Vượt qua một năm có diễn biến thời tiết dị biệt, đại dịch chưa từng có với chăn nuôi, biến động giá cả làm suy giảm kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản chỉ ước đạt 41,3 tỷ USD, thay vì mục tiêu 43 tỷ USD đề ra.

Tuy nhiên, 2019 lại là năm mang lại những tín hiệu chuyển đổi về chất của nông nghiệp Việt. Hạt lúa ngon nhất thế giới, cá tra đạt tiêu chuẩn Mỹ, nông thôn mới đang thay đổi hẳn bộ mặt đời sống nông dân... tạo nền cho bước chuyển đổi chất lượng mạnh mẽ hơn trong 2020.

Không giữ được đà tăng trưởng như 2018, bức tranh ngành lúa gạo năm 2019 có phần u ám khi khối lượng xuất khẩu tăng 4,8% nhưng giá trị thu về lại giảm 9,4%  so với cùng kỳ năm trước.

Giá gạo Việt Nam xuất khẩu cũng thấp hơn các đối thủ, có thời điểm còn tụt xuống mức thấp nhất trong vòng 12 năm trở lại đây. Lượng gạo xuất sang Trung Quốc (thị trường trọng điểm của Việt Nam) lại sụt giảm tới 67%.

Thừa nhận xuất khẩu gạo gặp nay gặp khó, song, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhận xét doanh nghiệp, nông dân chuyển dịch thị trường rất tốt. Đặc biệt, xuất khẩu gạo đã mở rộng thị trường, tìm được đường sang châu Mỹ.

Giữa tháng 11/2019, ngành lúa gạo Việt đón tin vui: Gạo ST25 của Việt Nam đã được trao giải Gạo ngon nhất thế giới sau khi vượt qua các đối thủ như Thái Lan, Campuchia tại cuộc thi World's Best Rice.

Đây cũng là lần đầu tiên hạt gạo Việt giành giải cao nhất tại cuộc thi này sau 10 năm tổ chức.

“Cha đẻ” giống lúa gạo ST25 Hồ Quang Cua cho rằng, việc gạo ST25 đại diện Việt Nam đạt giải Gạo ngon nhất thế giới mở ra cơ hội vàng để xây dựng thương hiệu gạo cho Việt Nam.

Ngày 31/10 vừa qua, Hoa Kỳ chính thức công nhận hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm cá da trơn của Việt Nam tương đương với Mỹ. Đây là điều chưa từng có, bởi từ trước đến nay vấn đề liên quan đến an toàn thực phẩm luôn là rào cản khiến nông sản Việt khó đặt chân vào được những thị trường khó tính.

Đáng chú ý, hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm cá da trơn của Việt Nam được Mỹ đánh giá đạt mức cao nhất (80%) so với tỷ lệ ủng hộ dành cho Trung Quốc (57%) và Thái Lan (40%).

Theo ông Nguyễn Như Tiệp - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và thủy sản (Bộ NN-PTNT), hệ thống kiểm soát ATTP của Mỹ là hệ thống khắt khe nhất thế giới, thậm chí còn đánh giá khắt khe hơn cả khối châu Âu. Nhưng, cuối cùng Mỹ cũng đã chính thức công nhận hệ thống kiểm soát ATTP cá da trơn của Việt Nam tương đương với họ.

Đây lợi thế lớn đối với ngành hàng tỷ USD của nước ta khi tiếp cận và mở rộng thị trường xuất khẩu không chỉ ở Mỹ mà còn ở các thị trường khó tính khác. Hiện cá tra Việt Nam đang giữ ngôi vương thế giới cả về sản xuất lẫn xuất khẩu, với sản lượng 1,3 triệu tấn, kim ngạch đạt 1,8 tỷ USD.

Không có lợi thế về giống, đồng cỏ, công nghệ,... như các nước tiên tiến, nhưng những năm gần đây, chăn nuôi bò sữa tại Việt Nam phát triển như một kỳ tích, từng bước hình thành ngành công nghiệp chăn nuôi và chế biến sữa hiện đại so với khu vực và thế giới.

Chỉ trong thời gian ngắn, Việt Nam từ một quốc gia thiếu sữa, “khát sữa” đang tiến dần lên top đầu châu Á về sản lượng và năng suất chăn nuôi bò sữa.

Không chỉ đáp ứng nhu cầu sữa tiêu dùng trong nước, sản lượng sữa xuất khẩu cũng tăng mạnh. Đặc biệt, giữa tháng 10/2019, sữa Việt Nam chính thức xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho hay, Trung Quốc là thị trường lớn với dân số hơn 1,42 tỷ người, thu nhập trung bình hơn 10 ngàn USD/người/năm, nhu cầu nhập khẩu nông thủy sản lên tới 160 tỷ USD/năm tập trung vào nhóm các sản phẩm rau quả tươi 9-10 tỷ USD, thủy sản và sản phẩm thủy sản 8-10 tỷ USD, thịt và sữa 9-10 tỷ USD, gạo 2-2,5 tỷ USD.

Trong đó, sữa vốn là ngành hàng yêu cầu rất cao và khắt khe về chất lượng, Việt Nam lại không phải là nước có lợi thế về chăn nuôi bò sữa. Nhưng 20 năm qua, các doanh nghiệp cùng bà con nông dân đã chứng tỏ chúng ta hoàn toàn có thể làm được. Không ngành nào mà tốc độ tăng trưởng bình quân hơn 20% như ngành sữa. Những công nghệ tốt nhất cũng đã hiện hữu ở Việt Nam, kể cả công nghệ 4.0.

Những lô sữa chính ngạch đầu tiên xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc có ý nghĩa hết sức quan trọng, đánh dấu bước ngoặt của ngành nông nghiệp Việt Nam. Qua đó, chứng tỏ chất lượng nông sản Việt có thể đáp ứng được những yêu cầu cao nhất.

Thời điểm cuối năm 2019, ngành nông nghiệp lại đón thêm một tin vui khi xuất khẩu lâm sản thiết lập kỷ lục mới, thu về 11 tỷ USD, tăng gần 105% so với kế hoạch. Đáng chú ý, trong đó xuất siêu tới gần 8 tỷ USD.

Với kết quả trên, ngành lâm nghiệp đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cũng như kỳ vọng của vị Tư lệnh ngành Nguyễn Xuân Cường là trở thành một trong hai ngành hàng “cứu cánh” cho tăng trưởng nông nghiệp năm 2019.

Sau 14 năm phát triển, công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản Việt Nam ghi nhận sự bứt phá mạnh mẽ, đưa Việt Nam trở thành quốc gia đứng thứ 5 thế giới, thứ 2 châu Á và đứng đầu ASEAN về xuất khẩu gỗ và lâm sản. Sản phẩm gỗ nước ta cũng có mặt tại 120 thị trường.

Năm 2019, sau hành trình gần 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, cả nước có 4.665 xã (chiếm 52,4% - vượt mục tiêu đề ra) được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới tăng 827 xã (9,3%) so với cuối năm 2018. Bình quân cả nước đạt 15,32 tiêu chí/xã, không còn xã dưới 5 tiêu chí. Thu nhập của người dân tăng cao, tỷ lệ hộ nghèo giảm.

Cả nước có 109 đơn vị cấp huyện của 41 tỉnh, thành phố đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Đến nay, 8 địa phương có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới.

Tại Hội nghị toàn quốc Tổng kết 10 năm Chương trình xây dựng nông thôn mới, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định: "Chương trình đã tạo ra bước đột phá lịch sử, làm thay đổi diện mạo nông thôn Việt Nam; vị thế người nông dân được nâng cao, đời sống cải thiện rõ nét; sản xuất nông nghiệp tiếp tục được tái cơ cấu theo hướng hiện đại, bền vững hơn".

Với kết quả đáng khích lệ, vượt nhiều mục tiêu đề ra, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường kỳ vọng Việt Nam sẽ có một nền nông nghiệp phát triển hiện đại, nông thôn là những miền quê đáng sống với những nét đẹp riêng, các giá trị văn hoá được lưu giữ còn nông dân có cuộc sống khá giả, tiến tới giàu có.

Tâm An

Thiết kế: Luyện Phạm