Dấu ấn kiến trúc nông thôn Việt Nam giai đoạn mở cửa, hội nhập là “sự trở tay không kịp của giới KTS (kiến trúc sư)”. Mạnh nhà ai người lấy làm, sự giàu có thể hiện lộ liễu qua những “kiến trúc nhà chóp” và những mảng miếng hoa văn không ăn nhập, thậm chí đối chọi nhau. Có một KTS đã ví von, nhìn vào kiến trúc làng Việt, chỉ thấy nhấp nhô những ngôi nhà tầng thấp tầng cao, xanh xanh vàng vàng tím tím.

Giữa thập niên 1990, có một dự án của Italy muốn bảo tồn, phát huy cảnh quan xung quanh chùa Thầy (Quốc Oai, Hà Nội). Nhưng vì nhiều lý do, dự án không được thực hiện, để rồi sau đó xung quanh mọc lên những nhà cao tầng san sát, cảnh quan chùa Thầy xưa chỉ còn thấy trong những bức ảnh.

Đây chỉ là một trong nhiều ví dụ minh họa cho việc không thể giữ gìn cảnh quan nông thôn, rộng ra là văn hóa truyền thống các miền quê trước tốc độ đô thị hóa ngày càng mạnh mẽ.

{keywords}
Tìm giải pháp kiến trúc nhà ở nông thôn

Tương tự, KTS Phan Công Hùng đưa ra dẫn chứng, xã Quảng Phú Cầu, huyện Ứng Hòa, Hà Nội - nơi làm tăm hương truyền thống nổi tiếng và có kiến trúc nhà ở rất đặc trưng, giàu bản sắc nông thôn Bắc Bộ xưa, nhưng hiện các ngôi nhà truyền thống hầu hết đã biến mất, nhường chỗ cho những ngôi nhà ống, nhà cấp 4 lụp xụp.

Trong Lễ kỷ niệm 70 năm thành lập Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có ý kiến về vấn đề nhà ở nông thôn, cần tìm ra những kiến trúc phù hợp vừa rẻ, vừa sáng sủa, giản dị, những kiểu nhà sống chung với lũ... đáp ứng được với từng địa phương. Đây có thể nói là vấn đề nhức nhối nhất trong vòng mấy thập kỷ qua, khi nông thôn bị đặt trước cơn lốc đô thị hoá.

KTS Nguyễn Tấn Vạn (Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam) cho biết, từ nhiều năm nay, Nhà ở nông thôn vẫn luôn là mảng đề tài được các kiến trúc sư quan tâm, Hội KTS Việt Nam đã tổ chức nhiều hoạt động thu hút các KTS tham gia, hướng tới những sáng tác nhằm nâng cao chất lượng ở vùng miền núi và nông thôn, góp phần định hướng xu hướng kiến trúc xanh và bền vững, đồng thời thể hiện trách nhiệm của giới nghề đối với cộng đồng và xã hội.

Một cuộc thi với chủ đề “Chung tay kiến tạo nhà ở nông thôn Việt Nam” đã được Tạp chí Kiến trúc (Hội Kiến trúc sư Việt Nam) phát động. Từ đây, câu chuyện về bộ mặt kiến trúc nhà ở nông thôn lại được đặt ra.

{keywords}
Sẽ có thư viện mẫu kiến trúc nhà ở nông thôn miễn phí cho người dân

Đây là những nỗ lực của Ban tổ chức cuộc thi thiết kế kiến trúc Chung tay kiến tạo nhà ở nông thôn Việt Nam nhằm đóng góp vào hành trình "cứu" kiến trúc nhà ở nông thôn Việt Nam hiện đang mất đi bản sắc với tốc độ nhanh chóng bởi quá trình đô thị hóa mạnh mẽ, từ đó giúp nâng tiêu chuẩn nhà ở nông thôn Việt Nam.

Ông Nguyễn Minh Nhựt, đại diện Ban tổ chức cho biết, ngay sau lễ trao giải, các mẫu thiết kế xuất sắc được đưa vào một thư viện online trên website diễn đàn Mái đẹp nhà sang để tất cả mọi người có thể vào xem, tham khảo và sử dụng cho công trình của mình mà không phải trả bất cứ khoản phí nào.

Ban tổ chức cũng tính tới việc dùng mạng xã hội để gửi thông tin về thư viện cộng đồng các mẫu thiết kế kiến trúc này tới những người dân các vùng quê, giúp người nông dân có thể tiếp cận kho mẫu thiết kế kiến trúc nhà ở nông thôn để sử dụng cho ngôi nhà của mình.

KS Trịnh Anh Đức, Giám đốc tư vấn kỹ thuật Công ty TNHH NS BlueScope Việt Nam hy vọng rằng, những hoạt động tiếp theo sẽ nhanh chóng được định hình và tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ quý báu của giới kiến trúc sư cũng như cộng đồng cùng chung tay kiến tạo nhà ở nông thôn Việt Nam hiện đại và giàu bản sắc.

Nam Hải