Những nền tảng quan trọng

Sau hơn 4 năm triển khai Luật BHXH, diện bao phủ BHXH đang được mở rộng: thực hiện BHXH bắt buộc với lao động hợp đồng 01-03 tháng; bỏ quy định tuổi trần và hỗ trợ người dân tham gia BHXH tự nguyện;…

{keywords}
Tại lễ phát động ra quân tuyên truyền.

Theo số liệu thống kê mới nhất, tổng số đối tượng tham gia BHXH bắt buộc chiếm tỷ lệ 32,2% (15.773.928 người) lực lượng lao động trong độ tuổi; tỷ lệ này ở BHTN là 27,4% (13.429.401 người). Số người tham gia BHXH tự nguyện năm ngoái là 573.943 người, tăng hơn 02 lần so với năm 2018 và đạt tỷ lệ 1,2% lực lượng lao động trong độ tuổi, vượt kế hoạch đề ra trong Nghị quyết số 28.

Đánh giá chung, có thể thấy số người tham gia BHXH năm sau luôn tăng cao hơn so với năm trước; năm 2019 tăng gần 1.042 nghìn người so với năm 2018; trong khi số tăng của năm 2018 so với năm 2017 là gần 912 nghìn người.

Tương ứng với số phát triển đối tượng, số thu BHXH, BHTN liên tục tăng, năm 2019 là 262.765.794 triệu đồng, tăng 10,1% so với năm 2018.

Quy định giao cơ quan BHXH thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành đóng BHXH dần phát huy hiệu quả. Số lượng các cuộc thanh tra, kiểm tra của Ngành BHXH tăng nhiều so với năm trước và đạt được một số kết quả khả quan như phát hiện 83.099 lao động thuộc đối tượng tham gia nhưng chưa tham gia, đóng thiếu thời gian tham gia hay đóng không đúng mức quy định với số tiền phải truy đóng là 370,7 tỷ đồng. Bình quân số tiền phải truy đóng/người được phát hiện năm 2019 là 4,46 triệu đồng/người, cao hơn so với mức 2,01 triệu đồng/người của năm 2018.

{keywords}
Tại lễ phát động ra quân tuyên truyền.

BHXH Việt Nam đã nỗ lực thu hồi nợ, giảm 287 tỷ đồng số nợ của nhóm khó thu (nợ từ 05 năm trở lên). Số nợ BHTN năm 2019 cũng giảm 105 tỷ đồng, chỉ còn bằng 64,3% so với số nợ BHTN năm 2018.

Theo ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, dấu ấn đáng kể cần được nhấn mạnh là công tác ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa bộ máy tổ chức thực hiện của cơ quan BHXH.

Giao dịch điện tử gần như được thực hiện hầu khắp các hoạt động nghiệp vụ BHXH, BHYT, được người dân đón nhận; đến nay đã có hơn 445 nghìn đơn vị đăng ký tham gia giao dịch điện tử với cơ quan BHXH; năm 2019 có hơn 62 triệu hồ sơ giao dịch điện tử. Việc chia sẻ thông tin, kết nối dữ liệu giữa cơ quan BHXH và các cơ quan khác cũng được đẩy mạnh. Một số hoạt động ứng dụng CNTT tiếp tục được thí điểm tại một số tỉnh như việc cấp mã số an sinh xã hội, thẻ an sinh xã hội điện tử và chi trả không dùng tiền mặt. Tới nay, Ngành BHXH giảm thêm 01 thủ tục hành chính sau quá trình giảm tổng thể thủ tục hành chính hết sức mạnh mẽ trước đó, hiện nay còn 22 thủ tục BHXH, trong đó 50% thủ tục đạt mức độ 4, 23% mức độ 3 và 27% mức độ 2.

{keywords}
Chính sách bảo hiểm xã hội: Điểm tựa an sinh cho người lao động và nhân dân. Ảnh minh họa.

Bên cạnh đó, tổng số dư nợ đầu tư quỹ BHXH, BHTN, BHYT lũy kế đến cuối năm 2019 tăng 11,75% so với cùng kỳ năm 2018. Các hình thức đầu tư chủ yếu là mua trái phiếu Chính phủ (chiếm 86,5% tổng số dư đầu tư quỹ), gửi tiền, mua trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi tại các ngân hàng thương mại có chất lượng, hoạt động lành mạnh (chiếm 13,5%). Số tiền sinh lời từ hoạt động đầu tư quỹ năm 2019 vượt 10% so với kế hoạch; tỷ lệ tiền lãi thu được tính trên số dư nợ đầu tư bình quân đạt 5,8%/năm.

Chi phí quản lý BHXH, BHYT, BHTN năm 2019 được bố trí, thực hiện theo quy định; trong đó, chi hoạt động BHXH, BHTN thấp hơn 0,1%; chi hoạt động BHYT thấp hơn 0,2%.

Đó là những nền tảng quan trọng để đảm bảo quyền lợi BHXH cho người lao động.

Hướng đến BHXH toàn dân

Trên cơ sở đó, ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng, mục tiêu phát triển, mở rộng diện bao phủ BHXH là một quá trình dài, bắt đầu bằng việc chắt chiu từng đối tượng và “giữ chân” họ tham gia từ 15-20 năm mới thực sự đạt hiệu quả.

{keywords}
Đa dạng các hình thức tuyên truyền

Những kết quả đạt được trong giai đoạn vừa qua là nền tảng để hướng tới mở rộng diện bao phủ trong giai đoạn tiếp theo. Tuy nhiên, đích đến BHXH toàn dân còn khá xa, hiện mới chỉ khoảng 32% lực lượng lao động tham gia BHXH.

Vì vậy, ông Bùi Sỹ Lợi khuyến cáo, công tác xây dựng, hoàn thiện chính sách và tổ chức thực hiện phải hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, cả về số lượng và chất lượng; cụ thể là tăng trưởng về số tham gia và duy trì sự tham gia dài hạn để đủ điều kiện nhận lương hưu, từ đó tiến dần đến mục tiêu cao hơn là có thể sống tốt bằng lương hưu.

Các định hướng lớn về xây dựng chính sách, hoàn thiện pháp luật đã được nêu rất cụ thể trong Nghị quyết 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về Cải cách chính sách BHXH. Dù vậy, quá trình luật hóa cũng cần thận trọng, thực hiện theo lộ trình, nhất là các vấn đề phức tạp, cần nghiên cứu kỹ, đánh giá toàn diện những tác động, đảm bảo phù hợp với thực tiễn.       

{keywords}
Tuyên truyền bằng xe máy dọc các tuyến phố chính

Tương tự, với công tác tổ chức thực hiện, Nghị quyết 28-NQ/TW đã đưa ra những mục tiêu cụ thể, nhất là về nâng cao tỷ lệ hài lòng của người tham gia, giảm số giờ giao dịch… Cơ quan BHXH cần có các giải pháp tổng thể, bảo đảm thực hiện các mục tiêu này hiệu quả, mục đích cuối cùng là bảo đảm quyền lợi của người dân, nâng cao niềm tin của người dân với chính sách, pháp luật của Nhà nước. Công tác truyền thông vì vậy phải được chú trọng nhiều hơn, hiệu quả có thể được đo lường bằng các tiêu chí cụ thể, chẳng hạn tăng số tham gia BHXH tự nguyện, giảm số nhận BHXH một lần…         

Nhìn lại những thành tựu đã đạt được sau 4 năm triển khai Luật BHXH, ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng, có rất nhiều việc phải làm để đạt mục tiêu BHXH toàn dân, nhiều vấn đề đặt ra với xây dựng hoàn thiện chính sách, pháp luật và công tác tổ chức thực hiện.

“Với cả xây dựng chính sách và tổ chức thực hiện, công tác nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn có vai trò quan trọng, nhất là với những vấn đề mới đã và đang đặt ra trong công tác cải cách chính sách BHXH. Với tính chất đặc thù, liên quan đến nhiều nhóm đối tượng, ảnh hưởng đến người lao động trong khoảng thời gian dài, công tác nghiên cứu lý luận, thực tiễn về BHXH càng phải được chú trọng nhiều hơn”, ông Bùi Sỹ Lợi nhất mạnh.

Bài: Nguyễn Hoài Thanh
Ảnh: Mỹ Hòa