Chủ tịch Hội lan Hà Nội lên tiếng về lan đột biến

Theo GS Trần Duy Quý, thú chơi hoa lan đột biến đã có lịch sử gần nửa thế kỷ. Năm 1972, cây lan đột biến đầu tiên có mặt hoa năm cánh màu trắng tinh khiết ở xã Cổ Tiết, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ.

Người phát hiện ra là một… diễn viên đoàn xiếc Trung ương. Người này tìm thấy lan đột biến trên một cây đa đầu làng. Lúc đó chùm hoa đang nở. Họ chia sẻ cho bà con địa phương và cũng mang về trồng. Sau này, giò lan đó được đặt tên là “năm cánh trắng Phú Thọ”.

GS Trần Duy Quý - nguyên Viện trưởng Viện Di truyền Nông nghiệp, Chủ tịch Hội lan Hà Nội phân tích về lan đột biến

Những người nghiên cứu sâu về lan chia lan đột biến làm 2 loại chính theo mặt hoa: Thứ nhất là mặt bông năm cánh trắng, thứ hai là mặt bông năm cánh hồng.

Trong năm cánh trắng lại chia ra nhiều tiêu chí. Tiêu chí đẹp nhất của một hoa đột biến phải có cấu trúc của 3 cánh đài và nó phải cân đối, không quá to, không quá nhỏ, vị trí sắp xếp phải cân bằng.

Có loài cánh bay như chim én hoặc con hạc được gọi là “giả hạc”. Có loại cánh vai ngang (giới chơi lan thích nhất loại vai ngang cánh bầu), cánh hoa, cánh đài trắng như ngọc và sáp, lúc chụp lên ánh như sao băng. Họng của hoa không được lem nhem, nhiều màu, phải sạch và đồng nhất một loại màu...

Mặt hoa lan đột biến được giới chơi lan phân tích theo các đặc điểm, tiêu chí để đánh giá cây lan đẹp

Một bông đẹp phải có đủ các tiêu chí: Cấu trúc hoa phải cân đối, cánh hoa và cánh đài cân đối với nhau, không quá to, quá  nhỏ, môi mịn như tuyết, họng sạch, mũi phân thủy rõ ràng, hương thơm quyến rũ.

Nếu đủ tiêu chí đấy, người ta chấm điểm là bông cao bậc nhất, còn thiếu thì hạ bậc. 

Vì sao lan đột biến đắt? Giáo sư Quý giải đáp: thứ nhất nó hiếm, hàng triệu cây mới có một cây đột biến. Cây có sức sống kém hơn những loại khác, có loại sức sống khỏe thì mặt bông không đẹp.

Hoa lan đột biến chỉ có thể nhân vô tính tự nhiên mới giữ nguyên hình dáng, cấu trúc của cây và cấu trúc hoa của cây mẹ.

Nếu nhân cấy mô, về mặt nguyên tắc là không nhân được. Vì sử dụng quá nhiều chất điều hòa sinh trưởng cho nên cây lúc trổ bông bị biến dạng.

Làm sao để nhận biết lan đột biến?

Giáo sư Trần Duy Quý khẳng định, chơi lan đột biến hay chơi lan bình thường đều phải có kiến thức nuôi trồng. Người chơi lan phải biết để đáp ứng 4 yêu cầu về chăm sóc: Thứ nhất, lan thích ẩm nhưng không được quá nhiều nước, thích nắng nhưng không được nắng trực tiếp, thích gió nhưng không được gió quá to, thích nhiệt độ nhưng không được dưới  5 độ và không cao quá 42 độ. Đảm bảo bốn điều kiện đó thì mới chơi được lan.

Hoa lan đột biến phải cân đối

Thứ hai, muốn phân biệt một cây hoa thường với cây lan đột biến, ngoài phân biệt hình thái của thân lá, bắt buộc phải có hoa nở thì mới phân biệt được.

“Những nhà phân loại học về hình thái nổi tiếng nhất thế giới nếu không có hoa cũng không dám xác định tên khoa học chứ đừng nói những người chơi bình thường”, ông Quý cảnh báo.

Theo Giáo sư Quý, hoa lan đột biến từ lúc nở đến lúc tàn kéo dài từ vài tuần cho đến một tháng, tùy loài. Người chơi hoa chỉ giữ hoa lúc nở độ đẹp nhất, sau đó thì cắt bỏ để giữ gìn cây. Nếu chơi hoa đến khi rụng, hoa sẽ lấy hết các chất dinh dưỡng của cây mẹ, cây đó rất khó phục hồi.

Vì sao có những chậu lan vài trăm tỷ, ông Quý cho biết, bởi nó là loại đầu bảng, hiếm, đẹp và lý do khác là kích thước của chậu lan.

“Ví dụ như cây "Người đẹp Kinh Bắc", 1 kie có giá 5 tỷ. Một cây cao 2m thì bạn làm được 50 kie, mỗi kie dài 4cm, nhân với 5 tỷ thì ra 250 tỷ. Cho nên, thấy người ta nói chậu lan vài trăm tỷ là phải nghe chậu đó là ngắn hay dày, nhiều thân hay ít thân”, GS Trần Duy Quý giải thích.

Nhiều nạn nhân của lan đột biến phải nhờ “anh em xã hội ” giải cứu

Vì sao lan var tiền tỷ chỉ giao dịch khi mới nhú vài cm? Nguồn tiền ngàn tỷ đổ vào lan lấy từ đâu? Hàng loạt giao dịch bị “vỡ trận” sau một thời gian ngắn đang báo hiệu “bong bóng lan var” sắp vỡ?

Thái Bình – Anh Ngọc