Nhạc sĩ Thao Giang tên thật là Nguyễn Văn Vĩnh, sinh ngày 22/7/1948 tại Hà Tây, nay là ngoại thành Hà Nội. Bén duyên với cây đàn nhị từ khi còn nhỏ, nhạc sĩ Thao Giang theo học tại Trường Âm nhạc VN (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam) từ rất sớm. Ông may mắn được học đàn nhị dưới sự hướng dẫn của cụ Vũ Tuấn Đức, một nhạc công lừng danh của âm nhạc Cung đình Huế, được Bộ Văn hóa và trường mời đến đặt nền móng cho Khoa Nhạc cụ truyền thống.
Năm 1967 ông tốt nghiệp hệ trung cấp đàn nhị và được giữ lại trường làm giảng viên. Cùng với (cố) NGND Xuân Khải, nhạc sĩ Thao Giang là người đặt nền móng cho Khoa Nhạc cụ truyền thống của Trường. Đồng thời ông cũng là một nghệ sĩ biểu diễn tài năng gắn với cây đàn nhị.
Nhạc sĩ Thao Giang là một tên tuổi lớn của nghệ thuật đàn nhị chuyên nghiệp Việt Nam thế kỷ 20, một tên tuổi gắn liền với âm nhạc truyền thống dân tộc. Ông là thầy của nhiều nghệ sĩ đàn nhị nổi tiếng như: Thế Dân, Sĩ Toán, Văn Hà...Ông từng đoạt giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2023 với hai tác phẩm: Kể chuyện ngày mùa và Tình quê hương.
Trong lĩnh vực sáng tác, ông còn là tác giả của nhiều tác phẩm viết cho cây đàn nhị như: Làng ven sông, Đan lưới... Ngoài ra, ông cũng sáng tác tác phẩm cho một số nhạc cụ dân tộc quen thuộc như: Hương rừng (đàn Tam thập lục), Ao cá Bác Hồ (Đàn tranh), Du thuyền trên sông Hương (đàn Bầu), Đường xa vui những tiếng đàn (đàn Tỳ bà)…
Trong số học trò của nhạc sĩ Thao Giang ở bộ môn Hát xẩm còn có Khương Cường, Thu Phương, Vũ Đức Huy, Mai Thiện…
Nhạc sĩ Thao Giang cũng chính là người cùng với NSND Thanh Ngoan, Mai Tuyết Hoa và Nguyễn Quang Long có những nỗ lực không ngừng nghỉ, quyết tâm thực hiện cho bằng được các kế hoạch cho Xẩm như: Vận động để thực hiện CD Xẩm Hà Nội, vận động thành lập Trung tâm Phát triển Nghệ thuật Âm nhạc VN (thuộc Hội Nhạc sĩ Việt Nam), vận động để ra đời Sân khấu âm nhạc dân gian "Hà Nội 36 phố phường" (từ năm 2006), tái hiện lễ giỗ tổ nghề Hát xẩm (2008)...
Ánh Ngọc
.svg){kind=icon}
