Thực hiện Luật GD&ĐT và Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư 03 ngày 6/2/2023 về Quy chế tổ chức và hoạt động của trường PTDT bán trú và Thông tư 04 ngày ngày 23/2/2023 về Quy chế tổ chức và hoạt động của trường PTDT nội trú. Các thông tư mới đã cụ thể hóa nhiệm vụ của trường PTDT nội trú, phân cấp triệt để nhiệm vụ của từng cơ quan đơn vị.

Hiện nay Bộ GD&ĐT đang xây dựng tài liệu tập huấn quy chế trường PTDT bán trú, nội trú và tài liệu nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, giáo viên quản lý và tổ chức các hoạt động của trường PTDT nội trú để tháo gỡ những khó khăn vướng mắc khi triển khai thực hiện theo các thông tư mới.

Chia sẻ tại Hội thảo khảo sát và xây dựng tài liệu tập huấn quy chế Trường PTDT nội trú, bán trú và tài liệu nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, giáo viên về tổ chức các hoạt động của Trường PTDT nội trú tổ chức tại Lạng Sơn, đại diện Phòng GD&ĐT huyện Bình Gia cho biết: Thực hiện Thông tư 03 về quy chế tổ chức và hoạt động của trường PTDT bán trú đã tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động của trường bán trú. Tuy nhiên, hiện nay, cơ sở vật chất của các trường bán trú vẫn còn thiếu, nhiều trường chưa có nhà ở bán trú cho học sinh. Bên cạnh đó công tác tuyển sinh còn gặp khó khăn về khoảng cách địa lý.

Đại diện Phòng GD&ĐT huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn cho hay: Hiện nay công tác xét duyệt học sinh bán trú còn có vướng mắc. Theo quy định học sinh THCS cách trường 7 km, học sinh tiểu học có khoảng cách 3 km thì được hưởng chế độ bán trú. Hiện nay có nhiều học sinh có khoảng cách gần hơn không được hưởng chế độ bán trú, nhưng do ở vùng miền núi, đường sá đi lại khó khăn, địa hình hiểm trở đi lại vất vả nên rất thiệt thòi cho các em học sinh. Các đại biểu kiến nghị cần có sự điều chỉnh về quy định khoảng cách để các em học sinh được thụ hưởng chế độ bán trú, yên tâm học tập.

Từ thực tế tại Trường PTDT Nội trú tỉnh Lạng Sơn, cô Vương Xuân Thuận - Hiệu trưởng chia sẻ, hiện nay toàn tỉnh Lạng Sơn hiện nay có 10 trường DTNT. Đối với Trường THPT DTNT tỉnh Lạng Sơn là loại hình trường chuyên biệt. Hầu hết các em đến từ vùng sâu, vùng xa, gồm các dân tộc: Tày, Nùng, Mường, Dao....

Năm học 2022 - 2023, trường có 600 học sinh, cơ cấu 20 lớp học. Tỷ lệ học sinh khá giỏi của nhà trường luôn đứng top đầu các trường THPT trong tỉnh. Hằng năm, kết quả thi tốt nghiệp đạt 100%; học sinh đỗ đại học, cao đẳng từ trên 70% đến trên 80%, riêng năm 2022, tỷ lệ học sinh thi đỗ đại học đạt 73,3%, cao nhất tỉnh.

Tuy nhiên, Nhà trường còn gặp phải những khó khăn, vướng mắc về cơ sở vật chất như thiếu phòng học, phòng ở, phòng tổ chuyên môn nên việc ôn luyện các đội tuyển học sinh giỏi, sinh hoạt tổ chuyên môn nhà trường phải bố trí tạm trong các phòng kho, phòng thực hành không đủ khoảng cách, chỗ ngồi… Do là trường đặc thù, số lượng nhân viên, phục vụ đông, tiền lương thấp, ảnh hưởng đến việc yên tâm công tác lâu dài.

Trong khi đó, tại Trường PTDTNT THPT tỉnh Tuyên Quang, cô Hà Thị Hải Yến cho hay: Có tổng số học sinh khá đông với 16 lớp học, 545 học sinh của 17 dân tộc nên nhà trường luôn nhận được sự quan tâm của các cấp, ban, ngành và sự đồng thuận của phụ huynh, học sinh học tập tại trường. Đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, có chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng và tinh thần trách nhiệm cao với sự phát triển chung của ngành giáo dục.

Tuy nhiên, chất lượng đầu vào còn thấp, một số dân tộc rất ít người đặc điểm tâm lý, tính cách khác nhau nên nhà trường còn gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý nội trú, giáo dục kỹ năng sống, nâng cao chất lượng dạy và học. Bên cạnh đó, số lượng cán bộ giáo viên đủ theo định mức nhưng trong thực tế không đủ để dạy 2 buổi/ngày. Hầu hết công tác kiêm nhiệm quản lý học sinh đều do giáo viên làm, vì vậy một giáo viên quá nhiều việc, quỹ thời gian hạn hẹp không đủ để tập trung vào công tác chuyên môn.

Bên cạnh đó, kinh phí học bổng của học sinh còn ít so với nhu cầu nuôi dạy các em nên nhà trường còn khó khăn trong sử dụng kinh phí. Cơ sở vật chất nhà trường xuống cấp, ảnh hưởng đến điều kiện ăn, ở, sinh hoạt của các học sinh.

Chia sẻ câu chuyện của huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang, ông Chẩu Văn Giai, Phó Trưởng phòng GDĐT huyện cho hay: Mặc dù đã được quan tâm nhất định nhưng chế độ chính sách hỗ trợ cơ bản chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế của học sinh tại các trường PTDTBT, PTDTN. Giáo dục vùng núi hiện nay khó khăn về tuyển dụng giáo viên. Tuy nhiên, ngoài yêu cầu về đảm bảo về số lượng tổ chuyên môn thì hầu hết các trường PTDTBT, PTDTNT đang gặp bất cập trong việc phân công, thành lập tổ quản lý học sinh bán trú. Để đủ được số lượng giáo viên ở hai tổ mà không có sự kiêm nhiệm là rất khó thực hiện.

Nêu những khó khăn trong tuyển sinh như tuyển sinh đầu cấp, tuyển thẳng, sĩ số học sinh tối đa, bình quân/lớp… những quy định về tuyển sinh hiện nay còn chồng chéo, chưa rõ ràng trong các văn bản, Hiệu trưởng Trường THCS, THPT Nội trú huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang Hoàng Anh Tuấn  mong muốn những vấn đề của trường sẽ được Ban soạn thảo lưu ý khi sửa đổi, bổ sung, xây dựng tài liệu hướng dẫn.

Nhìn chung, những khó khăn vướng mắc các trường DTNT, bán trú tại Lạng Sơn và Tuyên Quang đã được các Đoàn công tác của Bộ GD&ĐT ghi nhận. Những khó khăn mà các trường đang gặp phải trong thực tiễn là cơ sở để Bộ GD&ĐT tham khảo khi xây dựng bộ tài liệu hướng dẫn triển khai các thông tư mới được suôn sẻ.