Lấy ngân sách bồi thường ông Chấn: 'Con dại cái mang'

Trao đổi bên lề QH sáng nay, ông Nguyễn Đình Quyền cho hay, vấn đề nằm ở việc bồi thường thiệt hại rất chậm.

"Do cơ chế giao cho chính những người làm oan đi bồi thường thì dù có chấn chỉnh nhưng tính cố chấp của các cơ quan quyền lực khi làm sai là cố tình dây dưa, trì hoãn gây khó khăn" - Phó chủ nhiệm UB Tư pháp phản ánh.

Phó chủ nhiệm UB Tư pháp Nguyễn Đình Quyền. Ảnh: Minh Thăng

Về mô hình bồi thường oan sai, theo ông Quyền, đã đến lúc phải thay đổi theo hướng giao cho một cơ quan khác làm công khai, minh bạch hơn như Bộ Tư pháp là cơ quan không tiến hành tố tụng. Bởi kiểu nào thì tiền bồi thường đều lấy từ ngân sách nhà nước nên cần giao cho một cơ quan khách quan hơn.

Ở nhiều nước, pháp luật quy định nếu chứng minh công chức mẫn cán và vô tình để xảy ra oan sai thì nhà nước vẫn bồi thường. Đặc biệt công chức tư pháp được loại trừ hoàn toàn khỏi trách nhiệm bồi thường về vật chất, để không bị sức ép gì khi thực hiện công vụ.

Tuy nhiên tại sao lại bồi thường rất ít? Ở đây liên quan đến công tác cán bộ, công tác bổ nhiệm, tuyển dụng, xử lý kiểm tra, thanh tra cán bộ. Nếu chúng ta còn làm công tác cán bộ kiểu lỏng lẻo giữa hiệp thương, quy hoạch, tuyển dụng, luân chuyển thì vẫn để lọt những người không xứng đáng vào bộ máy nhà nước. Rồi tất cả những công tác yếu kém đó nhà nước phải chịu, "“con dại cái mang"” và người dân phải chịu.

Khó chứng minh 'năng lực hạn chế' hay cố ý

Tại phiên chất vấn của UBTVQH vừa qua, Chánh án TANDTC Trương Hòa Bình giải trình nguyên do chưa phát hiện được lỗi cố ý nên vẫn phải lấy tiền nhà nước ra bồi thường oan sai. Ông suy nghĩ gì về ý kiến này?

Giữa lỗi cố ý và lỗi vô ý trong tố tụng rất khó phân biệt vì người ta luôn luôn đổ tại năng lực hạn chế. Nhưng có thực sự là năng lực hạn chế hay do tinh thần trách nhiệm hay do cố ý thì chứng minh rất khó. Trừ trường hợp bắt quả tang anh "đi đêm" với đương sự mới nói lỗi cố ý được.

Ngay cả lỗi cố ý chăng nữa, việc bồi hoàn của cán bộ viên chức theo trách nhiệm vật chất rất nhỏ. So với lương, việc bồi hoàn đó vẫn phải đảm bảo cho công chức đó sống, nên có đến hàng trăm năm việc bồi hoàn đó cũng chả thấm gì so với ngân sách nhà nước phải bỏ ra.

Liệu nguyên lý "con dại cái mang" có khiến cán bộ lơ là, vẫn để oan sai xảy ra?

Quan hệ giữa công chức nhà nước với người dân không phải là quan hệ dân sự để bồi thường tay đôi. Đó là quan hệ giữa một bên thực hiện công quyền của nhà nước và một bên là tổ chức, cá nhân, quan hệ hành chính nhà nước giữa thực hiện công vụ và người có quyền, lợi ích liên quan. Chính vì không phải là quan hệ dân sự giữa hai bên nên không thể anh làm sai, tôi phải bồi thường lợi ích cho anh.

Nên về nguyên tắc, nhà nước vẫn phải bồi thường. Còn nếu muốn nhà nước không phải lấy ngân sách bồi thường thì phải chấn chỉnh lại toàn bộ bộ máy nhà nước, từ đào tạo, tuyển dụng, bổ nhiệm, kỷ luật.

Thu Hằng