Dân tộc Brâu và Rơ Măm là 2 trong 10 dân tộc ít người nhất cả nước. Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà về việc nâng cao đời sống tinh thần và vật chất cho đồng bào các dân tộc nói chung, nhất là đồng bào dân tộc hiện còn rất ít người, UBND tỉnh Kon Tum vừa ban hành Quyết định phê duyệt Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội dân tộc thiểu số rất ít người Rơ Măm và Brâu đến năm 2025 với tổng kinh phí hỗ trợ 159 tỷ 259 triệu đồng.

Dân tộc Brâu hiện sinh sống tại làng Đăk Mế, xã Bờ Y, huyện Ngọc Hồi với 167 hộ, 513 người. Dân tộc Rơ Măm hiện sinh sống tại làng Le, xã Mô Ray, huyện Sa Thầy với 149 hộ, 498 người. Đồng bào dân tộc Rơ Măm, Brâu chủ yếu sản xuất nông nghiệp, lúa rẫy một vụ là chính; dụng cụ sản xuất thô sơ, dựa nhiều vào điều kiện tự nhiên; hình thức canh tác còn lạc hậu với phương thức chọc, trỉa các loại cây hoa màu ngắn ngày (lúa, mỳ, ngô là chủ lực) nên năng suất và sản lượng rất thấp; chủ yếu là tự túc, tự cấp, phục vụ nhu cầu lương thực hằng năm của gia đình.

Thực hiện Quyết định số 2086/QĐ-TTg, ngày 30-10-2016, của Thủ tướng Chính phủ “Phê duyệt Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các dân tộc thiểu số rất ít người giai đoạn 2016 - 2025”, Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, tạo mọi điều kiện để hai dân tộc Brâu và Rơ Măm vươn lên hòa nhập với cuộc sống cộng đồng, như: Quyết định số 941b/QĐ - UBND, ngày 20-9-2017, “Phê duyệt Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội dân tộc thiểu số rất ít người Brâu tỉnh Kon Tum đến năm 2025” và Quyết định số 941c/QĐ-UBND, ngày 20-9-2017, “Phê duyệt Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội dân tộc thiểu số rất ít người Rơ Măm tỉnh Kon Tum đến năm 2025”.

Lễ hội Mở kho lúa của đồng bào Rơ Măm

Mục tiêu của các đề án này là duy trì, phát triển, nâng cao vị thế của dân tộc Brâu, Rơ Măm; tập trung giảm nghèo, cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào 2 dân tộc một cách bền vững, giảm dần sự chênh lệch về khoảng cách phát triển với các dân tộc khác trong vùng; tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng thiết yếu tại làng Đăk Mế và làng Le - nơi sinh sống tập trung của đồng bào dân tộc Brâu, Rơ Măm; góp phần xây dựng, củng cố vững chắc khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Tổng kinh phí để thực hiện các đề án nói trên là 159,259 tỷ đồng; trong đó, kinh phí thực hiện đề án hỗ trợ phát triển cho dân tộc Brâu là 68,376 tỷ đồng; kinh phí thực hiện đề án hỗ trợ phát triển cho dân tộc Rơ Măm là 90,883 tỷ đồng.

Trong hai năm 2019 và 2020, Ban Dân tộc tỉnh Kon Tum đã tập trung hỗ trợ cho 2 dân tộc Brâu, Rơ Măm xây dựng, hoàn thiện kết cấu hạ tầng các thôn, làng, phấn đấu theo định hướng tiêu chí nông thôn mới với các nội dung: Xây dựng công trình giao thông, thủy lợi, sửa chữa nhà rông; hỗ trợ phát triển sản xuất; nâng cao năng lực, trình độ sản xuất; bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của các dân tộc; đẩy mạnh giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội,… nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào, với tổng kế hoạch vốn thực hiện trên 32 tỷ đồng.

Nhờ đó, đồng bào đã biết làm ruộng nước hai vụ, trồng các loại cây công nghiệp dài ngày, như: cao su, bời lời, cà phê, chăn nuôi gia súc..., từng bước tiếp cận, ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, tăng năng suất các loại cây trồng, vật nuôi. Đặc biệt, nhà ở của tất cả các hộ dân của dân tộc Brâu và Rơ Măm đã được hỗ trợ xây dựng kiên cố, khang trang.

Số trẻ em trong độ tuổi đến trường được huy động đến lớp học đạt khá cao, không còn tình trạng trẻ em bỏ học đi làm rẫy; công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân được quan tâm tốt hơn, tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em giảm đáng kể; đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội được nâng lên, kết cấu hạ tầng cơ bản đáp ứng được các nhu cầu thiết yếu của nhân dân.

Kết cấu hạ tầng nâng cấp, 10,5km đường giao thông nội vùng và đường giao thông vào khu sản xuất được trải nhựa; xây dựng 3 công trình trường học; 2 nhà rông văn hóa; 2 nhà ở truyền thống theo đúng nguyên mẫu nhà ở của dân tộc Brâu và Rơ Măm.

Mở rộng diện tích đất sản xuất cho người dân với tổng diện tích là 378ha; trong đó, diện tích đất trồng cây hằng năm của đồng bào Rơ Măm là 132ha; diện tích khoanh nuôi, giao khoán bảo vệ rừng trên 2.000ha, bình quân 28ha/hộ. Tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp của đồng bào dân tộc Brâu là 246ha, tăng 171ha, đưa diện tích đất canh tác nông nghiệp bình quân đạt 0,58ha/người, cơ bản giải quyết được đất sản xuất cho bà con; đồng thời, thường xuyên tổ chức xây dựng các mô hình trình diễn, hỗ trợ các loại cây, con, giống (giống cây trồng hằng năm và cây lâu năm), hỗ trợ phân bón, thuốc trừ sâu, hỗ trợ dụng cụ sản xuất, như máy cày tay, máy tuốt lúa có động cơ, bình bơm thuốc trừ sâu, máy xay xát gạo và phân công cán bộ khuyến nông, khuyến lâm trực tiếp hướng dẫn bà con.

Tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ xây dựng được 184 nhà kiên cố, xây dựng 134 giếng nước sinh hoạt cho bà con; hỗ trợ mắc điện cho 129 hộ; hỗ trợ kinh phí cho 99 hộ dân tộc Brâu làm nhà vệ sinh với mức 2 triệu đồng/hộ và xây dựng 3,5km hệ thống điện khu dân cư; trên 95% số hộ đã có điện thắp sáng; 100% số hộ có nước sinh hoạt hợp vệ sinh; đã cử 2 cán bộ y tế thôn, bản là người tại chỗ đi đào tạo, sau đó về công tác tại làng để chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho người dân tốt hơn; tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em giảm đáng kể.

Mức hỗ trợ mỗi em học sinh mầm non, học sinh tiểu học tại các điểm làng là 70.000 đồng/tháng, học ở trường trung tâm có bán trú là 420.000 đồng/tháng; riêng dân tộc Brâu mở được 2 lớp xóa mù chữ cho 93 người trong độ tuổi từ 28 đến 52 biết đọc và viết thành thạo; hỗ trợ mở lớp đào tạo nghề dệt thổ cẩm truyền thống cho 22 học viên. Số trẻ em ở độ tuổi đến trường được huy động đến lớp học đạt khá cao, không còn tình trạng trẻ em bỏ học đi làm rẫy như trước đây.

Đầu tư 2 trạm thu, phát sóng truyền hình tại xã Mô Ray, huyện Sa Thầy và xã Bờ Y, huyện Ngọc Hồi với mục tiêu phủ sóng bao trùm làng Le và làng Đăk Mế, nơi đồng bào Rơ Măm và Brâu sinh sống. Hiện nay, trạm thu, phát sóng truyền hình đang hoạt động tốt, chất lượng thu, phát sóng đáp ứng yêu cầu của đồng bào. Cấp miễn phí phương tiện nghe nhìn cho đồng bào các dân tộc thiểu số, trong đó hỗ trợ 2 bộ chảo thu DTH, ti vi 29inch, âm li, loa... cho dân tộc Rơ Măm và Brâu. Hỗ trợ kinh phí để tổ chức tuyên truyền, mua trang phục truyền thống, cồng chiêng và phục dựng, tổ chức một số lễ hội truyền thống, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của bà con 2 dân tộc.

Phạm Thiện, Thanh Hà, Lê Thúy, Vĩnh Sang, Minh Hưng