nhiều quốc gia phát triển trong khu vực, thì chúng tôi tại Ba Lan vẫn đang phải đối mặt với nhiều vấn đề nghiêm trọng đến từ hậu quả của biến đổi khí hậu. Vì vậy, các doanh nghiệp và chính đất nước của chúng tôi rất sẵn sàng đón nhận những khoản đầu tư mới và hiệu quả vào năng lượng tái tạo.

Trong kỷ nguyên kỹ thuật số thì chính tôi cũng để ý một vấn đề chúng ta có thể chung tay giải quyết. Các bạn trẻ hiện đang dành quá nhiều thời gian trên điện thoại. Điều này có thể tốt, nhưng cũng có nhiều rủi ro về sức khoẻ, tâm lý, thông tin không lành mạnh. Chúng tôi có thể chia sẻ kinh nghiệm của Ba Lan trong công cuộc số hoá, và cách để tránh các vấn đề xuất phát từ việc người trẻ dành quá nhiều thời gian trên Internet. Có thể là các chiến dịch nhằm cố gắng thúc đẩy xã hội dành nhiều thời gian bên ngoài hơn, đặc biệt là với thiên nhiên tươi đẹp của Việt Nam.    

Chúng tôi ngày càng có nhiều công ty giàu kinh nghiệm có thể cung cấp các giải pháp trong việc đối phó và thích ứng với biến đổi khí hậu, và chúng tôi sẵn sàng chia sẻ kiến thức này. Tôi nghĩ một điểm Việt Nam và Ba Lan có thể chia sẻ là tầm quan trọng của việc giải quyết các vấn đề liên quan tới biến đổi khí hậu để đảm bảo cuộc sống tốt đẹp, ấm no cho con cái của chúng ta, cho các thế hệ sau.

Lĩnh vực kỹ thuật số cũng là một thứ hai quốc gia chúng ta có thể khám phá thêm. Theo quan điểm của tôi, Việt Nam đã có những bước tiến mạnh mẽ trong kỹ thuật số. Chúng tôi sẵn sàng để hỗ trợ các bạn, nhưng chúng tôi thấy rằng chính các bạn đã có được nhiều kinh nghiệm trong những vẫn đề này.

Ở Ba Lan, chúng tôi đã có được những bước tiến lớn trong số hoá so với các quốc gia khác, ngay cả khi so sánh với các quốc gia EU láng giềng. Ví dụ - bạn có thể mua một hộp diêm bằng điện thoại tại Ba Lan, ngay cả ở các cửa hàng nhỏ. Tại Việt Nam, các bạn cũng có thể làm vậy qua hệ thống QR, một thứ tôi đã để ý khi mới đến Hà Nội. Điều này cho thấy quá trình số hoá tiên tiến của cả hai quốc gia, và vì vậy có rất nhiều tiềm năng để hợp tác giữa hai quốc gia.

Ngoài ra, trong kỷ nguyên kỹ thuật số thì chính tôi cũng để ý một vấn đề chúng ta có thể chung tay giải quyết. Các bạn trẻ hiện đang dành quá nhiều thời gian trên điện thoại. Điều này có thể tốt, nhưng cũng có nhiều rủi ro về sức khoẻ, tâm lý, thông tin không lành mạnh. Chúng tôi có thể chia sẻ kinh nghiệm của Ba Lan trong công cuộc số hoá, và cách để tránh các vấn đề xuất phát từ việc người trẻ dành quá nhiều thời gian trên Internet. Có thể là các chiến dịch nhằm cố gắng thúc đẩy xã hội dành nhiều thời gian bên ngoài hơn, đặc biệt là với thiên nhiên tươi đẹp của Việt Nam.   

Screenshot 2024 06 03 at 09.51.26.png
Biểu đồ cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ của lĩnh vực kinh tế kỹ thuật số Ba Lan, dự tinh sẽ đạt 122.6 tỷ € vào năm 2030; Nguồn: Statista

Cuối cùng, tôi muốn quay lại lĩnh vực hợp tác giáo dục, vì Ba Lan đã khẳng định rằng đây là một lĩnh vực các bạn muốn hợp tác mạnh mẽ hơn nữa với Việt Nam. Ngày nay, Ba Lan có hệ thống giáo dục đại học rất tốt, được đánh giá cao, nhưng vẫn ít được đề cập đến so với các địa điểm du học khác. Ba Lan sẽ làm gì để khôi phục và nâng cao mối quan hệ giáo dục mạnh mẽ giữa hai quốc gia trong những năm tới?

Chắc chắn rồi. Điều này rất quan trọng đối với chúng tôi. Và tôi nghĩ ví dụ điển hình nhất cho thấy tầm quan trọng của việc thu hút sinh viên Việt Nam đến Ba Lan là chúng tôi đã bắt đầu có những nỗ lực mạnh mẽ để tạo cơ hội, cung cấp nhiều khoản học bổng, trợ cấp cho sinh viên Việt Nam sang Ba Lan học tập. Chúng tôi hy vọng điều này sẽ cho phép ngày càng nhiều sinh viên Việt Nam đến học tập, và nếu họ muốn ở lại thì họ có thể tiếp tục xây dựng hình ảnh tích cực của chúng tôi về cộng đồng người Việt tại đây. Nếu họ quay trở về Việt Nam, họ sẽ đem rất nhiều kinh nghiệm mà chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi có thể chia sẻ với các bạn, để tiếp tục đi trên con đường phát triển thành công của các bạn.

Như đã nói trước đó, hợp tác giáo dục là một trong những khía cạnh quan trọng nhất trong hợp tác song phương đối với Ba Lan, và chúng tôi hy vọng mối quan hệ tích cực trong lĩnh vực này có thể tiếp tục phát triển, cùng với hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Cảm ơn bà vì những chia sẻ sâu sắc và tình cảm bà dành cho Việt Nam!