Ảnh minh họa

Video về Estonia có đoạn “Chào mừng tới Estonia, quốc gia số đầu tiên của thế giới”. Video giới thiệu chương trình độc nhất vô nhị: khả năng xin cấp “định danh và cư trú kỹ thuật số từ chính phủ”. Người dân từ 165 nước đều có thể trở thành cư dân điện tử Estonia, đồng nghĩa họ được định danh để dùng dịch vụ kỹ thuật số. Estonia đặt mục tiêu có 150.000 e-Resident vào năm 2021. Tuy nhiên, chính xác e-Residence là gì?

e-Estonia: Trở thành cư dân điện tử trong quốc gia số

Chương trình e-Residency của Estonia hướng tới đối tượng người làm việc tự do, startup, doanh nhân kỹ thuật số và “Digital Nomads”, người quản lý các công ty không giấy tờ trong khi di chuyển. e-Resident của Estonia có thể mở, quản lý công ty mà không cần đại diện tại địa phương, do đó những người không phải công dân EU cũng được kinh doanh tại đây.

Chỉ cần nộp đơn trực tuyến và đóng phí 100 EUR để xin cấp Identity Card (bao gồm một thẻ vật lý, có hiệu lực trực tuyến). Bước tiếp theo là mở công ty để chọn nhà cung cấp văn phòng ảo và đăng ký doanh nghiệp trên mạng, trả phí 190 EUR. Nhờ đó, e-Resident sẽ được mở tài khoản ngân hàng và hưởng lợi từ các dịch vụ thanh toán điện tử. Bằng cách này, họ có thể điều hành từ xa. Tuy nhiên, e-Residency không đồng nghĩa với quyền công dân hay xác nhận cư trú, quyền ra vào Estonia hay EU. Nó không phải visa hay giấy phép cư trú.

Bộ trưởng Ngoại giao Estonia, Thành viên của Ủy ban Nghị viện châu Âu, Marina Kaljurand, chỉ ra lợi ích của hệ sinh thái chính phủ số - một phần của chương trình e-Estonia:

“Estonia quyết định tái thiết chính phủ với sự hỗ trợ của công nghệ hơn 20 năm trước. Ngày nay, chúng tôi biết rằng các giải pháp, công nghệ lấy công dân làm định hướng có thể tạo ra chính phủ hiệu quả. Nếu được sử dụng hợp lý, các giải pháp số sẽ là động lực cho tăng trưởng kinh tế và bình đẳng. Hệ sinh thái điện tử Estonia đóng góp 4-7% GDP cả nước mỗi năm. Chúng tôi mang đến giá trị lớn hơn với số tiền bỏ ra ít hơn dựa trên các phương tiện điện tử”.

Theo các chuyên gia, chương trình e-Residency có thể gián tiếp đóng góp 13 triệu EUR cho nền kinh tế vì phần lớn e-Resident mở công ty tại Estonia. Azerbaijan cũng có e-Residency từ năm 2018 như một phần của Digital Trade Hub là là quốc gia thứ hai cấp định danh điện tử cho mục đích kinh doanh.

Estonia: 99% dịch vụ công trực tuyến, 46,7% bỏ phiếu trên mạng

Bên cạnh lợi ích kinh tế, Estonia tiến tới chính phủ điện tử quy mô lớn. Thực tế, nước này giới thiệu chính phủ điện tử từ năm 1997. Ngày nay, 99% dịch vụ công được cung cấp trên mạng – trừ kết hôn, ly hôn, mua bán nhà đất. Liên Hợp Quốc xếp Estonia vào nhóm các nước có chỉ số phát triển chính phủ điện tử cao nhất. Theo cơ quan nghiên cứu Nghị viện châu Âu, các công cụ như e-Voting (bỏ phiêu trực tuyến) là tài sản giá trị trong việc nâng chất lượng dân chủ cũng như toàn bộ hệ thống chính trị châu Âu.

Ott Velsberg, Giám đốc Dữ liệu của Bộ Truyền thông và Kinh tế xem số hóa là lựa chọn chiến lược để Estonia cải thiện cạnh tranh và tăng phúc lợi cho người dân. Với ông, chính phủ điện tử mang tới các lợi ích như nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm quan liêu, kết nối trực tiếp giữa người dân và chính quyền. Chẳng hạn, đóng thuế chỉ mất 3-5 phút, mở công ty mất vài tiếng.

Theo ông, mục tiêu tiếp theo của Estonia là một công dân có thể tiếp nhận dịch vụ mà không cần yêu cầu chính phủ. Ví dụ, khi một đưa trẻ ra đời, chính phủ tự động thanh toán phúc lợi cho trẻ, đăng ký vào danh sách chờ ở nhà trẻ, cấp mã số căn cước, đề nghị bố mẹ đặt tên…

Tất nhiên, công nghệ là rào cản ngăn mọi người đến với chính phủ điện tử. Yana Toom, chính trị gia Estonia, chỉ ra có những người không dùng công nghệ mới, đơn giản vì không tin tưởng chúng hay đơn giản là không có kỹ năng. Chỉ cần nhìn vào kết quả bầu cử hai đảng lớn nhất, có thể nhận ra điều đó: trong khi các lá phiếu điện tử bầu cho một đảng, lá phiếu giấy lại bầu cho đảng khác. Người già, người nói tiếng Nga và người đến từ nông thôn cần được kết nối với xã hội số. Đây thực sự là thách thức, đặc biệt khi xét tới dân số đang già đi.

Theo Nghị viên châu Âu Pierre Karleskind, chuyển dịch của khu vực công là một phần quan trọng của chiến lược Digital Single Market (tạm dịch: thị trường kỹ thuật số duy nhất) của châu Âu. Ông cho rằng chính phủ điện tử thường bị lãng quên nhưng dịch vụ công bắt buộc phải số hóa cùng với số hóa của khu vực tư nhân. Các nhà hoạch định chính sách phải hỗ trợ chính phủ điện tử để bảo đảm khu vực công không bị phần còn lại của nền kinh tế bỏ xa.