Mướp là loại quả dân dã, quen thuộc đối với người dân Việt Nam từ bao đời nay. Mướp được trồng phổ biến ở nước ta.
Loại quả này được chế biến thành nhiều món ăn ngon và có công dụng chữa bệnh. Quả mướp thường được nấu canh cua, xào với lòng gà vịt, luộc… đều rất ngon.
Theo Đông y, quả mướp có vị ngọt, tính mát, không độc, có tác dụng điều kinh, thanh nhiệt, nhuận da, thông kinh lạc, thông đại tiểu tiện, hành huyết mạch... Không chỉ quả mà nhiều bộ phận khác của cây mướp như lá, dây, hạt... đều được sử dụng làm vị thuốc chữa bệnh, rẻ và hiệu quả.
Y dược học hiện đại phát hiện quả trong quả mướp có chứa nhiều nước, protid, lipid, glucid, xenlulo, canxi, photpho, sắt, beta-caroten, B1, B6, B2, C…
Chính vì vậy, quả mướp từ lâu đã được mệnh danh là “nhân sâm trong vườn” hay “nhân sâm của người nghèo”.
Thế nhưng, loại quả này không hề quý hiếm mà ngược lại, rất phổ biến ở nhiều các chợ dân sinh, cửa hàng thực phẩm sạch với giá thành rất rẻ. Ở các chợ dân sinh, mướp được bán với giá chỉ từ 10.000-20.000 đồng/kg.
Không chỉ quen thuộc ở Việt Nam, mướp còn khá phổ biến ở các nước châu Á, trong đó có Trung Quốc.
Trước kia, mướp vốn là loại quả dại ở các vùng nông thôn, người Trung Quốc thường lấy quả mướp, lá mướp làm thức ăn cho gia súc. Nhưng ngày nay, mướp lại trở thành “đặc sản” khoái khẩu và bán rất chạy ở xứ tỉ dân.
Song thay vì nấu mướp còn nguyên hạt như người Việt Nam, người dân Trung Quốc lại bỏ hạt riêng và có cách chế biến khác. Hạt mướp sau khi rang lên khá giòn, có vị thanh mát và rất ngon miệng. Vào mùa hè, nhiều người Trung Quốc thường ăn chung hạt mướp rang hoặc hạt mướp xào với cơm để có cảm giác ngon miệng hơn.
Những người đã từng thưởng thức chia sẻ, hạt mướp không có nhiều hương vị nhưng khi ăn cho cảm giác rất thơm ngon, được nhiều người ưa chuộng. Mướp được bán ở các vùng nông thôn Trung Quốc với giá khoảng 20 Nhân dân tệ/kg. Nhưng ở các thành phố của Trung Quốc, giá mướp đã tăng gấp đôi, lên 40 Nhân dân tệ/kg, tương đương 133.000 đồng/kg.
Một điều thú vị nữa là người dân Trung Quốc cũng sử dụng xơ mướp để làm bông tắm, giẻ rửa bát giống như người Việt. Phần xơ được tận dụng thường là xơ dày và dai trong những quả mướp già. Ngoài ra, bột xơ mướp còn được sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc da để giảm sưng tấy.
Ngoài công dụng là dụng cụ tẩy rửa, cùi xơ mướp còn có giá trị y học nhất định. Y học cổ truyền Trung Quốc cho rằng xơ mướp có tác dụng thanh nhiệt, khử đờm, hoạt huyết.
Nhu cầu tăng cao khiến Trung Quốc phải nhập khẩu xơ mướp.
Không chỉ Trung Quốc, người Mỹ cũng phát hiện ra công dụng làm sạch "thần kỳ" của xơ mướp. Mặt hàng này đang rất đắt khách tại Mỹ.
Nắm bắt được cơ hội, nhiều người ở Việt Nam đã biến xơ mướp trở thành những bộ sản phẩm đồ gia hữu ích (như: bông tắm, đai chà lưng, lót giày và những sản phẩm gia dụng ở nhà bếp) xuất khẩu sang thị trường Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước châu Âu, mang lại giá trị kinh tế cao.