Lời cảnh báo: Lợi nhuận lên đỉnh, nợ xấu đột ngột tăng cao

Báo cáo tài chính quý 3/2018 của nhiều ngân hàng thương mại cho thấy nợ xấu tiếp tục xu hướng tăng lên, trong đó nợ có khả năng mất vốn tăng nhanh. Nếu các ngân hàng cho rằng câu chuyện nợ xấu chưa đến mức báo động, thì nhiều ý kiến từ giới tài chính bắt đầu tỏ ra quan ngại.

Công ty xử lý nợ xấu: Đi buôn nhà đất, làm vệ sỹ

Nợ xấu tăng đều

Trong Báo cáo tài chính quý 3/2018, Vietcombank vừa công bố, cho thấy, tính đến hết tháng 9/2018, quy mô nợ xấu của ngân hàng này tăng hơn 1.200 tỷ đồng so với thời điểm đầu năm, đưa tổng số nợ xấu lên 7.400 tỷ đồng, chiếm 1,18% dư nợ cho vay khách hàng, tăng so với mức 1,14% hồi đầu năm. Trong đó, nợ có khả năng mất vốn (nhóm 5) tăng hơn 2 lần so với cuối năm 2017, lên 4.578 tỷ đồng.

Theo Báo cáo tài chính của Vietinbank, nợ xấu cuối quý 3/2018 của ngân hàng này là 12.127 tỷ đồng, tăng hơn 3.100 tỷ đồng, tương đương 34,6% so với đầu năm 2018. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay khách hàng tăng từ mức 1,14% đầu năm 2018 lên 1,36%. Nợ nhóm 5 có tỷ lệ lớn nhất, với 8.739 tỷ đồng (tăng 68% so với cùng kỳ năm 2017).

Dư nợ tín dụng tăng, kéo theo nợ xấu đi lên (ảnh minh họa)

Còn Báo cáo tài chính của BIDV cho biết, tại thời điểm 30/9/2018, ngân hàng này có hơn 17.041 tỷ đồng nợ xấu, tăng 21% so với thời điểm đầu năm 2018, tức là tăng thêm gần 3.000 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu tại BIDV chiếm 1,75% trên tổng dư nợ cho vay khách hàng.

Như vậy, chỉ tính ba ngân hàng thương mại (NHTM) cổ phần có vốn Nhà nước trên, đến hết tháng 9/2018, số nợ xấu tuyệt đối đã tăng thêm 7.300 tỷ đồng.

Đó còn chưa kể nợ xấu của Agribank, có quy mô lớn nhất hệ thống NHTM Việt Nam, hiếm khi được thấy công bố công khai. Cùng với đó là ba NHTM cổ phần, được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua lại với giá 0 đồng, thực trạng nợ xấu như thế nào vẫn còn là ẩn số.

Khối NHTM cổ phần vốn tư nhân quy mô nợ xấu cũng tăng. Điển hình là VPBank. Theo Báo cáo tài chính hết quý 3/2018 đã được công bố công khai, nợ xấu tuyệt đối tại VPBank (hợp nhất) đến cuối tháng 9/2018 đã lên tới 9.401 tỷ đồng, tăng gấp 1,5 lần so với đầu năm. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay khách hàng, tăng từ 3,39% lên 4,70%. Trong đó, nợ dưới tiêu chuẩn (nhóm 3) tăng mạnh nhất với 61%, chiếm 5.102 tỷ đồng.

Techcombank nợ xấu đã tăng hơn 844 tỷ đồng, lên mức 3.426 tỷ đồng, trong đó nợ có khả năng mất vốn (nhóm 5) là 2.000 tỷ đồng. Tính chung, tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ cho vay khách hàng tăng lên mức 2,05% so với 1,61% hồi đầu năm.

Với ngân hàng ACB, nợ xấu tăng từ 461 tỷ lên 1.850 tỷ đồng, chiếm 0,84% dư nợ cho vay khách hàng. Tỷ lệ này có tăng so với mức 0,71% hồi đầu năm. Nợ xấu tại ngân hàng OCB cuối tháng 9/2018 là 1.429 tỷ, tăng mạnh so với con số 864 tỷ đồng hồi đầu năm. Tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ cho vay khách hàng tăng từ 1,79% cuối năm 2017 lên 2,66% cuối tháng 9/2018.

Nợ có khả năng mất vốn tính đến hết tháng 9/2018 của ngân hàng VIB tăng lên hơn 2.002 tỷ đồng, tăng hơn 7% so với cuối 2017. Ngân hàng Bắc Á, nợ xấu cũng tăng 23% so với đầu năm, lên 431 tỷ đồng. Trong đó, nợ nhóm 5 tăng 82%, chiếm 419 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu của ngân hàng này tính đến hết tháng 9/2018 ở mức 0,71% tổng dư nợ cho vay, tăng so với thời điểm đầu năm.

Theo số liệu từ NHNN, quy mô nợ xấu toàn ngành cuối năm 2017 là 1,99%, nhưng đến hết quý 2/2018 đã tăng lên 2,09%.

Nguyên nhân nợ xấu tăng, được nhiều ngân hàng lý giải, là do mua lại số nợ xấu đã bán cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) trước đây. Cùng với đó, dư nợ tín dụng tăng, kéo theo nợ xấu đi lên. Điều này là bình thường trong hoạt động của ngân hàng. Hiện tại, câu chuyện nợ xấu chưa phải là vấn đề đáng quan ngại, khi diễn biến tăng chưa đến mức báo động.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến lại cho rằng, xu hướng nợ xấu tăng cần được quan tâm. Tỷ lệ nợ xấu theo báo cáo chính thức hơn 2%, một phần là do được chuyển từ hệ thống ngân hàng sang VAMC. Nếu tính cả nợ xấu do VAMC và các ngân hàng nắm giữ, cộng với nợ xấu tiềm tàng, sẽ cao hơn, ở mức khoảng 7% tổng dư nợ.

Riêng dư nợ trong mảng mua nhà, sửa nhà đã chiếm tới 53% trong tổng cho vay tín dụng tiêu dùng

Nỗi lo vay tiêu dùng

Theo số liệu của NHNN, tín dụng của các ngân hàng đổ vào bất động sản hiện ở mức 7-8% tổng dư nợ cho vay nền kinh tế. Song, các chuyên gia kinh tế lo ngại, dư nợ cho vay bất động sản thực tế cao hơn con số được công bố bởi chưa tính đến dư nợ cho vay bất động sản “núp bóng” tiêu dùng.

Cụ thể, tính đến cuối năm 2017, ước tính ngành ngân hàng đã cho vay tổng cộng 1,17 triệu tỷ đồng tín dụng tiêu dùng. Trong đó, riêng dư nợ trong mảng mua nhà, sửa nhà đã chiếm tới 53%, tương đương khoảng 600.000-700.000 tỷ đồng.

Chuyên gia kinh tế Phạm Nam Kim cho rằng, việc xếp các khoản vay mua nhà, xây nhà, vào cho vay tiêu dùng, ngân hàng tránh được việc phải trích lập dự phòng rủi ro quá cao. Nhưng bản chất những khoản vay này vẫn là cho vay bất động sản và tỷ lệ tín dụng bất động sản không được phản ánh đúng thực tế.

Một số ý kiến khác phản ảnh, theo quy định về cho vay tiêu dùng, có hiệu lực từ ngày 15/3/2017, thì những khoản vay sửa chữa nhà được xếp vào cho vay tiêu dùng và điều này là phù hợp. Nhưng các khoản vay mua nhà, đầu cơ nhà,... nên được tính là cho vay bất động sản. Nếu tính cả khoản này, cho vay bất động sản có tỷ lệ dao động từ 14-16% tổng dư nợ tín dụng. Thời kỳ 2008-2011, cho vay bất động sản chiếm tới 30% tổng dư nợ tín dụng và điều này đã gây hệ lụy cho nền kinh tế.

Cùng với đó, cho vay tiêu dùng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi tăng trưởng rất cao thời gian qua. Điều đáng ngại là một số NHTM đã hạ thấp chuẩn khách hàng vay tiêu dùng nhưng lại tăng lượng tiền cho vay để cạnh tranh giành thị phần. Nhiều NHTM đang cho khách hàng vay và thấu chi những khoản lớn.

Theo giới tài chính, lĩnh vực vay tiêu dùng tăng mạnh, nhất là với những quốc gia có thu nhập thấp thì rủi ro rất cao. Cho vay dễ dãi, nếu gặp khó khăn, sẽ gây ra hậu quả rất lớn.

Trần Thủy

Xử lý nợ xấu theo NQ 42: Lộ diện nợ 'khủng' của các đại gia

Việc mua bán nợ theo giá thị trường giữa công ty Khai thác và Quản lý tài sản (VAMC) và ngân hàng đang diễn ra dồn dập. 

Trăm ngàn tỷ nợ xấu: Đi tù không sợ bằng 'chết chìm'

Hàng trăm ngàn tỷ đồng nợ xấu vẫn treo trên đầu, trong khi tài sản đảm bảo đang mất giá hàng ngày. Điều mà nhiều sếp lớn lo sợ là ngân hàng chết chìm, chứ không phải ngại bị soi xét sai phạm và tù tội.

Nợ xấu ngân hàng và 12 dự án thua lỗ ngàn tỷ

Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TIS - UpCom), theo báo cáo tài chính hợp nhất quí 4-2016 đã được kiểm toán, hiện có tổng nợ vay và nợ thuê tài chính là 6.078 tỉ đồng trong đó gần một nửa là nợ vay ngắn hạn.