Hướng dẫn tham khảo làm bài thi môn Ngữ văn lớp 10, kỳ thi tại Hà Nội năm 2017 do ban chuyên môn của Tuyensinh24.7 thực hiện.

Phần I

Câu 1

7 câu thơ tiếp theo những dòng thơ trên là:

Người đồng mình yêu lắm con ơi 

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát 

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng 

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới 

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.

Câu 2 

Cách miêu tả bước chân con “chạm tiếng nói”, “tới tiếng cười” có điều đặc biệt sau:

- Tác giả đã dùng những hình ảnh cụ thể, giàu chất thơ kết hợp với nét độc đáo trong tư duy, cách diễn đạt của người miền núi để nói khung cảnh một gia đình ấm cúng, đầy ắp niềm vui, đầy ắp tiếng nói cười. Làm cho câu thơ có nhịp điệu, hình ảnh độc đáo

- Tác giả sử dụng nghệ thuật nhân hóa, kết hợp với các động từ “chạm, tới” cho thấy cả ngôi nhà như rung lên trong “tiếng nói”, “tiếng cười” của cha, của mẹ. Mỗi bước con đi, mỗi tiếng con cười đều được cha mẹ đón nhận, chăm chút, dìu dắt, khích lệ, động viên. Trong tình yêu thương, trong sự nâng niu của cha mẹ, con lớn khôn từng ngày và đó là niềm vui gia đình.

=> Câu thơ cho thấy: Cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người là gia đình.

Câu 3 

Gợi ý:

- Tình yêu thương được hiểu là tình cảm gắn bó giữa người với người; hạnh phúc là trạng thái thỏa mãn những mong muốn, nhu cầu của con người. -> ý kiến khẳng định mục đích cuối cùng, cao đẹp nhất, hạnh phúc nhất trong cuộc đời con người là được sống trong tình yêu thương.

- Vì sao? Vì tình yêu thương gắn kết con người với nhau, làm xoa dịu những tâm hồn tổn thương, có thể tạo nên sức mạnh để vượt qua những giông bão cuộc đời. Được sống trong tình yêu thương, ta sẽ có nguồn năng lượng vô tận để thực hiện những việc lớn nhỏ, vươn tới những đỉnh cao.

- Biểu hiện của tình yêu thương: không chỉ là tình yêu thương giữa những người thân, ruột thịt mà còn là tình đồng chí, đồng bào, tình cảm bạn bè, thầy trò… Những người được sống trong tình yêu thương là những người may mắn và hạnh phúc.

- Tuy nhiên, cuộc đời vẫn có những người không may mắn, không được hưởng trọn vẹn tình thương. Cũng có những người ích kỉ, sống trong hận thù…

- Liên hệ bản thân: được sống trong yêu thương, em làm gì để trân trọng tình cảm đó và cũng phải biết trao gửi yêu thương. “Bàn tay tặng hoa hồng bao giờ cũng phảng phất hương thơm”.

Phần II 

Câu 1

- Đoạn văn trên được trích từ truyện ngắn “Làng” của tác giả Kim Lân.

- Hoàn cảnh sáng tác: truyện ngắn được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, đăng lần đầu trên tạp chí Văn nghệ 1948.

-> Là một trong những truyện ngắn thành công nhất của Kim Lân. 

Câu 2

- Dòng cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật ông lão được nhắc lại qua các từ, cụm từ sau: vui, lòng ông lão náo nức hẳn lên, Chao ôi, nhớ làng, nhớ cái làng quá

- Trong dòng cảm xúc, suy nghĩ ấy, những kỉ niệm của ông lão với kháng chiến là: những ngày cùng làm việc với anh em, cũng hát hỏng, bong phèng, cũng đào, cũng cuốc mê man suốt ngày. Cùng anh em đào đường, đắp ụ, xẻ hào, khuân đá…

Câu 3

- Xét về mục đích nói, câu văn “Không biết cái chòi gác ở đầu làng đã dựng xong chưa” thuộc kiểu câu hỏi.

- Nỗi trăn trở của ông lão trong câu văn đó là một biểu hiện của tình cảm công dân vì:

+ Trước hết phải hiểu tình cảm công dân là những trạng thái thuộc về tâm hồn, là tình yêu quê hương đất nước, có ý thức trách nhiệm với vận mệnh đất nước. Ở câu văn này thể hiện đầy đủ tình cảm công dân của ông Hai.

+ Ông lão xa làng rồi mà vẫn luôn hướng về làng quê của mình với những tình cảm sâu nặng, đặc biệt trong hoàn cảnh kháng chiến, luôn nhớ đến những kỉ niệm gắn với cách mạng.

+ “Cái chòi gác” là nơi xây dựng để thực hiện nhiệm vụ cách mạng. Trăn trở về việc cái chòi ấy dựng xong chưa tức là ông lão luôn suy nghĩ, hướng về việc cần làm, nên làm và phải làm trong hoàn cảnh bấy giờ. Đó là việc chống thực dân được đặt lên hàng đầu.

Câu 4

* Yêu cầu về hình thức: đoạn văn quy nạp, khoảng 12 câu, có sử dụng câu ghép và phép thế (gạch dưới câu ghép và từ ngữ được dùng làm phép thế).

* Yêu cầu về nội dung:

Đoạn văn đảm bảo các ý chính sau:

- Ông Hai được đặt trong hoàn cảnh phải di cư, yêu làng nhưng không được cùng anh em ở lại làng chiến đấu. Dù đi xa nhưng trong ông vẫn có đầy đủ những tình cảm của người con yêu làng, yêu nước và là hiện thân của người nông dân trong kháng chiến.

- Đến nơi ở mới, ông khoe làng của mình với một thái độ hồn nhiên, phấn khởi.

- Lúc mới nghe tin, ông ngạc nhiên đến bàng hoàng, sững sờ. Từ giây phút đó, ông chìm vào tâm trạng hoang mang, đau khổ, sợ hãi.

- Ông lảng ra chỗ khác rồi về thẳng nhà, nằm vật ra giường chứ không chạy sang hàng xóm khoe làng như thường lệ.

- Ông lo lắng, xót xa, trằn trọc cả đêm.

- Ông sợ hãi khi phải đối diện với cuộc sống xung quanh:

+ Không dám bước chân ra khỏi nhà.

+ Không dám nói chuyện với vợ.

+ Mỗi một tiếng động bên ngoài cũng khiến ông hoang mang.

+ Lúc nào cũng nín thở nghe ngóng và chột dạ, nơm nớp.

* Cái tin ấy còn khiến ông day dứt, giằng xé dữ dội.

- Vì: Ông vừa yêu làng, vừa yêu nước, ông buộc phải lựa chọn giữa hai tình cảm ấy.

- Cuộc đấu tranh trong tâm hồn ông được biểu hiện qua cuộc nói chuyện của ông với đứa con nhỏ:

+ Ông khẳng định: “nhà ta ở làng Chợ Dầu” -> ông muốn con ghi nhớ Chợ Dầu là quê hương, la gốc gác, không được phép quên -> là tình cảm gắn bó máu thịt của ông Hai và của hàng triệu người Việt Nam.

+ Ông lựa chọn “…làng theo Tây thì phải thù” -> tình yêu nước và nhiệt tình ủng hộ kháng chiến của ông Hai. Lựa chọn ấy khiến ông vững vàng hơn và tin rằng đồng bào, đồng chí sẽ hiểu cho ông, cụ Hồ sẽ soi xét cho ông.

=> Miêu tả diễn biến tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc, Kim Lân đã phản ánh những nét đẹp mới trong tâm hồn người nông dân sau cách mạng. Cùng với tình yêu làng tha thiết họ còn tràn đầy tình yêu đất nước và nhiệt tình cách mạng.

- Tin cải chính đến cùng tin làng bị đốt, nhà ông Hai cũng bị đốt sạch -> đây là một mất mát lớn đối với người dân.

- Vậy mà, ông vô cùng sung sướng, hạnh phúc.

-> Cội nguồn của sự thay đổi tâm trạng của ông vẫn là tình yêu làng, yêu nước. Tin cải chính đã trả lại cho ông niềm tự hào về làng Chợ Dầu và niềm tự tin vào bản thân mình. Hai tình cảm lớn lại hòa nhâp làm một trong tâm hồn người nông dân chất phác và trọng danh dự này.

=> Ông Hai là hiện thân đầy đủ của người nông dân trong kháng chiến với lòng yêunước nồng nàn, ý thức căm thù giặc sâu sắc và một lòng gắn bó trung thành với cách mạng.