Hướng dẫn cách xử lý khi máy tính bị tấn công ransomware

Mã độc mã hóa dữ liệu tống tiền (ransomware) là một dạng phần mềm độc hại, ngăn chặn người dùng có thể truy cập và sử dụng dữ liệu bên trong máy chủ (hoặc máy tính nói chung). Kẻ tấn công sẽ yêu cầu khoản tiền chuộc từ nạn nhân để khôi phục quyền truy cập dữ liệu, nhưng ngay cả khi đã thanh toán thì không phải lúc nào người dùng cũng lấy lại được dữ liệu.

Mã độc mã hóa dữ liệu tống tiền (ransomware) là một dạng phần mềm độc hại, ngăn chặn người dùng có thể truy cập và sử dụng dữ liệu bên trong máy tính.

Các chuyên gia của Công ty cổ phần An ninh mạng Việt Nam (VSEC) đã phát hiện một loại mã độc tống tiền mới trên hệ điều hành Mac OS. Mã độc này có khả năng chiếm quyền điều khiển máy tính nạn nhân, mã hóa các tệp tin quan trọng để đòi tiền chuộc. Mã độc được lan truyền phổ biến trên các torrent Internet tại Nga, với tên gọi là OSX.ThiefQuest.

Để lừa người dùng tải về máy tính, tin tặc sẽ đóng gói mã độc OSX.ThiefQuest trong một phần mềm mạo danh tên là Little Snitch – phần mềm có chức năng chính là theo dõi và quản lý các kết nối ra ngoài Internet, được sử dụng rộng rãi trên các thiết bị sử dụng Mac OS trên thế giới. Sau khi đã lừa nạn nhân tải về máy và cài đặt phần mềm, mã độc này sẽ tạo trên hệ thống những tập tin như một bộ cài thông thường. Tinh vi hơn, trình cài đặt này còn chứa một tập lệnh được thực thi sau khi quá trình cài đặt hoàn tất để thực hiện đổi tên và xóa dấu vết nhằm lừa người dùng.

Các chuyên gia khuyến cáo, để tránh bị lây nhiễm virus từ những phần mềm tải về trên máy tính, người dùng cần xác định rõ nguồn gốc và chỉ tải về từ các trang uy tín, luôn đọc kỹ điều khoản và quy định của các ứng dụng, phần mềm trước khi tải về. Đồng thời, định kỳ kiểm tra máy tính bằng phần mềm quét virus để xử lý kịp thời những sự cố đang tồn tại.

Với dữ liệu quan trọng, nên có ít nhất 2 bản sao lưu, trong đó có một bản luôn nằm trong một bộ nhớ ngoài, không được kết nối trực tiếp với máy tính của mình mọi lúc. Trong trường hợp xấu nhất, người dùng chỉ cần xóa ổ cứng và khôi phục dữ liệu từ bản sao lưu. Ngoài ra, những bản sao lưu đó cũng bảo vệ người dùng trước sự cố như lỗi ổ đĩa, trộm cắp, hư hỏng thiết bị...

Người dùng cần đặc biệt quan tâm đến các trang web đang truy cập, không nên truy cập các trang web đáng ngờ và tránh click vào những quảng cáo ngẫu nhiên; không nên sử dụng phiên bản lỗi thời của các hệ điều hành và phần mềm khác; thận trọng với các file gửi kèm email, bao gồm cả email do người quen gửi; chú ý đến phần mở rộng của những file đang tải về…

Để hỗ trợ người dùng đối phó với vấn nạn này, Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) giới thiệu công cụ giải pháp, nhận diện ransomware tại địa chỉ https://khonggianmang.vn/ransomware. Người dùng có thể tìm kiếm công cụ giải mã cho ransomware qua đuôi file hoặc tải file bị mã hóa lên để nhận diện. Sau đó, người dùng được khuyến nghị nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi tải và chạy công cụ. Trong trường hợp ransomware chưa có công cụ giải mã, cần liên hệ để nhận được thông báo của NCSC khi công cụ giải mã đó có sẵn.

Công cụ "Kiểm tra tập tin độc hại" mới được NCSC cung cấp trên trang Khonggianmang.vn, cho phép người dùng kiểm tra mức độ an toàn của những tập tin đáng ngờ nhận được từ email, mạng xã hội hay từ các thiết bị ngoại vi như USB. Công cụ hướng tới việc hỗ trợ phân tích các file tin học văn phòng hay bị lợi dụng tấn công như các file có đuôi .docx, .xlsx, .pdf, .rar, .zip...(hỗ trợ file tệp tin tối đa 10Mb).

Các chuyên gia của NCSC hướng dẫn người dùng tải những file nghi ngờ, không rõ nguồn gốc hoặc tìm kiếm trong cơ sở dữ liệu của NCSC mã băm của file đó. Sau đó hệ thống sẽ phân tích và trả về kết quả kiểm tra, xác nhận file đó có nhiễm mã độc hay không? Các tệp tin được tải lên để kiểm tra đều được mã hóa sau khi phân tích và được xóa sau khoảng thời gian nhất định, cam kết bảo mật và riêng tư.

Cả hai giải pháp bảo mật trên đều được NCSC cung cấp miễn phí.

Đ.P

Microsoft và McAfee thành lập ‘đội đặc nhiệm' chống mã độc tống tiền

19 hãng bảo mật, công ty công nghệ, tổ chức phi lợi nhuận thông báo kế hoạch thành lập liên minh đối phó với các nguy cơ mới của mã độc tống tiền (ransomware).