Độc đáo món cá kho Vũ Đại hút khách dịp Tết

Làng Đại Hoàng (nay là Làng Nhân Hậu, Hòa Hậu, Lý Nhân, Hà Nam) được biết đến với món cá kho Vũ Đại bởi cách chế biến độc đáo và kỳ công của người dân.

Kho cá để giữ nghề truyền thống

Vào những dịp cuối năm, các cơ sở sản xuất cá kho trong làng rục rịch nguyên liệu, thực phẩm để chuẩn bị cho ra lò những mẻ cá kho trứ danh mang thương hiệu cá kho Vũ Đại phục vụ các thực khách vào dịp Tết đến, xuân về.

Nói về xuất xứ của món cá kho, những người lớn tuổi trong làng Vũ Đại cũng chẳng biết nghề kho cá này có từ bao giờ, chỉ biết con làm theo cha, cháu làm theo ông, cứ thế mà thành cái nghiệp. Từ cái nghiệp này, cuộc sống của người dân vùng đồng chiêm trũng nhiều ao chuôm, nghèo nàn ngày nào trở nên khấm khá hơn. Và giờ đây, nghề kho cá đã được phát triển, nhân rộng, mang lại thu nhập ổn định cho người dân Vũ Đại.

Hàng ngày mỗi cơ sở ở đây sản xuất từ 30-50 niêu cá kho để phục vụ nhu cầu Tết.

Cận cảnh những niêu cá đang kho trên bếp.

Khi đã chín cá kho có màu đỏ rất đẹp mắt.

Ngày trước, người dân kho cá để ăn, để gửi cho con cháu đi học ở khắp nơi trong cả nước. Thế rồi “hữu xạ tự nhiên hương”, cái vị đậm đà, ngon ngọt cứ được người này truyền tai người kia, người ta tìm đến làng để được ăn, được mua những niêu cá do chính người dân ở đây chế biến. Kho cá trở thành cái nghề từ đó. Cá kho Vũ Đại không chỉ có tiếng ở trong nước mà còn được gửi ra nước ngoài theo đơn đặt hàng.

Theo những người dân nơi đây, để làm được món ăn này trước tiên phải cẩn thận từ khâu lựa chọn nguyên liệu đến lúc chế biến. Cá dùng để kho phải là cá trắm đen với trọng lượng từ 3kg trở lên mới đảm bảo độ săn chắc và thơm thịt để khi kết hợp với các nguyên liệu truyền thống sẽ tạo nên món đặc sản trứ danh cá kho Vũ Đại.

Đắt xắt ra miếng

Thoạt đầu, nghe cái giá từ 500 nghìn đồng đến hơn một triệu đồng, thậm chí là hơn hai triệu đồng một niêu cá kho, tưởng như là đắt, nhưng để có một niêu cá kho đúng kiểu, ngon hoàn chỉnh, người dân nơi đây phải rất kỳ công.

Những nguyên liệu đi kèm với món cá kho này hoàn toàn là những nguyên liệu truyền thống như: riềng, chanh, sả, gia vị, đường thắng… Và một thành phần tối quan trọng là nước cốt cua đồng, mà theo người dân nơi đây, chính nguyên liệu này làm nên hương vị đặc trưng của món cá kho Vũ Đại.

Gừng, riềng là nguyên liệu không thể thiếu để có được niêu cá kho đúng vị.

Củi để đun cá kho cũng được người dân lựa chọn rất kĩ lưỡng, bắt buộc phải là củi nhãn. Vì loại củi này chắc và giữ nhiệt được lâu trong quá trình kho. Đồng thời, niêu để dùng kho cá cũng phải là loại niêu đất mua ở Yên Thành, Nghệ An để đảm bảo niêu không bị nứt và dẫn nhiệt tốt trong quá trình kho.

Cô Nguyễn Thị Hợi, chủ một cơ sở sản xuất cá kho làng Vũ Đại cho biết: "Khâu kho cá là quan trọng và mất nhiều công sức nhất. Để có được nồi cá kho thơm ngon, đậm đà, trong suốt quá trình kho, lửa không được để to và phải túc trực liên tục 12 -15 giờ đồng hồ để cá tránh bị cạn nước.

Điểm đặc biệt là các cơ sở cá kho Vũ Đại chỉ nổi lửa khi có đơn đặt hàng từ trước. Do vậy các khách đến mua tức thời thì dù có trả giá cao hơn hiện tại cũng không thể sở hữu được niêu cá kho này. Đây vừa là điểm thu hút sự hiếu kỳ của thực khách, vừa nâng cao thương hiệu cho cá kho làng Vũ Đại.

Tình cờ được thưởng thức món cá kho trong tiệc chiêu đãi của một người bạn, anh Nguyễn Hữu Hoàng (Hà Nội) đã xin số bằng được cơ sở sản xuất cá kho Vũ Đại rồi cùng vợ đến tận nơi “mục sở thị” quy trình kho cá của người dân nơi đây. Anh Hoàng hào hứng chia sẻ: “Ăn món cá này đã đặc biệt, nay chứng kiến quá trình người dân làm ra chúng còn đặc biệt hơn. Tôi rất yên tâm và tin tưởng về chất lượng của món ăn này. Vì thế tôi quyết định đặt hàng để kịp bổ sung vào thực đơn đãi khách dịp Tết nguyên đán”.

Nhiều người khách tìm về làng để mua cá kho.

Bên cạnh đó, nhiều người lựa chọn những niêu cá kho Vũ Đại làm quà vào dịp Tết để gửi đến những người thân nhân dịp Tết. Những ngày giáp Tết trung bình một ngày một cơ sở cá kho Vũ Đại kho từ 30-50 niêu để phục vụ nhu cầu thực khách.

Giờ đây, người dân Đại Hoàng có quyền tự hào vì đã có thể tự mình làm giàu từ nghề truyền thống mà cha ông để lại. Nhìn niêu cá kho thơm phức vừa ra lò, khó ai có thể cầm lòng được trước hương vị thơm ngon, màu sắc hấp dẫn và đậm chất thôn dã của món ăn đồng quê Bắc bộ như chính sự chất phác của con người nơi đây.