Theo quy định hiện hành, người sử dụng lao động, người lao động phải tham gia BHXH bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp nếu thuộc đối tượng tham gia.
Bộ luật Lao động năm 2019 nêu, trường hợp người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì được giải quyết quyền lợi như sau:
Đối với người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì sẽ được doanh nghiệp thanh toán thêm một khoản tiền tương đương với tiền mà doanh nghiệp phải đóng bảo hiểm cho người lao động.
Căn cứ theo quyết định 595 năm 2017 của BHXH Việt Nam, những người lao động sau được nhận tiền thay cho việc đóng BHXH gồm:
Người giúp việc gia đình; người lao động đi làm nhưng đang hưởng lương hưu hàng tháng; người lao động đi làm nhưng đang hưởng trợ cấp hàng tháng; người lao động đang hưởng trợ cấp mất sức lao động hàng tháng; Người lao động là quân nhân, công an nhân dân, người làm công tác cơ yếu đang hưởng chế độ trợ cấp hàng tháng.
Nếu không thuộc các trường hợp trên mà thỏa thuận nhận tiền thay cho đóng BHXH, cả người lao động và người sử dụng lao động đều sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động.
Cụ thể, người lao động bị phạt 500.000 đến 1 triệu đồng, người sử dụng lao động bị phạt tiền từ 12% - 15% tổng số tiền bảo hiểm phải đóng nhưng tối đa không quá 75 triệu đồng.
Doanh nghiệp trả tiền đóng BHXH cho người lao động
Đối với người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp thì người sử dụng lao động có trách nhiệm chi trả thêm cùng lúc với kỳ trả lương một khoản tiền cho người lao động tương đương với mức người sử dụng lao động đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động theo quy định của pháp luật về BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.
Đối với người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp thì không phải tham gia BHXH bắt buộc.
Theo quy định hiện hành, hàng tháng, người sử dụng lao động sẽ phải trích đóng BHXH với các tỷ lệ nhất định (21,5% hoặc 21,3%) của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc.
Trong đó, hưu trí - tử tuất là 14%; ốm đau, thai sản là 3%; tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp là 0,5% hoặc 0,3%; bảo hiểm thất nghiệp 1% và bảo hiểm y tế 3%.
Nếu không thuộc đối tượng đóng BHXH bắt buộc để doanh nghiệp đóng bảo hiểm, người lao động sẽ được nhận số tiền như sau:
Số tiền thay cho đóng BHXH bằng 21,5% hoặc 21,3% nhân với tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.