Nghị sĩ Mỹ bị “quay” về Biển Đông

Tại Washington, Thượng nghị sĩ Jim Webb (đảng Dân chủ) - Chủ tịch Tiểu ban các vấn đề Đông Á - Thái Bình Dương thuộc Ủy ban đối ngoại Thượng viện Mỹ đã có buổi nói chuyện về chính sách đối ngoại của Mỹ ở châu Á. Sự kiện này do Hội đồng Đối ngoại Mỹ tổ chức.

Chúng tôi giới thiệu phần hỏi đáp tập trung vào vấn đề Biển Đông giữa Thượng nghị sĩ Jim Webb với Jim Sciutto, phóng viên đối ngoại cấp cao của ABC News và những người tham dự khác.

Sciutto: Tôi sẽ bắt đầu với một câu hỏi khó. Chính sách đối ngoại của Mỹ coi Trung Quốc phần lớn là đối thủ hay đối tác trong khu vực, và nên đối xử thế nào với Trung Quốc?

Webb: Tôi không nghĩ rằng có một chính sách đối ngoại rõ ràng của Mỹ với Trung Quốc. Một trong những vấn đề tôi đặt ra ở Uỷ ban Đối ngoại và tôi đặt ra khi Bộ trưởng Locke có mặt là, anh biết không, là lợi ích của chúng ta khi phát triển một công thức khả thi, tích cực với Trung Quốc. Nhưng chúng ta phải bắt đầu với sự nhận biết rõ ràng rằng, đó là một hệ thống hoàn toàn khác biệt của chính phủ. Và chúng ta phải đối mặt với thực tế chính phủ của họ, làm việc hướng tới những giải pháp có thể duy trì ổn định trong khu vực.


Sciutto: “Thực tế” ấy có nghĩa là khó khăn hơn? Ý tôi là ông đã thể hiện sự quan ngại sâu sắc như ông nói trong bài phát biểu hôm thứ Sáu, về việc Trung Quốc liên tiếp sử dụng vũ lực không chỉ với quần đảo Senkaku mà với cả quần đảo Trường Sa – họ xung đột với một số đòng minh thân cận của chúng ta trong khu vực.

Webb: Tôi nghĩ chúng ta phải thể hiện những dấu hiệu rõ ràng với Trung Quốc về vấn đề này. Tôi nghĩ có những sự do dự. Có lẽ một phần là vì sự tổn thương kinh tế, và một phần là bạn phát triển các quan hệ cá nhân – điều không thể tránh khỏi – và trong một cảm nhận ngoại giao thì bạn không muốn xúc phạm ai đó mà bạn đang làm việc.

Nhưng khu vực không được hưởng lợi, chúng ta không có lợi, trừ phi chúng ta nói rõ ràng về các nguyên tắc chi phối chính chúng ta và chính sách đối ngoại của chúng ta.

Sciutto: Ông có cảm giác – cảm giác từ các đồng minh của chúng ta, đặc biệt ở Đông Nam Á rằng, họ mong muốn có sự thể hiện rõ ràng hơn những ưu tiên của Mỹ, thể hiện rõ ràng hơn cả về sức mạnh Mỹ, rằng họ tìm kiếm ở Mỹ một vai trò dẫn dắt mạnh mẽ hơn, ông mô tả thế nào?

Webb: Đó là những gì tôi thấy ngay bây giờ. Cách đây bốn hay năm năm, những quốc gia ở Đông và Đông Nam Á đã lo lắng khi nghĩ chúng ta sẽ không ở lại. Quy mô và bố trí quân sự của chúng ta giảm mạnh. Nên họ nghĩ chúng ta tập trung ở Iraq và Afghanistan. Và câu hỏi đặt ra là Mỹ sẽ ở lại vì nếu không, chúng ta sẽ đối phó với sự trỗi dậy từ Trung Quốc thế nào.

Tôi nghĩ chúng ta có thể trở lại từ những tín hiệu đã được gửi đi. Tôi nghĩ các tuyên bố của Ngoại trưởng Clinton và Bộ trưởng Gates năm ngoái là rất quan trọng. Họ cơ bản nói rằng, chúng ta có một lợi ích quốc gia ở đây và rằng khu vực có lợi ích từ đó.

Tôi nghĩ giờ đây chúng ta thực sự phải củng cố điều ấy. Với những vụ việc xảy ra, đặc biệt là hai vụ việc xảy ra với các tàu thăm dò của Việt Nam khi bị tàu Trung Quốc cắt cáp không chỉ một lần, mà là hai lần.

Tôi nghĩ Việt Nam và tôi nghĩ cả những nước khác đang quan sát chúng ta, xem chúng ta có dùng hành động chứng minh lời nói của mình hay không. Nó không có nghĩa là đối đầu quân sự, nhưng chúng ta phải có những tín hiệu rõ ràng.

Câu hỏi từ những người khác:

Quan điểm của Mỹ là không đứng về phía nào trong tranh chấp ỏ Biển Đông. Tôi tự hỏi ông có quan điểm gì về việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với bản đồ hình chữ U?

Webb: Đó là?

Sciutto: Xin nhắc lại phần cuối câu hỏi?

Người hỏi: Về việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với Biển Đông.

Webb: Ý bạn là, những vụ việc xảy ra gần đây?

Người hỏi: Đúng.

Webb: Như tôi nói từ trước, tôi sẽ đệ trình một nghị quyết lên Thượng viện lên án các hành động của Trung Quốc và kêu gọi các giải pháp đa phương cho vấn đề này. Tôi tin là hành động của các tàu hải quân Trung Quốc, tàu an ninh hàng hải là không thích hợp.

Người hỏi: Thượng nghị sĩ Webb, Tôi là…..

Webb: Ngài đại sứ.

Người hỏi: Đại sứ Philippines tại Mỹ.

Tôi rất mừng khi biết đánh giá của ông về quan điểm Mỹ nên đưa ra với tranh chấp chủ quyền Biển Đông. Philippines, Việt Nam, Malaysia và các nước khác có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc mong muốn Mỹ đóng một vai trò tích cực hơn để đểm bảo hòa bình và ổn định khu vực.

Tuy nhiên, gần đây, đại sứ Mỹ tại Philippines tuyên bố rằng, Mỹ sẽ không tham gia vào tranh cãi giữa Trung Quốc và Philippines, Trung Quốc và Việt Nam hay tương tự thế. Đó có phải là quan điểm chính thức của chính phủ Mỹ. Và ông, cách nhìn của ông dường như khác biệt?

Webb: Có hai vấn đề khác nhau ở đây. Một là Mỹ nên đưa ra một quan điểm ngoại giao về vấn đề chủ quyền và ai sai, ai đúng. Tôi tin rằng, chúng ta nên – trong vấn đề này, là nên cố gắng tạo ra một diễn đàn đúng đắn để các vấn đề được giải quyết, vì nếu có người nghĩ rằng họ có thể giải quyết vấn đề song phương với Trung Quốc, thì tôi không coi đó là cách có thể. Cần có một môi trường đa phương nơi các vấn đề có thể thảo luận hợp lý.

Và mọi việc có thể trở nên tồi tệ hơn nếu không được giải quyết vì rất nhiều lý do kinh tế cũng như chủ quyền, lý do an ninh…Đó là vì sao Trung Quốc hai lần cắt cáp tàu thăm dò của Việt Nam.

Vấn đề thứ hai, là khi bất kỳ một nước nào sử dụng sức mạnh quân sự không thích hợp, thì chúng ta có một cam kết để nói điều gì đó. Đó cũng là lý do của tôi khi đệ trình nghị quyết đối với những gì đã xảy ra với hai tàu thăm dò của Việt Nam.

Người hỏi: Ông nói về việc Mỹ nên gửi một tiến hiệu mạnh mẽ hơn tới Trung Quốc về vấn đề Biển Đông. Tôi muốn ông nói cụ thể hơn, tín hiệu ấy là gì?

Webb: Đầu tiên về mặt lập pháp, đã có những phiên điều trần tại tiểu ban của tôi về vấn đề chủ quyền ở Biển Đông. Và như tôi nói ở trên, tôi đã giới thiệu lên Thượng viện một nghị quyết liên quan. Tôi hy vọng chúng ta sẽ có một cuộc bỏ phiếu đồng thuận ở Thượng viện về vấn đề này.

Đối với bộ Ngoại giao và chính quyền, tôi chỉ biết trông chờ vào người phát ngôn của họ. Đó không phải là nơi của tôi.

Sciutto: Cám ơn Thượng nghị sĩ Webb.

• Thái An (Theo cfr)