Ông Nguyễn Văn Hải cho rằng, thiệt hại giảm ngoài nguyên nhân khách quan là bão, mưa diện rộng ít còn do nỗ lực trong công tác dự báo, cảnh báo để người dân và các địa phương chuyển từ bị động ứng phó sang chủ động phòng ngừa.
Tại chương trình tọa đàm Dấu ấn phòng chống thiên tai năm 2023, ông Nguyễn Văn Hải, Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết năm 2023 xuất hiện gần hết 22 loại hình thiên tai, trừ sóng thần.
"So với năm ngoái, số người chết, mất tích do thiên tai giảm 9 người, thiệt hại kinh tế giảm hơn một nửa", ông Hải cho biết.
Cụ thể, tính từ đầu năm 2023 đến nay, thiên tai đã làm 166 người chết, mất tích (bằng 95% so năm 2022). Thiệt hại về kinh tế ước tính khoảng 8.236 tỷ đồng (bằng 42% so với năm 2022).
Thiên tai tuy giảm nhưng vẫn xảy ra một số vụ nghiêm trọng như sạt lở đèo Bảo Lộc cuối tháng 7, đầu tháng 8 làm 3 cảnh sát giao thông, một người dân tử vong; sạt lở ở TP Đà Lạt làm 2 người chết. Mưa lớn ở thị xã Sa Pa, huyện Bát Xát (Lào Cai) vào trung tuần tháng 9 làm 9 người chết và mất tích.
Ông Hoàng Phúc Lâm, Phó giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, cho rằng năm 2023 thời tiết chịu ảnh hưởng của El Nino nên bão ít hơn, nhưng xuất hiện nắng nóng đỉnh điểm và mưa lớn cục bộ. Cụ thể, ngày 6/6 Hồi Xuân (Thanh Hóa) nóng 44,1 độ C, vượt kỷ lục năm 2019 ở Hương Khê (Hà Tĩnh) 43,3 độ C. Chỉ một ngày sau, Tương Dương (Nghệ An) đã xác lập kỷ lục nhiệt độ mới 44,2 độ C.
Từ giữa tháng 10 đến giữa tháng 11, miền Trung xảy ra 3 đợt mưa lớn làm 14 người chết và mất tích. Trong đó đợt 13-17/11, Thừa Thiên Huế có nơi mưa hơn 800mm trong một ngày gây ngập sâu 2m ở hạ lưu sông Hương và sông Bồ. Mực lũ ở trạm Kim Long, sông Phú Ốc lớn nhất trong 10 năm qua.
Chủ động ứng phó
Chuyên gia biến đổi khí hậu Nguyễn Hồ Khánh nhìn nhận: Trong hơn 60 năm, biến đổi khí hậu ở khu vực miền núi phía Bắc phản ánh khá rõ thông qua sự gia tăng nhiệt độ, lượng mưa và các hiện tượng thời tiết cực đoan dẫn đến lũ ống, lũ quét và sạt lở đất đá.
Biến đổi khí hậu dự báo sẽ tiếp tục diễn ra nhanh với mức tăng nhiệt độ trung bình năm là khoảng 2,2 độ C và lượng mưa có xu thế tăng với mức phổ biến trong khoảng 6-12%. Đặc biệt là sạt lở đất đá, lũ ống, lũ quét, ngập lụt. Nguy cơ sạt lở đất đá cao nhất là ở tỉnh Điện Biên, tiếp đến là tỉnh Lai Châu, tỉnh Sơn La, Yên Bái…
Trong khi đó, dự báo tác động của El Nino đối với Việt Nam sẽ gia tăng vào đầu năm 2024, dẫn đến mùa khô ở Tây Nguyên và Nam Bộ khả năng khốc liệt hơn, hạn hán, xâm nhập mặn có thể diễn ra trên diện rộng vào thời kỳ này.
Đến nay, hơn 110 quốc gia trong đó có Việt Nam, đã cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050; hơn 105 quốc gia cam kết giảm phát thải methane 30% vào năm 2030. Tuy nhiên, ngay cả khi tất cả các quốc gia thực hiện đầy đủ cam kết, biến đổi khí hậu dự báo tiếp tục diễn ra mạnh mẽ và hiện tượng khí hậu cực đoan dự đoán sẽ tiếp tục xảy ra với cường độ và tần suất cao hơn.
Để thích ứng biến đổi khí hậu thời gian tới, các chuyên gia cho rằng Việt Nam phải chuyển đổi mô hình phát triển, từ một nền kinh tế phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và tài nguyên thiên nhiên, sang nền kinh tế xanh, giảm phát thải carbon để thích ứng với biến đổi khí hậu.
Nhằm đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần thay đổi trong các chính sách, chiến lược, công nghệ, đầu tư và hành vi của người dân. Cần có nhiều nghiên cứu đánh giá thực trạng, đề xuất mô hình giúp sức cho Chính phủ có những chính sách, giải pháp khoa học, thực tiễn và hiệu quả…
Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, cần hành động sớm để ứng phó thiên tai, thể hiện ở việc chuẩn bị sẵn sàng với các hoạt động xây dựng và triển khai kế hoạch phòng, chống thiên tai, phương án ứng phó với các cấp độ rủi ro thiên tai; chuẩn bị lực lượng, vật tư, phương tiện và tổ chức diễn tập theo phương án đã phê duyệt.
Ông Hoàng Phúc Lâm cho rằng cần nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo; đầu tư và phát triển hệ thống cảnh báo sớm hơn để cung cấp thông tin chính xác và kịp thời về thiên tai; tổ chức tập huấn cho người dân hiểu rõ về thông tin khí tượng thủy văn cần truyền tải trong các bản tin; xây dựng hạ tầng chống chịu; thiết kế và xây dựng hạ tầng đô thị và nông thôn chống chịu với điều kiện thiên tai cực đoan...
.svg){kind=icon}
