Đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) dự kiến giữa tháng 10/2023 sẽ sang Việt Nam để thanh tra lần thứ 4 về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không theo quy định và không báo cáo (IUU), từ đó xem xét gỡ cảnh báo thẻ vàng.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, thời gian qua cả hệ thống chính trị từ trung ương tới địa phương đều vào cuộc, rất nỗ lực thực hiện theo các khuyến nghị của EC trong chống khai thác IUU. 

Ông cho biết,  Bộ NN-PTNT đã tham mưu Thủ tướng chỉ đạo các địa phương rà soát lại toàn bộ số lượng tàu cá, cập nhật dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase). Đồng thời, tổ chức rà soát và xem xét điều chỉnh giảm số hạn ngạch Giấy phép khai thác thủy sản tại vùng ven bờ và vùng lộng sát thực với số tàu cá hiện có của địa phương.

Tính đến 29/8, cả nước có 86.820 tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên, giảm 9.789 chiếc so với năm 2019. Trong đó, có 30.091 tàu cá chiều dài từ 15m trở lên, giảm 1.206 chiếc. Tổng số hạn ngạch đã xác định và công bố là 95.703 giấy phép.

W-phung-duc-tien-1-1.jpg
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh về quyết tâm phải gỡ thẻ vàng trong năm 2023 

Hiện nay, VNFishbase đã được triển khai tại 31 tỉnh, thành phố có tàu tham gia khai thác hải sản, đáp ứng được cơ bản các yêu cầu về nghiệp vụ quản lý khai thác thủy sản. Một số địa phương đã triển khai xóa đăng ký đối với các tàu không đủ điều kiện và đảm bảo các tàu đã bị xóa đăng ký không tham gia hoạt động khai thác.

Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, hệ thống giám sát tàu cá đã được triển khai đồng bộ từ trung ương đến địa phương, chia sẻ, kết nối giữa các cơ quan chức năng liên quan. Cùng với đó, tổ chức trực ban 24/24 giờ theo dõi, kiểm soát hoạt động tàu cá trên biển. Đến nay, đã có 97,86% tàu cá có chiều dài từ trên 15 lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS). Số lượng tàu cá chưa lắp đặt thiết bị VMS được các địa phương lập danh sách để theo dõi, quản lý.

Tàu cá trước khi xuất bến, nhập bến được các lực lượng chức năng kiểm tra, kiểm soát theo quy định gồm: giấy tờ, trang thiết bị, lao động trên tàu…

Về thực thi pháp luật và xử lý vi phạm, các lực lượng thực thi pháp luật trên biển (Hải quân, Cảnh sát biển, Kiểm ngư) tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tại các vùng biển giáp ranh, chồng lấn, các vùng trọng điểm để ngăn chặn, xử lý tàu cá có hành vi vi phạm. 

Thứ trưởng Tiến cũng cho biết, vấn đề truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác trong nước được kiểm soát theo chuỗi qua cơ chế xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác đảm bảo thống nhất với hồ sơ kiểm soát tàu ra vào cảng, công tác xác nhận tại các cảng cá chỉ định, chứng nhận tại Chi cục Thủy sản, cấp chứng thư xuất khẩu và kiểm soát nguyên liệu tại các nhà máy chế biến.

“Mới đây, Ban chỉ đạo IUU đã họp để chuẩn bị cho đợt thanh tra lần thứ 4 của EC. Trong đó, tập trung chỉ đạo giải quyết các vấn đề mà EC khuyến nghị trước đó với thủy sản Việt Nam”, ông nói.

Cụ thể, gấp rút hoàn thiện 2 văn bản quy phạm pháp luật liên quan một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản và quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản trước khi Đoàn thanh tra EC sang kiểm tra.

Việc quản lý đội tàu, Bộ sẽ chỉ đạo cụ thể từng tỉnh, không chỉ đạo chung như trước đó. Còn vấn đề truy xuất nguồn gốc phải xử phạt nghiêm để răn đe. Ví như vụ khai báo 7 tấn cá kiếm của một số doanh nghiệp vi phạm IUU. 

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, xử lý vi phạm hành chính, xử lý tàu vi phạm... các tỉnh đều phải làm nghiêm. Theo ông, từ trước đến nay chúng ta xử lý hơn 4.000 vụ với tổng số tiền phạt là 110 tỷ đồng, nhưng đây là con số chung. Bây giờ từng tỉnh phải cụ thể hóa đã xử lý bao nhiêu vụ, bao nhiêu tiền, còn bao nhiêu vụ chưa xử lý hay chỉ là cam kết. 

“Trước đó EC đã yêu cầu phải mạnh tay hơn trong vấn đề xử lý các vi phạm liên quan đến chống khai thác IUU”, ông cho hay.

Đề cập tới cơ hội gỡ thẻ vàng IUU, Thứ trưởng cho rằng, nếu năm nay không gỡ được thẻ vàng thì tháng 4/2024 châu Âu bầu cử chính quyền mới, lúc đó phải 1-2 năm sau chúng ta mới có thể gỡ được cảnh báo này của EC. 

“Đây là cơ hội rất hẹp, vì thế phải quyết tâm cao để giải quyết vấn đề tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, mạnh tay xử lý vi phạm hành chính…”, ông nhấn mạnh thêm. Theo ông, đây là điều cần làm để chứng minh với EC về sự chuyển biến tích cực trong chống khai thác IUU. 

Ngoài ra, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng thông tin, Bộ NN-PTNT đang phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổ chức triển khai các chương trình, đề án, quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hướng tới phát triển ngành thủy sản bền vững, có trách nhiệm, hội nhập quốc tế, chống khai thác IUU, thực hiện hiệu quả Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. 

Với việc thực hiện đồng bộ các giải pháp, Thứ trưởng hy vọng thủy sản Việt Nam sẽ gỡ được thẻ vàng IUU trong đợt kiểm tra tới đây của EC.

Văn Huy và nhóm PV, BTV