Cơ cấu Giải thưởng Nhân tài Đất Việt 2010 trong lĩnh vực CNTT vẫn bao gồm 2 hệ thống giải dành cho sản phẩm có tiềm năng ứng dụng và sản phẩm đã ứng dụng rộng rãi trong thực tế.
Mỗi hệ thống giải sẽ có 1 giải nhất, 1 giải nhì và 1 giải ba với trị giá giải thưởng tương đương là 100 triệu đồng, 50 triệu đồng và 30 triệu đồng. Thế nhưng, trong đêm trao giải thì chỉ duy nhất hệ thống giải dành cho sản phẩm có tiềm năng ứng dụng có 1 giải nhất là “Hệ thống số hoá tư duy con người”. Trong khi đó, giải thưởng sản phẩm đã ứng dụng rộng rãi trong thực tế đã không có giải nhất.
Nếu nhìn vào 18 sản phẩm lọt vào vòng chung khảo năm nay thì quyết định của Ban Giám khảo là hoàn toàn chính xác và công tâm. Nhìn chung, các sản phẩm có tiềm năng ứng dụng đoạt giải năm nay đều là những sản phẩm có ý tưởng mới. Nhiều năm qua, Ban Giám khảo cuộc thi này đã một vài lần dũng cảm kiên quyết không trao giải nhất cho các sản phẩm dự thi không xứng đáng đoạt giải nhất.
Sẽ không thể trao giải nhất cho sản phẩm không đáng được giải nhất để nó trở thành chuyện “trà dư tửu hậu” sau lễ trao giải. Đặc biệt đó lại là giải thưởng ứng dụng rộng rãi trong thực tế, phải ước lượng bằng những con số sinh động. Ở góc độ nào đó, việc trao giải nhất cho sản phẩm có tiềm năng ứng dụng cũng dễ dàng hơn bởi nó tương đối mơ hồ bởi chỉ là đánh giá “tiềm năng”.
“Hệ thống số hoá tư duy con người” cũng đã được nhiều người phỏng đoán rằng sẽ được giải cao trong cuộc thi năm nay. Ra đời từ ý tưởng xây dựng công cụ hỗ trợ cho người bị một số bệnh liên quan đến thần kinh và bại liệt, sản phẩm là một công cụ giúp cho người bệnh trong việc giao tiếp với các thiết bị điện như tivi, đèn... một cách đơn giản và hiệu quả hơn. Tất nhiên, so với những gì mà nước ngoài ứng dụng từ những công nghệ kiểu như thế này thì ý tưởng này là chuyện “biết rồi khổ lắm nói mãi” bởi nó chẳng có gì mới.
Một thực tế của nhiều cuộc thi trong lĩnh vực CNTT Việt Nam, sau khi các sản phẩm được đánh giá cao và đoạt giải lại bị phát hiện mang “xác Ta hồn Tây”. Điều này cũng phản ánh một phần nào đó chất lượng nguồn nhân lực và việc đào tạo nguồn nhân lực CNTT Việt Nam vẫn còn ở mức khiêm tốn.
Ở Nhân tài Đất Việt 2010, Ban Tổ chức bày tỏ hy vọng giải năm nay sẽ có nhiều sản phẩm ứng dụng các công nghệ mới đang phổ biến trên thế giới như điện toán mây, 3G, máy tính bảng… tham gia dự thi. Thế nhưng, những sản phẩm được lọt vào vòng Chung khảo lại phản ánh những hy vọng này một cách mờ nhạt.
Trả lời báo chí xung quanh chất lượng các sản phẩm dự thi năm nay, Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu, Trưởng Ban giám khảo cho biết: Tiềm năng ứng dụng của các sản phẩm năm nay đoạt giải, nếu so với năm ngoái thì chưa được bằng. Tuy nhiên, sản phẩm lại được đánh giá cao bởi tính táo bạo, đột phá. Năm nay chủ yếu là các sản phẩm là kết quả của những sáng tạo trí tuệ của các bạn trẻ và hy vọng với thời gian, chúng sẽ đi vào cuộc sống.
Bài viết đã đăng trên báo Bưu điện Việt Nam số 141 ra ngày 24/11/2010.