Giải ngân chỉ trong 3 phút mà không cần đến bất cứ nhân viên nào, ngân hàng online của Jack Ma đang mở nút cổ chai và tạo ra một cuộc cách mạng cho nền kinh tế Trung Quốc

Sử dụng dữ liệu về thanh toán theo thời gian thực và 1 hệ thống quan trị rủi ro phân tích tới hơn 3.000 biến số, dù chỉ mới ra đời được 4 năm nhưng MYbank của Jack Ma đã giải ngân 2 nghìn tỷ nhân dân tệ (tương đương 290 tỷ USD) tới gần 16 triệu doanh nghiệp nhỏ. Người đi vay chỉ cần nộp hồ sơ vay vốn bằng cách thực hiện vài thao tác trên smartphone và gần như sẽ nhận được tiền ngay nếu như hồ sơ được phê duyệt. Toàn bộ quá trình chỉ diễn ra trong vòng 3 phút và không cần đến bất cứ nhân viên ngân hàng nào. Trong khi đó tỷ lệ vỡ nợ là chưa đến 1%.

Sự bùng nổ của lĩnh vực fintech (công nghệ ứng dụng trong ngành tài chính) đã từng biến Trung Quốc thành thị trường thanh toán điện tử lớn nhất thế giới nay lại đang thay đổi cách các ngân hàng tương tác với nhóm doanh nghiệp đóng góp nhiều nhất cho đà tăng trưởng của nền kinh tế.

Thu thập và "nghiền nát" các dữ liệu từ hệ thống thanh toán, mạng xã hội và các nguồn phi truyền thống khác, MYbank và các ngân hàng trực tuyến khác đang ngày càng cảm thấy thoải mái với những khách hàng nhỏ lẻ vốn luôn bị các ngân hàng quốc doanh lớn phớt lờ.

Đối với nền kinh tế 13.000 tỷ USD vừa ghi nhận quý tăng trưởng yếu nhất kể từ năm 1992 của Trung Quốc, câu chuyện này có thể mang lại 1 tương lai tươi sáng. Các doanh nghiệp tư nhân - mà hầu hết là doanh nghiệp nhỏ - đóng góp tới 60% tăng trưởng, tạo ra 80% việc làm của cả nền kinh tế - hiện đang gặp nhiều khó khăn trong chuyện huy động vốn vì chiến dịch dọn sạch hệ thống ngân hàng ngầm của Chính phủ.

"Các doanh nghiệp nhỏ và vừa thực sự là động lực của nền kinh tế. Tuy nhiên họ từng bị các ngân hàng cho vào nhóm các khách hàng quá rủi ro và khó thu hồi nợ. Nhưng giờ đây các ngân hàng trực tuyến có mô hình quản trị rủi ro hiện đại và họ tự tin rằng mình biết rõ rủi ro ở đâu, do đó họ cảm thấy khá thoải mái", theo Keith Pogson, chuyên gia cao cấp của Ernst & Young Hồng Kông.

Trung Quốc đang nhanh chóng trở thành nước đi đầu thế giới về sử dụng dữ liệu lớn và trí thông minh nhân tạo trong lĩnh vực cho vay, theo CliffSheng, đồng sáng lập của công ty tư vấn Oliver Wyman. Một trong những lợi thế lớn nhất của Trung Quốc là cách tiếp cận quyền riêng tư thoải mái hơn nhiều so với các quốc gia khác.

Một trong những nguồn thông tin "độc nhất vô nhị" mà các ngân hàng Trung Quốc có thể tiếp cận chính là hệ thống chấm điểm công dân đang được thử nghiệm ở nhiều thành phố trên khắp cả nước. Chủ tịch MYbank từng lấy ví dụ: 1 chủ doanh nghiệp nhỏ sẽ khó vay vốn hơn nếu như anh ta bị trừ điểm chỉ bởi vì không trả lại chiếc ô đã mượn của người hàng xóm.

Tuy nhiên, nguồn dữ liệu lớn nhất đến từ các công ty cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử mà điển hình là Ant Financial của Jack Ma (cũng là cổ đông lớn nhất của MYbank). Sau khi được người đi vay cấp phép, MYbank có thể thu thập và phân tích các dữ liệu real-time (được cập nhật liên tục theo thời gian thực) về các giao dịch của người này để có cái nhìn sâu hơn và chính xác hơn về khả năng chi trả. Ví dụ, nếu người đi vay là 1 nhà bán lẻ có doanh số của cửa hàng mạnh nhất sụt giảm (dễ dàng theo dõi được điều này vì mọi giao dịch đều được ghi lại trên hệ thống) thì đó chính là dấu hiệu sớm cảnh báo về triển vọng và khả năng hoàn trả khoản nợ của nhà bán lẻ này.

Vì có nhiều thông tin hơn, tỷ lệ phê duyệt khoản vay tại MYbank cao gấp 4 lần so với các ngân hàng truyền thống - nhóm thường từ chối 80% yêu cầu vay vốn của các doanh nghiệp nhỏ và mất ít nhất 30 ngày để phê duyệt hồ sợ, theo Jin.

Mybank có kế hoạch sẽ tăng gấp đôi lượng khách hàng trong vòng 3 năm tới. Jin cho biết công ty có trụ sở tại Hàng Châu có chi phí vận hành trên mỗi khoản vay chỉ vào khoảng 3 nhân dân tệ, so với con số 2.000 nhân dân tệ ở các ngân hàng truyền thống.

Hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của MYbank bùng nổ. Nguồn: Bloomberg.

MYbank, có lợi nhuận đạt 670 triệu nhân dân tệ trong năm ngoái, không phải là ngân hàng duy nhất ở Trung Quốc sử dụng công nghệ để tăng cương cho vay đối với các doanh nghiệp nhỏ. Tencent và tập đoàn bảo hiểm Ping An cũng có các công ty con cung cấp dịch vụ tương tự.

Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc (ngân hàng quốc doanh) cũng đang hết sức nỗ lực để hiện diện trên thị trường này. Tháng 9 năm ngoái ngân hàng lớn thứ hai ở Trung Quốc cho ra mắt ứng dụng di động có thể xử lý hồ sơ vay tối đa 5 triệu nhân dân tệ trong 2 phút. Tỷ lệ giải ngân cho các doanh nghiệp nhỏ tại ngân hàng này tăng lên 51% trong năm ngoái, cao gấp đôi so với mức trung bình ngành. Lãi suất trung bình cho khoản vay 1 năm là 5,3%, cao hơn một chút so với mức lãi suất cơ bản 4,35%, và tỷ lệ vỡ nợ chỉ là 0,3%.

"Đó là thị trường sinh lời lớn nếu như bạn có thể kiểm soát được rủi ro", Zhang Gengsheng, phó Chủ tịch của Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc nói. "Chúng tôi đã từng lỗ lớn với tỷ lệ nợ xấu khoảng 8%. Nhưng giờ đây chúng tôi đã biết cách chơi", ông nói.

Mặc dù tình hình kinh doanh sẽ khó khăn hơn một chút vì kinh tế Trung Quốc chậm lại, mọi dấu hiệu đều cho thấy tín dụng cho các doanh nghiệp nhỏ chắc chắn sẽ tiếp tục tăng trưởng. Tháng 2, cơ quan giám sát hệ thống ngân hàng Trung Quốc đã kêu gọi các ngân hàng quốc doanh tăng cường giải ngân cho các doanh nghiệp nhỏ ít nhất là 30% trong năm nay. Khoảng 2/3 trong số 80 triệu doanh nghiệp nhỏ của Trung Quốc khó tiếp cận khoản vay.

Đối với Zeng Ping’en, người mở 1 cửa hàng bán scooter ở Hàng Châu có doanh thu hàng năm vào khoảng 1,2 triệu nhân dân tệ, ứng dụng cho vay của MYbank đã thay đổi mọi thứ. Sau khi cho phép ngân hàng truy cập vào dữ liệu giao dịch của cửa hàng, Zeng có thể vay những khoản nhỏ để chi trả nhu cầu tiền mặt ngắn hạn. Anh phải chịu lãi suất khoảng 15%.

"Cách đây vài năm tôi khó có thể tưởng tượng ra câu chuyện này, khi mà không có ngân hàng nào chịu cho tôi vay vốn còn bây giờ thì tôi có thể vay bất cứ khi nào cần".