Bỏ lỡ cơ hội từ “mở cửa sớm” 

Tại Hội nghị phục hồi kinh tế và doanh nghiệp 2023: Giải pháp bứt phát từ trụ cột Dịch vụ Hàng không - Du lịch, do Ban Kinh tế tư nhân (Ban IV) cùng báo Nhân dân tổ chức chiều 16/12, ông Chris Farwell, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Thiên Minh, đánh giá, Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu khu vực về mở cửa trở lại sau dịch Covid-19 (từ 15/3). Tuy nhiên, năm nay Việt Nam chỉ đón được khoảng 3,5 triệu lượt khách quốc tế, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 5 triệu lượt và thu về khoảng 4,5 tỷ USD. 

Trong khi đó, các quốc gia láng giềng như Thái Lan, Singapore, Indonesia đều vượt mục tiêu về thu hút khách quốc tế, phục hồi du lịch. 

Đơn cử, so với đối thủ cạnh tranh trực tiếp là Thái Lan đã đạt mốc mục tiêu 10 triệu lượt khách cho cả năm 2022 ngay từ đầu tháng 12, thu 14 tỷ USD. Tỷ lệ phục hồi của Thái Lan cả về số lượt khách quốc tế (25%) và doanh thu từ khách quốc tế (28,6%) đều vượt xa Việt Nam.

Ông Chris Farwell: Thái Lan và nhiều đối thủ của Việt Nam đã nới lỏng chính sách thị thực để thu hút và cạnh tranh đón khách quốc tế (Ảnh: Thành Đạt)

Hai tháng cuối năm nay, một số thị trường chính của Thái Lan ở châu Âu đạt gần với mức trước Covid. Còn Việt Nam không có thị trường trọng điểm nào phục hồi mức 50% so với năm 2019.

Câu hỏi đặt ra là: Tại sao cùng điều kiện khó khăn như vậy, các nước xung quanh khách lại thu hút khách quốc tế tốt hơn Việt Nam? Tại sao Việt Nam đứng cuối bảng xếp hạng Chỉ số phục hồi Du lịch châu Á sau Covid-19? Chúng ta đã bỏ lỡ cơ hội “mở cửa sớm”, là điểm đến an toàn để khách kéo đến.

Vấn đề chính là visa 

TS. Lương Hoài Nam, chuyên gia du lịch hàng không, cho rằng, du lịch nội địa năm nay thắng lợi, đạt khoảng 100 triệu khách, bởi không vướng rào cản nào, không phải cạnh tranh; còn du lịch quốc tế vừa đầy rào cản lại phải cạnh tranh với các điểm đến nổi tiếng khác. Đây là hai vấn đề mấu chốt, dẫn tới bức màu sáng của nội địa và màu xám của quốc tế.

Ông nhấn mạnh, rào cản lớn nhất chính là chính sách thị thực (visa). Đây cũng là hạn chế lớn nhất được các thành viên Hội đồng tư vấn du lịch (TAB), các chuyên gia, doanh nghiệp lữ hành, hàng không,... chỉ ra. So sánh với Thái Lan sẽ thấy ngay sự khác biệt. 

Thời gian miễn thị thực của nhiều nước từ 30 đến 45 ngày, thậm chí là 90 ngày (Đồ họa: TAB)

Ông Chris Farwell dẫn chứng, Thái Lan miễn thị thực đối với công dân của 65 quốc gia, thời gian miễn kéo dài từ 30 đến 45 ngày và trong một số trường hợp là 90 ngày. So với Thái Lan, Việt Nam không đưa ra bất kỳ chính sách nới lỏng nào về yêu cầu đi lại; ngược lại, các thủ tục còn khó khăn hơn, ảnh hưởng không nhỏ đến số lượng khách quốc tế đến dù chúng ta đi trước Thái Lan trong việc mở cửa. 

Theo ông, du khách thường phàn nàn rằng họ không dễ dàng xin thị thực du lịch như trước Covid-19. Họ bị yêu cầu phải có các công ty bảo lãnh (gánh nặng mới), hoặc bị mời mọc qua các đại lý, mức phí rất cao (từ 200-500 USD nếu xin gấp, còn lệ phí chính thức chỉ 25 USD). Hay công dân các nước không thuộc  danh sách được cấp e-visa (80 nước/vùng lãnh thổ) rất khó xin, chẳng hạn như Mauritius, có thể phải đợi 30 ngày và phải trả 800 USD.

Hay ông Phạm Quang Vinh, cố vấn cấp cao Tập đoàn Lodgis, kể câu chuyện khách Đức muốn xin e-visa, nhưng không thể vì trang web cấp thị thực điện tử chưa thích ứng, không có chữ V ngược (trong bảng chữ cái của Đức). 

Phá bỏ các trói buộc

TS. Trần Đình Thiên, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, cho rằng, mấu chốt của việc khó thu hút khách quốc tế là vấn đề visa. Cần phá vỡ các quy định trói buộc như vậy và cải cách toàn bộ các thủ tục liên quan đến việc mở cửa. Nếu làm được, du lịch hồi sinh rất nhanh.

Các chuyên gia kiến nghị mở rộng danh sách các quốc gia được miễn thị thực và tăng thời hạn tạm trú từ 15 lên 30-45 ngày (Ảnh: Anh Nguyễn)

TS. Lương Hoài Nam thẳng thắn, vấn đề visa “dứt khoát phải được giải quyết”. Ông đề xuất, số nước được Việt Nam miễn visa cần tăng lên bằng Thái Lan; bổ sung thêm một số quốc gia lớn như Mỹ, Ấn Độ, Trung Quốc hay Úc, New Zealand, Canada; những nước lớn nếu chưa miễn được thì có chính sách visa dài hạn 5 năm, 10 năm,...

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch HĐQT Vietravel Holdings, du lịch là ngành kinh tế tổng hợp, gồm nhiều tiểu ngành và các bộ phận khác nhau, nếu chỉ cải thiện vấn đề visa là chưa đủ mà cần nhìn thấy các nút thắt ở các bộ phận khác nhau. “Xem xét các chính sách trước dịch và sau dịch, tắc ở chỗ nào, cần gỡ ở chỗ nào, gỡ cái gì”, ông nói. Đầu tiên là chính sách, hệ thống dịch vụ và phục vụ; sau đó là lưu thông vận chuyển.

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch TAB, cho hay, tới đây Ban IV và Hội đồng tư vấn Du lịch sẽ kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ về các giải pháp tháo gỡ và thu hút khách quốc tế, trong đó có việc mở rộng danh sách các quốc gia được miễn thị thực lên bằng Thái Lan; tăng số ngày được miễn từ 15 lên 30 hoặc 45 ngày; bỏ điều kiện yêu cầu khách phải mua bảo hiểm Covid. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng cần tự nâng cấp mình; xây dựng sản phẩm du lịch hấp dẫn; thúc đẩy đầu tư của địa phương về vùng, địa điểm du lịch; quảng bá du lịch; nâng cao trình độ nhân lực; tăng cường chuyển đổi số;…

Ông lưu ý, vấn đề không đơn thuần là khách quốc tế mà đây còn là cơ hội rất lớn, bởi trong bối cảnh các quốc gia đang dịch chuyển dòng vốn sang Việt Nam thì đi cùng với du lịch là dòng đầu tư chiến lược. Mốc 15/3 đã lỡ một lần, chúng ta không nên bỏ lỡ lần nữa.