Một dự án trọng điểm quốc gia

Các thiết bị trị giá hàng trăm tỷ đồng được tập kết tại công trình đang dần hỏng hóc do nằm phơi mưa nắng, không chỉ gây thiệt hại cho doanh nghiệp mà còn đe doạ đến an ninh năng lượng quốc gia.

Dự án tổng kho xăng dầu Phú Xuân – Nhà Bè có tổng quy mô sức chứa 450.000 m3, có tổng mức đầu tư 12.000 tỷ đồng và nằm trong danh mục công trình cơ khí trọng điểm của Chính phủ. Tổng kho hoàn thành góp phần dự trữ cho địa bàn TP. Hồ Chí Minh khoảng 75 ngày và cho cả khu vực phía Nam khoảng 16 ngày.

Theo tính toán, dự án sẽ đóng góp ngân sách TP. Hồ Chí Minh khoảng 30.000 tỷ đồng/năm, tạo 500 việc làm cho người lao động và tạo giá trị trong chuỗi cung ứng xăng dầu, vận tải trong nước và quốc tế…

Vì sao hàng trăm tỷ đồng thiết bị nằm phơi mưa nắng?

Trước tầm quan trọng như vậy, năm 2017, dự án đã được thi công ngay sau khi hoàn thiện thủ tục pháp lý và Hợp đồng tín dụng giữa Công ty cổ phần Kho cảng xăng dầu hàng không miền Nam và Ngân hàng Liên Việt được ký kết.

Cảnh hoang tàn bên trong Tổng kho xăng dầu Phú Xuân-Nhà Bè. Ảnh: TTXVN

Đáng tiếc là vì nhiều lý do, sau đó, Ngân hàng Liên Việt chỉ giải ngân một nửa rồi dừng lại, không giải ngân tiếp làm cho công trình bị dừng thi công, đẩy Dự án vào nhóm nợ xấu. Thực tế này đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn cung và dự trữ xăng dầu thời gian vừa qua.

Ông Trần Sỹ Huân, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Kho cảng xăng dầu Hàng không miền Nam giải trình, việc dự án phải dừng thi công do Ngân hàng Liên Việt đơn phương chấm dứt hợp đồng tín dụng mà không có bất cứ cơ sở nào và cũng không xử lý theo nghiệp vụ của ngân hàng, nhưng lại đẩy doanh nghiệp rơi vào nợ xấu đã khiến dự án phải tạm dừng toàn bộ - khi đó đã thi công được 70% cầu cảng, vật tư thiết bị chuẩn bị xây dựng cho kho chứa 230.000 m3 đạt 80%.

Hệ quả là toàn bộ phần cầu cảng trị giá hàng ngàn tỷ đồng cùng nhiều thiết bị nhập khẩu từ nước ngoài bị hoen gỉ, nằm phơi sương, phơi nắng. Đặc biệt, nhà đầu tư nhiều lần gửi văn bản kiến nghị tới cơ quan quản lý nhà nước và đối tác ngân hàng, thậm chí xin tất toán khoản vay để tìm đối tác tín dụng khác nhưng cũng không được phản hồi.

Đến nay thiệt hại kinh tế Công ty đang gánh chịu là hàng ngàn tỷ đồng, chưa tính lãi suất ngân hàng. Có câu hỏi được đặt ra: vì sao lại có hê lụy như thế này?

Sự việc đã gây thiệt hại kinh tế rất lớn cho doanh nghiệp, cũng như có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh năng lượng quốc gia. Xin nhắc lại là dự án này được xác định thuộc nhóm ưu tiên đầu tư.

Nếu kéo dài tình trạng này, một khối lượng công trình khổng lồ và vật tư, máy móc thiết bị, sắt thép đã tập kết tại công trường bị hoen gỉ, hư hại từng ngày. Nếu không được thi công và đưa vào sử dụng ngay thì về mặt kỹ thuật sẽ trở thành phế liệu hoang tàn do thời gian bị dừng quá lâu.

Để tránh thiệt hại cần khắc phục ngay tình trạng né tránh, không xử lý công việc thuộc thẩm quyền của cơ quan có trách nhiệm.

Cần giải pháp quyết liệt

Bài học nhãn tiền là dự án Nhà máy nhiệt điện 2 Thái Bình có vốn đầu tư 41.799 tỷ đồng khi đã thực hiện khoảng 90% khối lượng công việc thì bị ngừng trệ 2 năm do ngân hàng không cho vay vốn, nguy cơ thiệt hại rất lớn cả về kinh tế và an ninh năng lượng. Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo cho chuyển sang vốn chủ sở hữu. Chỉ sau một năm, dự án đã khánh thành ngày 27/4/2023 và đến nay Nhà máy nhiệt điện 2 Thái Bình đã phát 1,5 tỷ kwh điện, đáp ứng kịp thời nhu cầu điện năng ở các tỉnh phía Bắc.

Kinh nghiệm xử lý dự án Thái Bình 2 và kết quả của dự án này rất tốt đối với trường hợp dự án Phú Xuân – Nhà Bè.

Hiện nay, tổng kho xăng dầu Phú Xuân – Nhà Bè đã thi công được 70% cầu cảng, vật tư thiết bị chuẩn bị cho việc xây dựng kho chứa 230.000m3 đã đạt 80% và đã được tập kết tại công trường.

Tổng kho xăng dầu Phú Xuân - Nhà Bè đã thi công được 70% cầu cảng. Ảnh: TTXVN

Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sau khi tìm hiểu thực địa trong tháng 7/2023, đã kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền sớm giải quyết dứt điểm vướng mắc của dự án trước tháng 8/2023.

Công ty Cổ phần Kho cảng xăng dầu hàng không Miền Nam quyết tâm cao hoàn thành thi công xây dựng và đưa kho cảng vào sử dụng 110.000m3 trước tháng 6/2024; tiếp theo 120.000m3 trước tháng 12/2024. Với những kết quả đã đạt được, Công ty quyết tâm tổng lực hoàn thành quy mô sức chứa 450.000m3 theo như phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ.

Để chủ động lượng dự trữ xăng dầu, sẵn sàng ứng phó với những bất ổn có thể diễn ra thì Việt Nam phải chủ động nhập dầu thô để có thể tinh chế, đáp ứng nhu cầu thị trường. Bên cạnh đó, cần ưu tiên và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia vào việc xã hội hoá hạ tầng kinh doanh xăng dầu.

Điều này không những đảm bảo được sự ổn định dự trữ xăng dầu trong nước mà còn tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước, góp phần không nhỏ vào việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, nhất là trong bối cảnh tình hình nguồn cung năng lượng trên thế giới có nhiều biến động khó lường, điển hình là tác động của cơn bão suy thoái toàn cầu do đứt gãy chuỗi cung ứng từ cuộc chiến tranh Nga-Ukraine, làm tăng mạnh giá hàng hóa, chi phí logistics và giá xăng dầu.

Một trong những điểm cần tháo gỡ là các cơ quan quản lý nhà nước xem xét chuyển dự án nêu trên từ nhóm 5 nợ xấu trở về nhóm 1 để dự án tiếp tục được tiếp cận tín dụng để tiếp tục thi công và hoàn thành đúng tiến độ.

Đến nay Nhà nước chưa có tổng kho xăng dầu nên vai trò, trách nhiệm của các doanh nghiệp đồng hành gánh vác nhiệm vụ an ninh năng lượng với Nhà nước là rất quan trọng. Doanh nghiệp là đơn vị tác chiến trên mặt trận kinh tế. Mong rằng các cơ quan chức năng đồng hành với doanh nghiệp, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp chứ đừng đẩy họ vào chỗ bế tắc, phá sản.

Số phận đáng thương của dự án này không chỉ là vấn đề tài chính hay vấn đề doanh nghiệp bị tổn thương, mà còn là mối đe dọa đối với an ninh năng lượng quốc gia.

Những nguy cơ tiềm tàng từ việc bỏ hoang một công trình quan trọng như vậy có thể tác động lớn đến nguồn cung cấp xăng dầu trong khu vực, ảnh hưởng không chỉ đến TP. Hồ Chí Minh mà còn cả khu vực lân cận.

Dự án tổng kho xăng dầu Phú Xuân – Nhà Bè cần được tiếp tục thi công hoàn thiện công trình xây dựng, đưa vào hoạt động nhằm góp phần phát triển hệ thống hạ tầng dự trữ, cung ứng xăng dầu và đảm bảo an ninh năng lượng cho quốc gia.

Tô Văn Trường