Liên kết nông dân để nông nghiệp cạnh tranh toàn cầu

- Có thực trạng nhìn nhận về HTX còn lệch lạc, chưa thấy hết việc nông dân vào HTX sẽ liên kết để tạo thêm giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp. Do đó, cơ chế, chính sách có lúc buông lỏng, lúc lại nóng vội, chủ quan, mệnh lệnh hành chính.

Chủ tịch MTTQ VN Nguyễn Thiện Nhân cho biết, 3 lần báo cáo trước QH ông đều thấy những vấn đề giống nhau lặp lại. Đó là chuyện được mùa rớt giá, khó vay vốn, xuất khẩu mặt hàng nông nghiệp tăng nhưng giá cả bị động, nông dân thu nhập thấp nhất so với công nghiệp và dịch vụ.

Chủ tịch MTTQ VN Nguyễn Thiện Nhân: Không thể tiếp tục tình trạng 95% nông dân không được hỗ trợ hoặc hỗ trợ không đầy đủ

Để tìm hiểu gốc rễ vấn đề, trong 6 tháng qua, MTTQ cùng với nhiều cơ quan đi khảo sát mô hình HTX ở khắp các tỉnh, thành.

Nhấn mạnh kinh tế hợp tác rất quan trọng nhưng ông cho biết thực tế đóng góp của HTX vào GDP thấp, chỉ trên dưới 10% HTX hoạt động có hiệu quả, với 5% nông dân được HTX hỗ trợ.

"Không thể tiếp tục tình trạng 95% nông dân không được hỗ trợ hoặc hỗ trợ không đầy đủ. Phải liên kết nông dân để nông nghiệp phát triển hiệu quả, bền vững và cạnh tranh toàn cầu". Ông chỉ ra kinh nghiệm từ Hàn Quốc, Nhật Bản dù diện tích đất nông nghiệp nhỏ nhưng tất cả nông dân đều vào HTX. Nhờ đó họ vượt qua hậu quả chiến tranh và phát triển.

Không có tên "nông nghiệp" không được giảm thuế

Chủ tịch MTTQ nói có nhiều chính sách nông dân chưa biết hết, hoặc biết nhưng chưa có người hỗ trợ áp dụng như việc khó tiếp cận ngân hàng. …Trưởng Ban Kinh tế TƯ nêu con số chỉ 18% HTX tiếp cận được tín dụng, các HTX còn lại đều kêu khó về thủ tục đất đai, bảo hiểm.

"Ta cần nỗ lực, có cách làm khác, có thể chỉ đạo làm điểm, mỗi tỉnh chọn một số HTX tốt để tập trung tín dụng, làm đầu tàu đi trước. Đồng thời, Bộ Tài chính cần có chính sách về các quỹ bảo lãnh cho HTX", ông Huệ phát biểu.

Ông Nhân chỉ rõ nguyên nhân chính sách không vào cuộc sống được vì không có người đôn đốc. Chính sách cho HTX nông nghiệp được giao đất miễn phí để làm trụ sở, làm kho nhưng hầu như không có. Để chính sách đi vào cuộc sống cần có giám sát, đặc biệt vai trò của người chịu trách nhiệm cao nhất ở địa phương.

"Ở Lâm Đồng, HTX sản xuất cà phê không được giảm thuế chỉ vì cái tên không có chữ nông nghiệp nên không được công nhận là HTX nông nghiệp. Tôi nghe rất ngạc nhiên và không thể nào tin được", ông kể. 

Play

Bộ trưởng Nông nghiệp cho biết, Bộ đã báo cáo Chính phủ nhiều chính sách không còn phù hợp với sự phát triển của HTX để có sửa đổi, bổ sung. Nghị định về HTX nông nghiệp cũng đang được xây dựng để có những cơ chế, chính sách mới, trong đó xác định trách nhiệm của các cơ quan trung ương và địa phương.

Nhìn nhận về HTX còn lệch lạc

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho hay, cách tiếp cận về HTX hiện nay chưa thay đổi nhiều, chưa phù hợp với cơ chế kinh tế mới, trong khi các cơ chế chính sách có phần chưa thật mạnh mẽ để thúc đấy quá trình chuyển đổi.

Cho rằng động lực của kinh tế hộ đã tới hạn, cần mô hình mới, Trưởng Ban Kinh tế TƯ lưu ý HTX là một tổ chức kinh tế trên cơ sở tự nguyện, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, có lợi ích thì người ta sẽ vào.

Ông đưa ra thực trạng nhìn nhận về HTX còn lệch lạc, chưa thấy hết việc nông dân vào HTX sẽ liên kết để tạo thêm giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp. Do đó, cơ chế, chính sách có lúc buông lỏng, lúc lại nóng vội, chủ quan, mệnh lệnh hành chính.

Play

Chủ tịch MTTQ đồng tình phải thay đổi cách quản lý để HTX thực sự giúp đỡ nông dân. Cả nước có 13 triệu hộ nông dân yếu thế, cần liên kết lại thành tổ chức kinh tế lớn hơn. Tổ chức này chính là HTX kiểu mới sẽ giúp giảm giá thành đầu vào do mua với số lượng lớn và đàm phán giá đầu ra.

"Mỗi khi được mùa rớt giá, Nhà nước không thể cứ mua hộ nông dân được, không thể hỗ trợ trực tiếp 13 triệu hộ mà phải qua HTX. HTX sẽ ký hợp đồng với doanh nghiệp trước để đảm bảo đầu ra. HTX sẽ tạo vị thế để nông dân tự lo, cũng như tiếp nhận hỗ trợ của Nhà nước", ông Nhân phân tích.

Trưởng Ban Kinh tế TƯ cũng lưu ý, ngoài liên kết nội bộ, còn phải liên kết 4 nhà, có doanh nghiệp tham gia trong chuỗi giá trị thì các HTX mới bền vững.

Phải đưa HTX kiểu mới vào văn kiện ĐH cấp tỉnh

Từ thực tiễn khảo sát, Chủ tịch MTTQ cũng nêu muốn làm HTX kiểu mới phải có những người muốn làm và quyết tâm làm.

Ông kể thực tế có những người lãnh đạo đã hàng chục năm, không theo kịp yêu cầu, không dẫn dắt được quá trình mới, cần thay bằng những người trẻ có trình độ, người có quyết tâm làm theo phương thức mới. Những người cũ nếu có quyết tâm thì phải được hướng dẫn, tập huấn.

"Đại hội Đảng các tỉnh sắp tới phải có một câu về HTX nông nghiệp kiểu mới trong văn kiện. Thủ tướng đã có chỉ thị đẩy mạnh, nếu các địa phương vào cuộc quyết liệt thì năm 2016 HTX sẽ chuyển sang mô hình mới, hộ nông dân sẽ liên kết mạnh hơn với các doanh nghiệp", Chủ tịch MTTQ VN kỳ vọng.

Thu Hằng - Chung Hoàng - Duy Tiến