Huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang có 17 dân tộc cùng sinh sống, với những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo đã, đang được bảo tồn và trở thành nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế du lịch.
Hiện những hủ tục còn tồn tại nổi cộm trong đời sống đồng bào tại huyện Mèo Vạc là tình trạng tảo hôn, kéo vợ, thách cưới cao, tổ chức cúng bái khi có người ốm đau, đám tang để dài ngày, giết mổ nhiều gia súc, một số dòng họ chưa đưa người chết vào áo quan, vấn đề vệ sinh môi trường nông thôn còn hạn chế. Từ việc nhận diện rõ, cấp ủy, chính quyền huyện Mèo Vạc tập trung chỉ đạo xóa bỏ hủ tục theo từng thôn bản, từng dân tộc, dòng họ.
Từ năm 2019, Huyện ủy Mèo Vạc đã đưa “Đề án cải tiến tổ chức đám tang trong vùng đồng bào dân tộc Mông huyện Mèo Vạc giai đoạn 2019 - 2022 và những năm tiếp theo”. Theo đó, trong những năm qua, các ban, ngành, đoàn thể, địa phương trong huyện đã triển khai việc tuyên truyền, vận động, hướng dẫn, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, bước đầu đã tạo được chuyển biến tích cực, góp phần xây dựng nếp sống văn hóa lành mạnh, tiến bộ.
Đối với vùng đất nào, dân tộc nào, văn hóa và tôn giáo luôn là vấn đề nhạy cảm, cần sự cân nhắc kỹ lưỡng khi nhắc đến nó cũng như đưa ra các quyết định hành chính. Do vậy, quá trình thực hiện không nóng vội mà làm từng bước, vững chắn qua việc đưa vào hương ước, quy ước của thôn, tổ dân phố.
Thực hiện Chỉ thị số 09 của BTV Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng bài trừ các hủ tục lạc hậu ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Hà Giang và Nghị quyết số 27- NQ/TU thực hiện xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh trong nhân dân các dân tộc tỉnh Hà Giang, giai đoạn 2022-2025, định hướng đến 2030; huyện Mèo Vạc đã quán triệt triển khai thực hiện nghiêm túc, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo với quyết tâm cao và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nhất là vai trò của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền được phát huy.
Thực hiện bài trừ hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh, Đảng bộ huyện Mèo Vạc đã triển khai đồng bộ các giải pháp như: Chương trình của Ban Thường vụ Huyện ủy về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong việc thực hiện nếp sống văn minh, xây dựng Đề án về cải tiến tổ chức đám tang trong vùng đồng bào dân tộc Mông. Tuyên truyền được 69 đám tang thực hiện đưa người chết vào áo quan.
Ngay khi biết thông tin có người dân qua đời, cấp ủy, chính quyền xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc đã cử cán bộ xuống thôn, xuống gia đình tuyên truyền vận động đưa người chết vào áo quan, không tổ chức tang ma dài ngày và không giết mổ nhiều gia súc. Sau những lần thuyết phục, gia đình đã chấp thuận chỉ tổ chức đám tang trong 3 ngày thay vì 7 ngày như trước đây; không thực hiện giết mổ nhiều gia súc. Tuy nhiên việc đưa người chết vào áo quan vẫn chưa thực hiện được, mà cần phải có thêm thời gian.
Trong quá trình thực hiện, các đồng chí cấp ủy viên được phân công phụ trách địa bàn tiến hành theo dõi, đôn đốc. Tổ chức ký cam kết giữa cấp ủy với các chi bộ, chi bộ với đảng viên để triển khai thực hiện. Phát huy tinh thần tiền phong, gương mẫu của đảng viên đi đầu trong việc xóa bỏ hủ tục lạc hậu.
Cùng với đó, với quan điểm thay đổi nhận thức của nhân dân là quan trọng nhất. Công tác tuyên truyền được huyện Mèo Vạc tiến hành sâu rộng bằng nhiều hình thức như tuyên truyền miệng, sân kháu hóa, truyền thanh không dây, loa di động, tuyên truyền tại các buổi chợ phiên và những hình ảnh trực quan trên pa nô, áp phích tại các khu vực công cộng, đông dân cư.