Chiều 30/10, giải trình trước Quốc hội về kết quả thực hiện ba Chương trình mục tiêu quốc gia (giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số), Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cho biết, thực tế ghi nhận có tâm lý không muốn đạt chuẩn nông thôn mới, không muốn thoát nghèo vì lo ngại không còn là đối tượng thụ hưởng những chính sách về giáo dục, y tế, an sinh.
Do vậy, theo Phó Thủ tướng, sẽ có những điều chỉnh về chính sách tạo động lực cho bà con có thể tự vươn lên. “Nhưng cũng mong chính quyền địa phương vận động bà con được thụ hưởng chương trình này có tâm thế mới, tích cực hơn để vượt qua sự ỉ lại thì mới đạt kết quả tốt đẹp”, Phó Thủ tướng nói.
Theo Phó Thủ tướng, so với kỳ họp trước, chương trình mục tiêu quốc gia có chuyển biến rất tích cực đặc biệt là cơ chế, chính sách liên quan đến giải ngân nguồn vốn đầu tư phát triển cơ bản được tháo gỡ.
Về phân cấp, Phó Thủ tướng nhấn mạnh từ đầu năm đến nay, các chính sách được sửa đổi, bổ sung đều tuân thủ nguyên tắc này, đem lại kết quả thiết thực, bởi chỉ có cán bộ ở địa phương mới biết làm như thế nào là tốt nhất.
Giải pháp này đã giúp địa phương có thể giải quyết những vấn đề thực tiễn, thuận tiện trong việc lồng ghép các chương trình trong cùng một cấp có thẩm quyền.
Phó Thủ tướng thông tin, Chính phủ sẽ trình Quốc hội việc thí điểm cơ chế phân cấp cho cấp huyện, coi đây là một trong những giải pháp quan trọng để đẩy nhanh tiến độ thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia, .
Đối với tỷ lệ vốn Trung ương - địa phương, Phó Thủ tướng cho biết, mỗi chương trình quy định tỷ lệ vốn đối ứng của các địa phương khác nhau. Ghi nhận và chia sẻ những khó khăn của địa phương trong giai đoạn hiện nay, Phó Thủ tướng nêu rõ các nội dung này nằm trong kế hoạch trung hạn và được áp dụng theo luật, nên chỉ trường hợp cá biệt mới vận dụng linh hoạt từ nguồn vốn dự phòng hoặc nguồn tiết kiệm chi để ứng xử với từng dự án đặc biệt.
Liên quan đến việc chuyển vốn, Phó Thủ tướng mong muốn Quốc hội cho phép kéo dài thời gian giải ngân nguồn vốn năm 2022 đến hết ngày 31/12/2024 để tránh bị cắt nguồn vốn sự nghiệp trong bối cảnh nguồn vốn cho các chương trình rất hạn hẹp, trong khi mục tiêu đặt ra rất lớn lao.
Về việc điều chỉnh chỉ tiêu, mục tiêu, đối tượng, Chính phủ sẽ giải quyết hơn một nửa các vấn đề liên quan đến nội dung này trong tháng 11/2023, còn lại sẽ được giải quyết khi có cơ chế đặc thù phù hợp.
Liên quan đến nội dung nêu trên, Phó Thủ tướng nêu ví dụ: Đối với bộ tiêu chí về nông thôn mới nâng cao của Chương trình nông thôn mới, tinh thần là sẽ chỉ có quy định khung, còn một số tiêu chí để địa phương quyết định cho phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương mình.
Đối với Chương trình dân tộc và miền núi, thậm chí phải bỏ một số nội dung khi không còn đối tượng nữa, không còn hợp lý để dành nguồn vốn cho các chương trình khác. Đối với việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đất lúa, trước mắt sẽ sửa Nghị định 156/2018/NĐ-CP, sau đó đề xuất sửa đổi Luật Lâm nghiệp.
Cho rằng nhiệm vụ phía trước còn không ít khó khăn, Phó Thủ tướng mong muốn các đại biểu Quốc hội cùng đồng hành với Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương để đến cuối nhiệm kỳ các chương trình đạt được được mục tiêu đã đề ra.