Ông giáo 'đổi đời' hàng trăm số phận

 - Đã ngoài tuổi 83, nhưng ở đình làng Trung Tự (Hà Nội) hàng ngày "ông giáo" Nguyễn Trà vẫn lặng lẽ gieo chữ cho những mảnh đời bất hạnh. Ít ai biết, ông đã đứng lớp được hơn 20 năm mà...không có một đồng lương. 

Nhà giáo Nguyễn Trà đang soạn bài trước khi lên lớp dạy học.

Lớp học ở đình làng  chỉ có bàn và hơn chục chiếc ghế đã cũ. Học trò của ông đa phần là những đứa trẻ ở xóm ngụ cư, mồ côi, mắc bệnh hiểm nghèo...

Trước khi về hưu ông là sinh viên khóa đầu tiên của khoa Vật lý (Trường ĐH Sư phạm Hà Nội). Sau khi tốt nghiệp, ông được phân về giảng dạy tại trường THPT Lê Quý Đôn và một số trường khác ở Hà Nội, Phú Thọ.

Năm 1990, ông về hưu và tham gia công tác ở ban bảo vệ di tích đình làng Trung Tự. Ông không khi nào nguôi ngoai nỗi nhớ trường, nhớ lớp, nhất là khi thấy nhiều đứa trẻ ham học nhưng không được tới trường vì hoàn cảnh quá khó khăn khiến ông day dứt. Từ đó ông nung nấu ý định mở lớp học tại đây.... Đến năm 1992, “lớp học tình thương” của ông chính thức ra đời.

“Khi ấy nhiều người bảo tôi là gàn dở, tự nhiên lại đi “ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng” - ông tâm sự. Nhưng chính sự ủng hộ, giúp đỡ từ phía gia đình là động lực lớn lao để tôi duy trì lớp học đến tận bây giờ.

Tình thương lớn dần...

Nếu như ngày đầu mở lớp chỉ có 3 người theo học thì đến nay, lớp luôn duy trì khoảng 20 em. Những hôm đông lên đến 30, 40 học sinh, đủ cả mọi lứa tuổi. Với trình độ ngoại ngữ của mình, ông còn dạy các môn tiếng Anh, Pháp, Nga, Đức… cho những em có hoàn cảnh khó khăn không có điều kiện đi học thêm.

Như trường hợp của em Nguyễn Hoài An, cha em mất sớm, 2 mẹ con chỉ còn biết trông chờ vào những đồng bạc lẻ của nghề nhặt rác. Nhiều khi An tới lớp trong tình trạng không có gì trong bụng, ông lại tự bỏ tiền túi mua đồ ăn cho em, rồi hỗ trợ tiền sách, bút tới trường. 

Ông Trà chụp ảnh lưu niệm cùng con cháu trong gia đình – những người sát cánh bên ông duy trì lớp học miễn phí.

Và hơn hai mươi năm qua, lớp học không ngày khai giảng, bế giảng, không phấn trắng, bảng đen, không giáo trình mà ông chỉ ngồi cạnh trò xem câu nào chưa được, chỗ nào chưa hiểu thì chỉ bảo các em. Phương châm dạy học của ông là dạy chữ và đạo lý. Khi đó, cả thầy và trò cùng tu dưỡng: Trò thì học làm người, học kiến thức; thầy thì tu đức, chia sẻ kiến thức và tình thương.

Hàng tháng, ông Trà dùng tiền lương hưu của mình để duy trì lớp học. Theo gương cha, con gái ông là Nguyễn Hương Giang, gảing viên Trường ĐH Sư phạm Ngoại ngữ, cũng bỏ tiền túi trao học bổng hàng tháng động viên những học sinh nghèo có thành tích tốt trong học tập.

Tiếng lành đồn xa, nhiều nhà giáo cũng đến xin giúp ông Trà dạy dỗ bọn trẻ. Hiện nay, lớp đã có 8 giáo viên hỗ trợ ông Trà dạy học ở các bộ môn như: Toán, Lý, Hóa, Văn, tiếng Anh, tiếng Pháp… kiến thức cung cấp tới các trò được đa dạng hơn. Số lượng học sinh theo học lớp hướng thiện của ông Trà ngày một đông hơn.

Thay đổi cuộc đời của hàng trăm số phận

Mỗi học sinh đến với lớp học này có những hoàn cảnh khác nhau. Ông giáo Nguyễn Trà không chỉ là thầy mà còn là người ông, người cha để chia sẻ và đồng cảm với các em. “Nhiều năm trước đây, khi tôi đang dạy thì có một người phụ nữ, dẫn theo đứa trẻ đến lớp của tôi. Cô ấy nói, chồng cháu mất sớm, cháu có mỗi đứa con nhờ thầy dạy dỗ trông nom rồi ôm mặt khóc. Vài hôm sau thì mẹ cậu bé mất. Thương đứa bé mồ côi cả cha lẫn mẹ tôi đã nuôi dưỡng, mua sách vở và dạy học cho cậu ta. Bây giờ cậu ta đã trưởng thành và đang làm việc ở cửa hàng sách ngoại ngữ. Thỉnh thoảng cậu ấy vẫn qua thăm tôi”.

Còn rất nhiều mảnh đời bất hạnh khác khiến ông giáo chạnh lòng. Có em mới học hết lớp một đã phải theo bố mẹ lên thành phố làm ăn xa, có em bị bố mẹ bỏ rơi, mắc bệnh hiểm nghèo… Ông phải tìm gặp từng em để trò chuyện, vận động các em đến lớp. Giờ thấy chúng trưởng thành, biết con chữ, ông mừng khôn tả. 

Dù đã 83 tuổi nhưng ông giáo Nguyễn Trà vẫn tận tình dạy chữ cho các em.

Suốt 23 năm mở lớp hướng thiện, giờ ông giáo cũng đã “tóc sương, da mồi”. Nếu như trước đây ngày nào ông cũng đứng lớp thì giờ một tuần ông chỉ dạy một buổi vào chủ nhật. Nhiều hôm mệt quá, không đi dạy được phải nhờ bạn bè tới giảng bài thay nhưng ông chưa bao giờ có ý định đóng cửa lớp học.

Có trường hợp ông dạy học cho cả mẹ, cả con. Như chị Nguyễn Thị Hồng Vân (36 tuổi), mỗi lần đưa con đến lớp học chị lại tranh thủ xin thầy học thêm ngoại ngữ. Cách đây 10 năm, chị Vân cũng từng là học trò lớp tình thương của thầy Trà. Chị thích học ngoại ngữ nhưng gia đình không có điều kiện để đi học thêm. Nhờ vốn tiếng Anh trau dồi ở đây, chị có công việc ổn định khi làm ở bộ phận chăm sóc khách hàng, hỗ trợ tài xế phục vụ khách nước ngoài của một hãng taxi.

Ngoài những buổi học trên lớp, để khuyến khích các em chăm chỉ học hành, “phần thưởng” của thầy Trà là những chuyến đi tại Lăng chủ tịch Hồ Chí Minh, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, công viên Bách Thảo... Cứ như vậy, các lứa tuổi học trò ngày càng cố gắng và trưởng thành.

Ông không kể nhiều về công sức của mình dành cho lớp học tình thương. Mà khoảnh khắc khiến ông giáo này vui sướng nhất là khi nghe các em bán bánh mì, đi nhặt rác biết thay đổi cách xưng hô “Thầy ơi thầy”, “Thầy ơi, em bảo” thành “Em thưa thầy”...

• Vân Anh- Hoàng Sang