Đừng kỳ vọng ChatGPT sẽ thay thế con người trong một sớm một chiều

Theo đánh giá của ông, trào lưu ChatGPT sẽ có tác động như thế nào tới xã hội?

Công nghệ và khoa học nói chung có quá trình phát triển rất dài. Hằng năm sẽ có sự ra đời của các công nghệ mới. Đến thời điểm nào đó, khi có đủ các điều kiện hội tụ, sản phẩm mới sẽ ra đời. 

Điểm hay của ChatGPT là nó đi thẳng được tới với người dùng đại chúng. Chính vì vậy, mọi người bị bất ngờ trước kết quả kỳ diệu của AI tạo sinh - công nghệ đã sinh ra những nội dung mới từ dữ liệu được huấn luyện trong mô hình.

Những người làm công nghệ như chúng tôi thấy sản phẩm này ấn tượng nhưng không phải là điều gì đó "kỳ diệu", mà vấn đề chỉ là nó ra đời sớm hay muộn mà thôi. Tôi nghĩ ChatGPT chỉ là sản phẩm demo cho một công nghệ đằng sau, đó là công nghệ AI tạo sinh hay mô hình ngôn ngữ lớn. Đó mới là tương lai cho sự phát triển của lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. 

Công nghệ này ngày càng thu hút sự đầu tư, nghiên cứu, từ đó tạo ra những sản phẩm không chỉ “text to text” mà còn “text to art”, “text to voice”... Có lẽ chúng ta sẽ còn bất ngờ hơn nữa với những sản phẩm ở đâu đó trong phòng thí nghiệm của các trường đại học, viện nghiên cứu. 

Tôi nghĩ khi tiếp cận câu chuyện này, chúng ta cần coi đây như một thành tựu khi lần đầu tiên người dùng đại chúng được trải nghiệm và thấy được năng lực của trí tuệ nhân tạo. 

Trí tuệ nhân tạo không quá xa xôi, nhưng không nên kỳ vọng AI sẽ thay thế con người trong một sớm một chiều bởi đây đơn giản chỉ là mô hình dự đoán, chưa có khả năng suy luận và sáng tạo như con người. 

Nên tiếp cận một cách vừa phải, coi ChatGPT như một công cụ giúp ngành nghề của chúng ta tốt hơn. Không ai có cảm giác bị đe dọa bởi ChatGPT nếu giữ được cho mình tinh thần ủng hộ cái mới và tiếp cận một cách chừng mực. 

Nguyên lý hoạt động của ChatGPT như thế nào và công cụ này khác Google ra sao, thưa ông?

Google là một cỗ máy tìm kiếm, còn ChatGPT là cỗ máy cho chúng ta câu trả lời, thay vì đưa ra một loạt kết quả, buộc ta phải đưa trách nhiệm của mình vào trong câu trả lời sau đó. 

Nền tảng của ChatGPT là công nghệ Mô hình ngôn ngữ lớn (Large language models). Về bản chất, chúng ta sẽ đưa dữ liệu vào thành các mô hình xác xuất. Khi đưa một từ vào, hệ thống sẽ gợi ý từ tiếp theo trong ngữ cảnh sao cho phù hợp nhất. Câu chuyện cứ nối dần, nối dần như vậy. 

Công nghệ GPT-3 của ChatGPT hiểu được ngữ cảnh của rất nhiều từ đằng trước để có thể đưa ra dự đoán cho những từ kế tiếp. Trong đó, sử dụng công nghệ Tranfomer của Google chọn từ quan trọng trong dãy đằng trước, sau đó đưa ra mô hình dự đoán từ tiếp theo có nghĩa nhất dựa trên những gì đã được học. 

Tuy nhiên, đây chỉ là một phần. OpenAI đã đầu tư rất nhiều khi tinh chỉnh, đưa yếu tố con người vào công tác huấn luyện mô hình, đánh giá câu trả lời mà mô hình đưa ra giúp cho ChatGPT ngày càng trở nên chính xác hơn.

Đến cuối cùng, đây vẫn chỉ là mô hình dự đoán. Chúng ta chưa nhìn thấy bóng dáng của việc suy luận. Do đó, ChatGPT bị phụ thuộc vào những dữ liệu đầu vào. Nếu dữ liệu có sự thiên kiến, chắc chắn ChatGPT sẽ tạo ra câu trả lời thiên kiến. 

Ông nghĩ sao trước mối lo ngại về việc học sinh, sinh viên sẽ lạm dụng những công cụ AI như ChatGPT?

Trên thế giới đã có rất nhiều “case study” kinh điển liên quan tới câu chuyện ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy. 

Ở Trung Quốc, công ty Squirrel từng có những cuộc thử nghiệm vô tiền khoáng hậu khi chia kiến thức ra thành nhiều modul nhỏ, chỉ bằng 10 câu hỏi, từ đó tìm ra một bạn sinh viên đang bị yếu cái gì. Và họ mất khoảng 1 năm để đưa bạn đó từ điểm 5 lên điểm 8.

Công nghệ giúp người dạy hiểu hơn học sinh và sinh viên của mình. Đây là bước đầu tiên trong việc tạo ra dịch vụ giáo dục tốt. Nếu không hiểu người học, sẽ không thể thiết kế ra những bài học trợ giúp sinh viên tốt hơn. 

Quay trở lại câu chuyện ChatGPT, gần đây một số trường đại học có ý định cấm dùng ChatGPT vì lo ngại sinh viên có thể qua mặt thày cô bằng bài luận do AI hỗ trợ. Theo tôi đó là cách nghĩ khá bảo thủ. 

Không chỉ ở Việt Nam, ngay cả trên thế giới, trình độ viết của học sinh, sinh viên hiện nay tương đối thấp do các em quen với việc chat. Số lượng sinh viên tự viết được điểm 5 không nhiều. 

ChatGPT có thể là điểm khởi đầu để tất cả mọi người đều nâng lên điểm 5. Thay vì tranh cãi đoạn văn trong bài là của ChatGPT hay người viết, các thày cô có thể trao đổi, thảo luận với sinh viên để nâng bài luận đó lên thành 8 điểm. Như vậy, vô hình chung, ChatGPT giúp nâng chuẩn đào tạo. 

Công nghệ sẽ hỗ trợ chúng ta hiểu sinh viên hơn và qua đó có những dịch vụ đào tạo tốt hơn. Đây là tương lai của giáo dục. AI không đem lại sự đe dọa cho bất kỳ ai mà chỉ đặt ra yêu cầu khiến chúng ta phải thích ứng với nó và thích ứng như thế nào để tất cả đều nâng chuẩn, từ điểm 5, 6 lên thành 7, 8 điểm, với những con người xuất sắc thậm chí có thể vượt trần.

Ông dự đoán ChatGPT đặt trong bối cảnh ứng dụng ở Việt Nam sẽ thế nào?

Nội dung đầu vào của ChatGPT được lấy từ các nguồn dữ liệu mở trên mạng, từ Reddit, Wikipedia, Twitter,... Đa phần những dữ liệu này ở dạng Tiếng Anh, dữ liệu Tiếng Việt cũng có nhưng chưa nhiều. 

ChatGPT chỉ là phiên bản demo (thử nghiệm) của OpenAI. Tới đây, họ sẽ cung cấp dạng platform, chúng ta có thể dùng nó huấn luyện dựa trên dữ liệu của mình.

Làm thế nào để ChatGPT thực sự trở thành một gia sư hữu ích, khi mọi người có lo ngại về chất lượng nguồn dữ liệu mà mô hình này được huấn luyện?

Chúng ta luôn nói câu trả lời của ChatGPT chưa chắc đã đúng vì nó dựa vào nguồn dữ liệu mở mà không được kiểm chứng. Nếu được huấn luyện dựa trên nguồn dữ liệu mà Bộ GD&ĐT kiểm chứng, ChatGPT sẽ trở thành một gia sư vô cùng hữu ích. Đây là cách mang tính địa phương hóa vào trong mô hình này và khiến nó trở nên tốt hơn. 

Theo tôi, ChatGPT chỉ là một cuộc demo nhằm chứng minh công nghệ GPT nếu được ứng dụng với thời gian đủ lâu, theo một cách đủ căn cơ sẽ tạo ra một trợ lý tốt không chỉ trong giáo dục mà trong nhiều công việc hằng ngày. 

Về bản chất, ChatGPT chưa phải thuộc về lĩnh vực “Strong AI” với khả năng suy luận, sáng tạo như con người. Nhưng sản phẩm này cho chúng ta một trải nghiệm là ngày đó có thể sẽ tới. Đây là bước đi đầu tiên, còn một hành trình vô cùng dài để tạo ra một con AI thực sự có năng lực như con người. 

Xin cảm ơn ông!

Bài 5: ChatGPT khởi đầu cuộc đua mới của các ông lớn công nghệ thế giới