Khi nào người hút thuốc lá nên tầm soát ung thư phổi?

Ung thư phổi thường không có triệu chứng cho đến khi bệnh tiến triển hoặc di căn xa, lúc này việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Bác sĩ chuyên khoa I Phạm Đình Phúc, khoa Ung thư Tổng hợp, Viện Ung thư (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), dẫn nhiều số liệu để giải thích cho việc nên tầm soát ung thư phổi.

Theo đó, 56% bệnh nhân ung thư phổi trên thế giới được chẩn đoán ở giai đoạn IV - khi bệnh đã di căn. Ở Việt Nam, năm 2020, ung thư phổi khiến hơn 23.700 người tử vong, trong khi có hơn 26.200 ca mắc mới.

Một số trường hợp ung thư phổi có thể điều trị hiệu quả nhờ được chẩn đoán ở giai đoạn sớm hơn, trong khi đó, nếu bệnh nhân được chẩn đoán ung thư phổi giai đoạn cuối, tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ còn 6,3%.

Theo khuyến cáo mới của Mạng lưới Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCCN) năm 2022, những người có nguy cơ ung thư phổi như các tiêu chí dưới đây nên tầm soát ung thư phổi hàng năm:

- Tuổi từ 55-77 tuổi, hút thuốc lá từ 30 bao-năm trở lên, đang hút thuốc hoặc đã cai thuốc trong vòng 15 năm trở lại đây.

- Tuổi từ 50 trở lên, hút thuốc lá từ 20 bao - năm trở lên, có các yếu tố nguy cơ khác.

- Cách tính chỉ số bao - năm: Chỉ số bao năm = (số gói thuốc hút trong 1 ngày) x (số năm đã hút thuốc). Trong đó: 1 gói thuốc = 20 điếu.

Ví dụ: Bạn hút thuốc 2 gói/ngày, trong vòng 10 năm, nghĩa là bạn đã hút 2x10 = 20 gói-năm.

- Hút thuốc lá thụ động (ngửi khói thuốc lá từ người khác nhả ra trong thời gian dài).

- Tác nhân gây ung thư trong môi trường làm việc (Asen, Amiang, Niken, Silica…).

- Tiền sử gia đình có người mắc ung thư phổi; tiền sử mắc các bệnh lý phổi mạn tính như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD, xơ phổi…; tiền sử mắc ung thư khác như u lympho, ung thư bàng quang, đầu cổ…

Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ, đối tượng tầm soát ung thư phổi ở độ tuổi 50-80, hút thuốc 20 bao - năm trở lên (đang hút thuốc hoặc bỏ thuốc trong vòng 15 năm trở lại đây).

Từ năm 2018, Bộ Y tế Việt Nam đã khuyến cáo việc tầm soát sớm bệnh ung thư phổi cho đối tượng có nguy cơ cao (lớn tuổi, tiền sử hút thuốc hơn 30 bao - năm) bằng cách chụp cắt lớp điện toán xoắn ốc năng lượng thấp (liều 1.5 mSv) để phát hiện sớm các tổn thương nhỏ ở phổi.

- Chụp cắt lớp vi tính liều thấp giúp phát hiện bệnh giai đoạn sớm ở người có nguy cơ cao.

- Người cần tầm soát sẽ được nằm trên bàn trong phòng chụp CT (chụp cắt lớp vi tính) và được máy CT sử dụng chùm tia X với liều thấp chụp các hình ảnh của phổi theo nhiều hướng khác nhau, qua đó có thể phát hiện sớm tổn thương. Quá trình chụp chỉ mất vài phút.

"Không phải ai tầm soát cũng đều mắc ung thư. Nếu có hình ảnh bất thường trên chụp cắt lớp vi tính liều thấp, bác sĩ sẽ cho làm thêm các kiểm tra thăm dò cần thiết để có kết quả chính xác", bác sĩ Phúc cho biết. Khi được phát hiện và chẩn đoán sớm, bệnh nhân sẽ có cơ hội điều trị sớm và tối ưu hơn để gia tăng thời gian sống còn và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Phát hiện sớm để tăng cơ hội điều trị thành công so với chẩn đoán khi tổn thương đã di căn. Nếu bạn hoặc người thân có các yếu tố nguy cơ ung thư phổi, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn, khám và tầm soát kịp thời.

Cũng theo bác sĩ Phúc, biện pháp dự phòng hiệu quả nhất với ung thư phổi là phòng chống tác hại thuốc lá.