- Phó chủ tịch UBND tỉnh Nam Định Bạch Ngọc Chiến viết trên facebook: Để thay đổi số phận bản thân và của cả dân tộc phải có tri thức, đặc biệt là tri thức khoa học và năng lực sáng tạo.

Năm 1981, tôi được bố mẹ giao nấu cơm phục vụ một anh thợ mộc trong 6 tháng để đóng 3 bộ cửa ra vào và 2 bộ cửa sổ cho ngôi nhà mới xây. Nguyên liệu chính là 1 nồi to đầy mỡ lợn và 1 gầm giường đầy khoai tây. 

{keywords}
Phó chủ tịch tỉnh Nam Định Bạch Ngọc Chiến (thứ 5 từ phải sang, hàng trên)

Thế là luân phiên 3 món khoai tây bổ làm 4 nấu lẫn với su hào, khoai tây thái lát mỏng xào tỏi, khoai tây xắt ngang thành từng miếng như nửa bao diêm và rán. Hồi đó còn đói kém nên được ăn cơm no và có thêm khoai tây được chế biến như thế là quý lắm rồi.

Nhiều năm sau được ra nước ngoài làm việc và gặp lại khoai tây, được chế biến theo nhiều kiểu khác nhau nhưng ấn tượng nhất là món khoai tây rán (French Fries) của chuỗi cửa hàng McDonald. Cùng là củ khoai tây nhưng nó đã được thái theo chiều dọc để tạo ra những sợi dài vuông và to bằng cái thước kẻ của học sinh cấp 1, rán đẫm trong dầu ăn và khi chín được rắc lên một ít muối tinh và thế là… Yummy. 

Nhưng hay hơn chuyện ngon mồm là món khoai tây rán này cùng với bánh burger đã tạo thành một thương hiệu McDonald có giá trị 88,6 tỷ đô la Mỹ và doanh thu hàng năm khoảng 28 tỷ đô la Mỹ.

Một món nữa được Tây du nhập vào Việt Nam là cà phê. Người sành điệu phải biết uống cà phê pha phin, ngắm nghía từng giọt nhỏ thong thả. Dùng thêm điếu thuốc lá thơm nữa là “chuẩn men” và cũng giết xong được 30 phút đến cả giờ đồng hồ. Sang Tây, thấy toàn cà phê pha bằng máy, roạt cái là được một cốc đầy. Dân tình ít khi nhâm nhi tại quán mà thường uống trên đường đi đến chỗ làm.

Cùng một nguyên liệu là khoai tây nhưng với công nghệ chế biến khác nhau đã ra các kết quả khác nhau. Lên tầm quốc gia, giàu nghèo hiện nay là do công nghệ quyết định. Nhưng công nghệ không phải là món quà trời cho mà là thành quả của cần cù học tập và nghiên cứu. 

Cùng là một món đồ uống nhưng cách tiêu dùng/hưởng thụ khác nhau cũng cho ra những con người và xã hội khác nhau.

Năm 1873, 171 lính Pháp đã hạ được hàng loạt thành ở Bắc Kỳ, trong đó chỉ chưa đến 20 lính Pháp hạ được thành Ninh Bình có 1.700 quân đồn trú. Số ít thắng và nô dịch số nhiều cũng chủ yếu nhờ công nghệ. Quân Pháp có súng trường, đại bác và tàu thuỷ trong khi đó ta chủ yếu là vũ khí thô sơ và dù có một ít đại bác hay súng trường thì cũng chưa thể dùng thành thạo như những kẻ làm chủ công nghệ vũ khí đó được.

Người Pháp biến Việt Nam thành thuộc địa, bóc lột tài nguyên và sức lao động của người Việt… và vất vả lắm mới đuổi được họ ra khỏi bờ cõi. Nay vất vả lắm mới mời được nhà đầu tư nước ngoài vào khai thác tài nguyên và mua sức lao động của dân ta. 

Kết cục ta vẫn làm thuê cho người nước ngoài trên chính mảnh đất của ta từ xưa đến nay vì suy cho cùng ta không làm chủ được công nghệ.

Để thay đổi số phận bản thân và của cả dân tộc phải có tri thức, đặc biệt là tri thức khoa học và năng lực sáng tạo. Để có tri thức không cách nào khác phải học, tự học và tạo điều kiện học cho người khác, đặc biệt là các cháu học sinh. 

Bạch Ngọc Chiến  (Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định)