Áp lực này có thay đổi chính sách của Fed và kinh tế Mỹ sẽ ra sao trong năm 2025?
Những ngày gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục chỉ trích Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell, cáo buộc người đứng đầu cơ quan tài chính quyền lực nhất thế giới phản ứng quá chậm trong việc cắt giảm lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế số một toàn cầu.
Rạng sáng 19/4 (giờ Việt Nam), ông Trump tiếp tục đưa ra những lời chỉ trích nhằm vào ông Powell, trong bối cảnh căng thẳng giữa Tổng thống và người đứng đầu Fed ngày càng leo thang.
Trả lời phỏng vấn báo chí, theo CNBC, ông Trump tuyên bố: “Nếu chúng ta có một chủ tịch Fed hiểu được những gì mình đang làm, thì lãi suất đã được giảm xuống. Ông ấy nên hạ lãi suất”.
Ông Trump từ lâu đã lập luận rằng Fed - cơ quan thiết lập chính sách tiền tệ của Mỹ - cần phải cắt giảm lãi suất mạnh tay hơn để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett hôm 18/4 cho biết tổng thống và nhóm của ông đang cân nhắc khả năng bãi nhiệm chủ tịch Fed. Tuy nhiên, ông Powell trước đó khẳng định ông không thể bị sa thải và sẽ tiếp tục đảm nhiệm cương vị này đến hết nhiệm kỳ (tháng 5/2026).
“Tổng thống và nhóm của ông sẽ tiếp tục nghiên cứu vấn đề đó”, ông Hassett phát biểu khi được hỏi liệu việc sa thải ông Powell có thể là “một lựa chọn chưa từng có tiền lệ” hay không.
Ngày 17/4, trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump gọi Chủ tịch Jerome Powell bằng biệt danh “Quá muộn” và kêu gọi sa thải ông ngay lập tức.
Cựu Tổng thống cho rằng Fed nên hành động mạnh tay hơn trong việc cắt giảm lãi suất, tương tự như cách Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã thực hiện. Trước đó, ECB đã giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm, xuống còn 2,25%. Đây là lần thứ 7 ECB hạ lãi suất trong vòng 10 tháng kể từ khi bắt đầu chu kỳ nới lỏng tiền tệ.
Ông Trump cho rằng lãi suất thấp sẽ giúp giảm bớt tác động từ các mức thuế quan, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Mỹ với Trung Quốc và các đối tác như Mexico, Canada đang gia tăng.
Theo The Wall Street Journal, ông Trump đã nhiều lần thảo luận riêng về khả năng sa thải người đứng đầu Fed, song vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng. Nguồn tin cũng tiết lộ rằng ông Trump từng đề cập vấn đề này trong các cuộc họp kín tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago với cựu Thống đốc Fed Kevin Warsh.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên (2017-2021), ông Donald Trump cũng thường xuyên chỉ trích Chủ tịch Fed Jerome Powell - người do chính ông bổ nhiệm vào năm 2018.
Thậm chí, ông từng gọi ông Powell là “kẻ thù của nước Mỹ” khi Fed không hạ lãi suất đủ nhanh như kỳ vọng, đặc biệt trong giai đoạn 2018-2019, khi cuộc chiến thương mại với Trung Quốc khiến thị trường tài chính liên tục biến động.
Tuy vậy, ông Trump đã không thực hiện lời đe dọa sa thải Chủ tịch Fed, một phần vì cơ quan này cuối cùng đã giảm lãi suất vào năm 2019.
Tuy nhiên, trong lần trở lại chính trường lần này, với chính sách thuế quan quyết liệt hơn, ông Trump dường như đang thể hiện lập trường cứng rắn hơn trong việc gây sức ép buộc Fed phải điều chỉnh chính sách tiền tệ nhằm phục vụ kế hoạch kinh tế của mình.
Ông Jerome Powell vẫn giữ vững lập trường về sự độc lập của Fed, khẳng định sẽ không từ chức ngay cả khi bị Tổng thống Trump yêu cầu và nhấn mạnh rằng luật pháp không cho phép tổng thống sa thải chủ tịch Fed chỉ vì bất đồng về chính sách tiền tệ.
Trong bài phát biểu tại Câu lạc bộ Kinh tế Chicago ngày 16/4, ông Jerome Powell cảnh báo rằng các mức thuế quan do ông Trump đề xuất, như thuế 145% đối với hàng hóa Trung Quốc hay 25% với nhôm, thép từ Mexico và Canada, có thể đẩy lạm phát tăng cao và làm chậm đà tăng trưởng kinh tế.
Ông nhấn mạnh, Fed cần thêm dữ liệu rõ ràng trước khi điều chỉnh lãi suất, thay vì đưa ra quyết định dưới áp lực chính trị.
Trên các phương tiện truyền thông Mỹ, nhiều chuyên gia nhận định rằng áp lực từ ông Trump khó có khả năng khiến Chủ tịch Powell thay đổi lập trường ngay lập tức.
Tính độc lập của Fed được xem là nền tảng quan trọng cho niềm tin của thị trường tài chính toàn cầu. Việc sa thải ông Powell - nếu xảy ra - có thể gây ra khủng hoảng niềm tin nghiêm trọng, thậm chí khiến thị trường chứng khoán sụp đổ, theo cảnh báo của Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren.
Tuy nhiên, nếu tái đắc cử và được quyền bổ nhiệm người kế nhiệm vào năm 2026, ông Trump có thể gián tiếp tác động đến định hướng chính sách tiền tệ trong dài hạn.
Hiện Fed phải đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan: cân bằng giữa mục tiêu kiểm soát lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Các chính sách thuế quan mạnh tay của ông Trump có thể khiến chỉ số giá tiêu dùng tăng vượt mục tiêu 2%, đồng thời làm gia tăng nguy cơ suy thoái. Fed chi nhánh Atlanta dự báo, GDP quý I năm 2025 có thể giảm 0,1%.
Theo công cụ FedWatch của CME Group, thị trường kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản tại cuộc họp tháng 6 và tiến hành tổng cộng ba đợt cắt giảm trong năm 2025.
Có thể thấy, kinh tế Mỹ đang đối mặt với nhiều rủi ro do thuế quan trên diện rộng. Nhiều cảnh báo nguy cơ suy thoái đã được đưa ra nếu chiến tranh thương mại kéo dài.
Cuộc đối đầu thương mại với Trung Quốc - với mức thuế 145% hiện tại và khả năng tăng lên 245% - cùng các biện pháp đáp trả từ Bắc Kinh, đang gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy nhiên, bức tranh kinh tế Mỹ vẫn có những điểm sáng. Doanh số bán lẻ tháng 3 tăng mạnh 1,4%, chủ yếu nhờ lĩnh vực ô tô, cho thấy người tiêu dùng vẫn chi tiêu mạnh tay, có thể do lo ngại thuế quan sắp có hiệu lực.
Dẫu vậy, nếu lạm phát tiếp tục kéo dài và Fed không kịp thời nới lỏng chính sách, đà tăng trưởng có thể bị chững lại, đặc biệt khi các đối tác thương mại có hành động đáp trả tương tự bằng thuế quan.
.svg){kind=icon}
