Ảnh: VGP/Đình Nam

Kính thưa các đồng chí và quý vị đại biểu,

Trước hết, tôi hoan nghênh Đài Tiếng nói Việt Nam cùng Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Ngôn ngữ học Việt Nam cùng các tổ chức, cá nhân đã có sáng kiến và cùng nỗ lực tổ chức Hội thảo rất quan trọng này. Tầm quan trọng nằm ngay ở chủ đề của Hội thảo là “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trên các phương tiện thông tin đại chúng”.

Như đồng chí Nguyễn Thế Kỷ đã có lời, trong buổi sáng hôm nay, tôi được phân công thực hiện một nhiệm vụ ở nơi khác tuy nhiên tôi rất mong muốn đầu giờ được trực tiếp đến đây để có lời chào, lời cảm ơn, lời chúc thành công tới các đại biểu, các nhà khoa học, các nhà báo dự Hội thảo.

Tôi không chuẩn bị tham luận tại Hội thảo nhưng ban tổ chức Hội thảo đề nghị tôi phát biểu. Theo đề nghị đó, tôi xin có mấy ý kiến ngắn như sau.

Người Việt Nam ta rất tự hào về truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước hào hùng, tự hào về nền văn hiến ngàn năm rực rỡ của Dân tộc. Trong nền văn hóa Việt đậm đà bản sắc, tiếng Việt là một thành tố vô cùng quan trọng.

Tiếng Việt rất giàu, tiếng Việt rất đẹp như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói. Những tác phẩm văn học, thơ ca lớn; những tuyên bố, những báo cáo khoa học trong các lĩnh vực khoa học hiện đại; những văn bản có tính pháp lý quốc tế… bằng tiếng Việt thể hiện trình độ phát triển cao của tiếng Việt.

Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam cũng khẳng định: Ngôn ngữ quốc gia là tiếng Việt. Bác Hồ cũng đã dạy tiếng Việt “là thứ của cải vô cùng quý báu mà chúng ta phải giữ gìn”.

Giữ gìn tiếng Việt là nhiệm vụ được pháp luật quy định; và là trách nhiệm của tất cả mọi người, của mỗi người, đặc biệt là của các nhà báo, nhà giáo, nhà văn.

Có một thực tế hiện nay là ngoài xã hội, trên các diễn đàn, trong các báo cáo, kể cả tài liệu báo cáo chính thức, trên các ấn phẩm thông tin đại chúng và kể cả trong sách giáo khoa, có nhiều và ngày càng nhiều những biểu hiện thiếu chuẩn mực trong sử dụng tiếng Việt, những biểu hiện quá dễ dãi trong phát triển và làm mới tiếng Việt. Có thể rất dễ thấy là hiện tượng việc lạm dụng, sử dụng ngôn từ, cách nói từ tiếng nước ngoài.

Điều đáng báo động là có không nhiều, có không đủ những sự phân tích, phê phán và nhắc nhở về những biểu hiện đó.

Giữ gìn tiếng Việt, giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt đi đôi với phát triển làm mới tiếng Việt. Trong quá trình phát triển nói chung và trong quá trình phát triển, làm giàu tiếng Việt nói riêng, thì việc tiếp thu những thành tựu của văn minh nhân loại; hay việc “mượn tiếng nước ngoài để làm cho tiếng Việt đầy đủ thêm” như Bác Hồ đã nói, là yêu cầu khách quan. Tuy nhiên việc tiếp thu phải có chọn lọc và không để làm mất bản sắc.

Bác Hồ đã có những lời dạy rất sâu sắc về cách nói, cách viết sao cho ngắn gọn, trong sáng, giản dị, dễ hiểu... Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói rất rõ ràng về trong sáng, về “trong” và “sáng” trong tiếng Việt. Tôi không thuộc lòng, nhó chính xác từng câu, từng từ nhưng tôi luôn nhớ tới yêu cầu phải trong trẻo, không có tạp chất, phải trung thành và sáng tỏ ý muốn viết, muốn nói.

Và tôi nghĩ rằng các nhà báo càng cần phải thấm thía và phải rèn kỹ năng để thực hiện những yêu cầu này. Vì mỗi phát ngôn, mỗi câu văn của các nhà báo có tính định hướng và lan tỏa rất sâu rộng trong xã hội, và lan tỏa rất nhanh trên môi trường mạng. Nhắc tới môi trường mạng hay mọi người vẫn quen nói là “Internet” chúng ta cũng thấy ví dụ sinh động về việc tiếp thu văn hóa của nhân loại, về việc “mượn tiếng nước ngoài” để làm cho tiếng Việt ta đầy đủ hơn. Đúng là không có từ tiếng Việt nào nói được hết ý nghĩa của thuật ngữ “Internet” và “Internet” đã trở thành rất quen với mọi người nhưng ngay cách viết “Internet” như thế nào cũng cần có quy tắc, và phải đúng quy tắc. Đề ra quy tắc ấy là trách nhiệm của các cơ quan nghiên cứu về ngôn ngữ, cơ quan quản lý nhà nước về ngôn ngữ, về khoa học, về giáo dục và cả về thông tin, tuyên truyền.

Tôi rất mong rằng Hội thảo này, ngoài các tham luận có tính khoa học sâu sắc, cũng sẽ đưa ra được nhiều khuyến nghị đối với Nhà nước, đối với xã hội để công việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt được thực hiện ngày càng tốt hơn.

Tôi xin chúc hội thảo của chúng ta thành công tốt đẹp.

Xin trân trọng cảm ơn./.

Theo VGP