Cướp lộc sẽ theo hướng văn minh

Ngày 18/1, tại Hà Nội, Bộ VHTTDL đã tổ chức Hội nghị triển khai công tác quản lý và tổ chức lễ hội năm 2019.

Cụ thể, theo dự thảo báo cáo Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VHTTDL), năm 2018, công tác quản lý, tổ chức lễ hội trong cả nước đã có nhiều chuyển biến tích cực, từng bước đi vào nề nếp. Tuy nhiên, bên cạnh những chuyển biến tích cực mùa lễ hội năm 2018 vẫn còn nhiều hạn chế.

Nhiều đổi mới trong mùa lễ hội 2019

Theo bà Ninh Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VHTTDL), hiện nay công tác tuyên truyền, hướng dẫn cho nhân dân về giá trị văn hóa truyền thống của lễ hội còn hạn chế. Nếp sống văn minh của người tham gia lễ hội chưa được nâng cao, nhu cầu tham gia lễ hội của đông đảo nhân dân ngày một tăng, không gian tổ chức lễ hội trật hẹp nên đã dẫn đến tình trạng khó kiểm soát, mất an ninh, trật tự tại một số lễ hội lớn.

“Đặc biệt, nguyên nhân lớn hiện nay là chưa quy định cụ thể về quyền và trách nhiệm của người tham gia lễ hội; trách nhiệm của cơ quan, đơn vị tổ chức lễ hội; trách nhiệm của BTC lễ hội. Chưa phân định cụ thể trách nhiệm quản lý nhà nước về lễ hội của các bộ, ngành và UBND các cấp” bà Hương nhấn mạnh.

Dù quyết tâm thắt chặt an ninh, siết chặt các vòng kiểm soát và xây dựng hẳn một kịch bản nhiều lớp song màn cướp phết chiều 12 tháng Giêng (tức ngày 27/2/2018) tại lễ hội Phết Hiền Quan (xã Hiền Quan, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ) vẫn tái diễn nhiều màn tranh cướp bạo lực, giẫm đạp lên nhau để tranh cướp phết với mong muốn cầu may đầu năm mới.

Ông Nguyễn Việt Trung, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Phú Thọ khẳng định, mùa hội 2019 mọi thứ sẽ thay đổi, thay vì đập trâu phản cảm thì chỉ tiến hành nghi lễ theo dạng mô phỏng. Đối với lễ hội chọi trâu Phù Ninh, trong năm 2019 dừng tổ chức lễ hội này để tiếp tục hoàn thiện Đề án đổi mới công tác tổ chức lễ hội, trong đó làm rõ yếu tố truyền thống lễ hội này để trình cấp thẩm quyền phê duyệt, nếu được phép tổ chức lại trong những năm tiếp theo.

Đặc biệt, với “điểm nóng” lễ hội cướp phết Hiền quan, theo Phó Giám đốc Sở chia sẻ mùa lễ hội năm nay khu vực cướp phết sẽ có diện tích khoảng 1000 m2. Quanh sân phết, bố trí 4 lớp hàng rào bằng gỗ; mỗi lớp hàng rào được căng 3 lớp dây thừng chắc khỏe; bên ngoài và giữa các lớp bố trí lực lượng công an, an ninh của tỉnh, của huyện, của xã để nhân dân và du khách không tràn vào sân đánh phết. Ngoài ra, về lực lượng tham gia đánh phết người được chọn là người dân xã Hiền Quan và được chia làm 2 đội, mỗi đội 50 người (số lượng đã giảm 1 nửa so với mọi năm).

Ông Quảng Đức Hạnh- Trưởng phòng Nếp sống, Sở VHTT&DL Vĩnh Phúc cũng thông báo đến hội nghị một số đổi mới ở các "điểm nóng" lễ hội của tỉnh như: Chọi trâu Hải Lựu giảm xuống chỉ còn 32 châu chọi (16 cặp). Từ năm 2020 trở đi sẽ giảm số lượng trâu chọi xuống còn 10 cặp. Bên cạnh đó, không tổ chức bán vé thu tiền vào lễ hội, huy động xã hội hoá bù đắp chi phí. Hàng rào chắn và cổng ra vào sới chọi được bố trí kiên cố, khu giết mổ được xây dựng riêng biệt, đảm bảo vách che kín đáo và an toàn vệ sinh thực phẩm.

Còn với lễ hội Đà cầu cướp phết xã Lập Thạch, theo ông Hạnh năm nay sẽ chỉ tổ chức diễn phết mà không tổ chức cướp phết, nhằm tránh hiện tượng chen lấn xô đẩy. Với lễ hội Đúc Bụt, BTC đã đổi mới hình thức “Cướp chiếu” của lễ hội theo hướng văn minh, đảm bảo an ninh, trật tự.

Ban chỉ đạo, BTC đã họp với nhân dân để quán triệt, tuyên truyền về quy định việc tổ chức lễ hội. Theo đó, sau nghi lễ Đúc Bụt sẽ là phần “tản chiếu” phát lộc cho người dân, nhằm tránh tình trang tranh cướp, xô đẩy, quá đà gây phản cảm…

Từ năm 2020 chọi trâu Hại Lựu sẽ giảm số lượng trâu chọi xuống còn 10 cặp.

Có tín ngưỡng phồn thực đương nhiên có lễ hội phồn thực

PGS.TS Nguyễn Thị Phương Châm, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa (Viện Hàn lâm KHXH) lấy ví dụ từ câu tục ngữ "Vui xem hát, nhạt xem bơi, tả tơi xem hội", để nêu quan điểm của mình dưới góc nhìn của một nhà nghiên cứu. Theo bà, lễ hội năm nào cũng có, đi hội thì đương nhiên phải tả tơi. Đó là nhu cầu văn hóa của cộng đồng, những ngày hội khác với ngày thường nên thăng hoa hơn để từ đó cân bằng đời sống tâm linh. Những ngày lễ hội thường ngắn, nên chăng khuyến khích khoảnh khắc thăng hoa chỉ có điều đừng vượt lên bất thường quá mà thôi.

"Có tín ngưỡng phồn thực đương nhiên có lễ hội phồn thực. Đó là điều giúp Việt Nam khác với những nền văn hóa khác. Sao lại đánh giá là nó phản cảm?",  PGS.TS Nguyễn Thị Phương Châm đặt câu hỏi.

Bà cũng đưa ra ý kiến cá nhân là mong báo chí đưa tin cho chính xác về lễ hội. Làm gì có lễ hội nào phản cảm, chỉ có hành vi mang tính chất không thuận mắt mà thôi. Ví như Lễ hội làng Ném Thượng chứ không phải Lễ hội chém lợn. Chém lợn chỉ là nghi lễ, nghi thức trong cả diễn trình. Nếu cứ cấm là mất đi bản sắc văn hóa. Nhiều nơi thèm khát lễ hội của chúng ta. Vì thế quản lý thế nào thì quản lý, nếu mất đi màu sắc riêng là thất bại.

Chủ tịch UBND các cấp chịu trách nhiệm trước Thủ tướng

Ông Phạm Xuân Phúc, Phó Chánh Thanh tra Bộ VHTTDL cho biết, lễ hội bao giờ cũng tồn tại tính chất phức tạp của nó.

"Mặc dù tôi với vai trò là cơ quan thanh kiểm tra tôi cũng phải nói rằng, đừng tuyệt đối hóa lễ hội. Cả dòng người đổ về tham gia một lễ hội trong một khoảng thời gian ngắn mà lại tin là sẽ vô cùng ngay ngắn và trật tự trong khi Ban tổ chức lại không có bất cứ biện pháp gì thì khó lắm. Thậm chí là không khống chế được đâu. Lễ hội tổ chức, du khách tham gia rất tự nhiên, đâu có cần giấy mời. Làm sao tính được về trình độ dân trí, tuổi tác, giới tính…Nếu không quản lý mà cứ nói trả lễ hội để tự phát thì không thể nào làm được đâu. Thời bây giờ đã khác xưa rất nhiều rồi", ông Phúc nhấn mạnh.

Ông Phúc cho hay, nhiều năm thanh tra các lễ hội, có một thực tế là lễ hội nào có BQL riêng thì bố trí sắp xếp mọi thứ rất ổn. Lễ hội nào mà chia nhỏ ra quản lý, thôn thì trông xe, thôn thì bán vé đò là loạn ngay vì đụng chạm dẫn đến xung đột lợi ích. Cần tuyên truyền để người dân được biết, đi hội thế nào, ăn mặc ra sao, cúng lễ thế cho đúng. Chứ không phải lễ hội của dân thì không cần hướng dẫn.

Mùa lễ hội 2019 là năm đầu tiên Nghị định 110/2018/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và tổ chức lễ hội có hiệu lực, trong đó quy định rất rõ về trách nhiệm của UBND các cấp. Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy chỉ đạo, các địa phương cần nâng cao vai trò trách nhiệm, không đùn đẩy, né tránh; đồng thời tăng cường phối hợp liên ngành và phân công trách nhiệm rõ ràng.

Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở Ninh Thị Thu Hương cho rằng: "Theo Nghị định 110/2018/NĐ-CP mới ban hành cũng đã phân định rõ trách nhiệm của các ngành. Chủ tịch UBND các cấp phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về quản lý và tổ chức lễ hội tại địa phương.

Do đó, các địa phương khi tổ chức lễ hội cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền đáp ứng, giới thiệu về nguồn gốc, nhận diện đúng giá trị lễ hội. Bởi thực tế việc phân cấp quản lý và tổ chức lễ hội sẽ góp phần nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp chính quyền các địa phương.

Bên cạnh đó, các địa phương cũng sẽ chủ động trong việc kiểm kê, phân loại lễ hội, tạo điều kiện thuận lợi để giới thiệu, quảng bá các giá trị văn hóa tốt đẹp của từng địa phương, vùng, miền qua việc tổ chức lễ hội".

Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy khẳng định, ý thức tham gia lễ hội của người dân đã có nhiều chuyển biến, Thứ trưởng yêu cầu, trong năm 2019, các địa phương cần chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền. Đây là việc hết sức quan trọng, để người dân nâng cao nhận thức, có ứng xử văn hóa, văn minh trong lễ hội. Bên cạnh đó, cần chỉnh trang, nâng cấp cơ sở vật chất, hạ tầng, tạo điều kiện thuận lợi, đáp ứng nhu cầu của nhân dân tham gia lễ hội.

Mùa lễ hội 2019 là năm đầu tiên Nghị định 110/2018/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và tổ chức lễ hội có hiệu lực, trong đó quy định rất rõ về trách nhiệm của UBND các cấp. Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy chỉ đạo, các địa phương cần nâng cao vai trò trách nhiệm, không đùn đẩy, né tránh; đồng thời tăng cường phối hợp liên ngành và phân công trách nhiệm rõ ràng.

Tình Lê

Lễ hội đâm trâu bị tuýt còi vì xã bắt dân đóng 300 nghìn đồng

Ở Thừa Thiên Huế, để tổ chức lễ hội đâm trâu, xã huy động mỗi hộ dân phải đóng góp 300 nghìn đồng khiến nhiều người bất bình.