Những nỗ lực quốc tế nhằm tiêu diệt phiến quân ‘Nhà nước Hồi giáo’ tự xưng (IS) đang gặp khủng hoảng vì mâu thuẫn giữa các bên tham chiến.

{keywords}
Hệ thống tên lửa phòng không tối tân của Nga Buk M2E, NATO gọi là SA-17

Theo tờ Blommberg, Mỹ đã dừng các nhiệm vụ hỗ trợ trên không với máy bay có người lái đối với quân nổi dậy tại khu vực quan trọng ở bắc Syria, do Nga mở rộng các hệ thống phòng không tại đây.

Các chiến dịch quân sự của Nga tại Syria đã mở rộng trong vài tuần gần đây, và phía Mỹ không được báo trước về những triển khai mới nhất của Nga. Các quan chức Mỹ cho hay, điều này đã khiến nỗ lực của liên quân do Mỹ dẫn đầu nhằm hỗ trợ quân nổi dậy Syria (chiến đấu chống IS gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria, phía tây sông Euphrates).

Đây là một khu vực then chốt trên chiến tường, còn được quân đội gọi là ‘Box 4’, là nơi rất nhiều nhóm đang cùng chống lại IS để giành quyền kiểm soát, cho tới khi gần đây nhận được sự hỗ trợ trên không của các máy bay chiến đấu của Mỹ.

Nhưng đầu tháng này, khi Moscow triển khai hệ thống phòng không tối tân SA-17 gần khu vực này, và bắn đầu ‘vẽ’ các máy bay Mỹ, đặt máy bay Mỹ vào radar thì các quan chức Washington coi đó là một sự gây hấn trực tiếp và nguy hiểm.

Lầu Năm Góc cho dừng mọi chuyến bay có phi công, còn các máy bay không người lái vẫn tiếp tục hoạt động. Nga bắt đầu không kích các vị trí của quân nổi dậy mà Mỹ hậu thuẫn.

Bên trong hàng ngũ lãnh đạo cấp cao nhất của chính quyền, các quan chức Mỹ đang thảo luận xem cần làm gì tiếp theo. Bloomberg dẫn lời người phát ngôn Tư lệnh trung ương của Không lực Mỹ cho biết, vấn đề nghiêm trọng đến mức Ngoại trưởng Mỹ John Kerry phải nêu ra với Tổng thống Nga Vladimir Putin khi họ gặp nhau hôm thứ Ba tuần qua, và Tham mưu trưởng liên quân Tướng John Dunford đã trao đổi với người đồng cấp bên phía Nga.

Thiếu tá Tim Smith cho rằng các hệ thống phòng không Nga gia tăng về số lượng làm phức tạp thêm tình thế vốn đã khó khăn trên bầu trời Syria, và thực tế không giúp thúc đẩy cuộc chiến chống IS.

Còn tại Washington, các quan chức chóp bu đang tranh luận xem nên phản ứng với việc Nga mở rộng phòng không như thế nào. Chính quyền Mỹ có thể quyết định nối lại các chuyến bay hỗ trợ quân nổi dậy đánh IS, nhưng điều này lại có thể gia tăng nguy cơ đụng độ chết người với quân đội Nga.

Một quan chức giấu tên của Mỹ bình luận, dường như Washington phải mặc nhận các nỗ lực của Nga nhằm loại các máy bay Mỹ khỏi bầu trời Syria, và ‘chấp nhận luật chơi’ tại đây.

Khi loại được các máy bay Mỹ, Nga đã thúc đẩy các cuộc không kích dọc biên giới Syria – Thổ Nhĩ Kỳ, dù Mỹ nói rằng mục tiêu là quân nổi dậy do Mỹ hậu thuẫn chứ không phải IS. Các cuộc không kích của Nga cũng nhằm vào xe thương mại từ Thổ Nhĩ Kỳ qua biên giới Syria. Tờ Washington Post đưa tin việc không kích này khiến việc cứu trợ nhân đạo từ Thổ Nhĩ Kỳ bị trì hoãn.

Trong tuần qua, Ngoại trưởng John Kerry liên tục có hội đàm với Tổng thống Putin, và nói rằng Mỹ không theo đuổi ‘thay đổi chế độ’ ở Syria. Trong khi các nỗ lực ngoại giao tiếp diễn thì quân đội Nga tiếp tục đặt ông Assad vào vị thế mạnh hơn và kiềm chế các chiến dịch của liên minh do Mỹ dẫn đầu.

“Nga đang cố gắng tạo nên các khu vực mà họ có quyền cấp phép cho các chuyến bay của Mỹ” – Matthew McInnis, một nhà phân tích người Iran tại Tư lệnh trung ương Mỹ, nhận định.

McInnis nói rằng ông nghe các nhà ngoại giao phương Tây bày tỏ lo ngại về việc Mỹ có thể nhượng bộ Nga và Syria đến mức nào để có được lệnh ngừng bắn.

Robert Ford, cựu đại sứ Mỹ tại Syria, nói rằng Nga còn có thể có thêm động thái nữa trong việc mở rộng các chiến dịch quân sự tại bắc Syria: gây sức ép lên Thổ Nhĩ Kỳ.

“Nga đang làm điều này để gây sức ép lên Thổ Nhĩ Kỳ. Việc này sẽ gây rắc rối cho chương trình của CIA” – ông Ford nói.

Mỹ muốn chiếm ưu thế trên bàn đàm phán với Syria thì buộc phải gây áp lực lên Damascus. Nhưng vào thời điểm then chốt này, Mỹ không chỉ phải giảm sức ép mà còn phải nhượng bộ trước Nga. Trong cách nhìn của Mỹ thì thực tế này không chỉ có lợi cho ông Assad và Nga, mà còn cho cả IS.

Lê Thu