Đánh gãy tay kẻ trấn lột tiền có được coi là phòng vệ chính đáng?

 - Em trai tôi năm nay 20 tuổi. Trên đường đi học về, em tôi bị một nhóm côn đồ chặn đường đòi trấn lột tiền. Em tôi không có tiền nên bị họ đánh đập, thương tích giám định sau đó là 10%. 

Trong lúc xô xát, em tôi phản kháng lại và đánh gãy tay một người trong nhóm đó, phải nằm viện 1 tháng. Gia đình người đó nói sẽ kiện em tôi tội cố ý gây thương tích. Xin hỏi luật sư trong trường hợp này nếu có người làm chứng, em tôi có bị kiện vì tội đó không? Trường hợp của em tôi có được coi là phòng vệ chính đáng không?

Em tôi để bảo vệ bản thân đã đánh gãy tay kẻ trấn lột tiền (Ảnh minh họa)

Theo quy định tại Điều 15 Bộ luật hình sự năm 1999 thì: 

“1. Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác, mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên. 

2. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại. Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự”. 

Như vậy, để xác định hành vi của em bạn có là phòng vệ chính đáng hay không cần phải xem xét hội đủ các yếu tố sau:

Thứ nhất, về phía nạn nhân: là người đang có hành vi xâm phạm đến các lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, của cá nhân người phòng vệ hoặc của người khác (người thứ ba). Hành vi xâm phạm này phải là hành vi có tính chất nguy hiểm đáng kể. Mức độ đáng kể ở đây là tuỳ thuộc vào tính chất quan trọng của quan hệ xã hội bị xâm phạm, tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công của nạn nhân (người có hành vi xâm phạm). Trong tình huống này, em bạn bị một nhóm người chặn đường trấn lột tiền và bị đánh đập và đã dẫn đến thương tích giám định 10 % ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn.

Thứ hai, về phía người phòng vệ: Nếu thiệt hại do người có hành vi xâm phạm gây ra có thể là thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ, có thể là thiệt hại về tài sản, nhân phẩm, danh dự hoặc các lợi ích xã hội khác, thì thiệt hại do người có hành vi phòng vệ gây ra chỉ có thể là thiệt hại tính mạng hoặc sức khoẻ về cho người có hành vi xâm phạm. Người kia gây tổn hại về sức khỏe cho bạn và sau đó bạn cũng gây tổn hại về sức khỏe lại cho người đó.

Thứ ba, hành vi chống trả là cần thiết. Cần thiết là sự thể hiện tính không thể không chống trả, không thể bỏ qua trước một hành vi xâm phạm đến các lợi của xã hội. Khi đã xác định hành vi chống trả là cần thiết thì thiệt hại gây ra cho người có hành vi xâm phạm dù có lớn hơn thiệt hại mà người có hành vi xâm phạm gây ra cho người phòng vệ vẫn được coi là phòng vệ chính đáng. Mặc dù mức thương tích bạn gây ra cho người kia lớn hơn mức thương tích bạn phải chịu nhưng điều này là cần thiết để bảo vệ sức khỏe đang bị đe dọa của mình.

Như vậy, theo thông tin bạn cung cấp thì bước đầu có thể thấy rằng em bạn đang trong tình thế cần và có quyền phòng vệ chính đáng. Tuy nhiên, Điều 106 Bộ luật quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng như sau:

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 31% trở lên hoặc dẫn đến chết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến một năm.

2. Phạm tội đối với nhiều người thì bị phạt tù từ một năm đến ba năm.

Mức thương tật để phân biệt giữa hành vi phòng vệ chính đáng và vượt quá phòng vệ chính đáng ở đây là 31%. Do vậy cần phải giám định mức độ thương tích trước khi có thể đưa ra được kết luận rằng bạn có vượt quá mức độ phòng vệ chính đáng không.

Trong trường hợp này, chưa có kết luận tỷ lệ giám định thương tật của người bị gãy tay nên chưa có cơ sở để khẳng định em bạn đã vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hay không.

Mặc dù vậy, hành vi tấn công của những người trong nhóm côn đồ kia đối với bạn là hoàn toàn đủ yếu tố cấu thành tội cố ý gây thương tích. Cụ thể Điều 104 Bộ luật quy định: 

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm: e) Có tổ chức”. Do đó, em bạn hoàn toàn có quyền tố giác hành vi của những người trên tới Cơ quan Công an để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Tư vấn bởi Luật sư Hoàng Tuấn Anh; Công ty Luật Themis; Mail: [email protected]; SĐT: 0986663459

Bạn đọc muốn gửi các câu hỏi thắc mắc về các vấn đề pháp luật, xin gửi về địa chỉ [email protected] (Xin ghi rõ địa chỉ, số điện thoại để chúng tôi tiện liên hệ)

Ban Bạn đọc